EN
Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hakkında
İstanbul Ansiklopedisi
Reşad Ekrem Koçu
Web Projesi
Maddeler
❯
7. Cilt: Cem-Çir
CEVDET (Çingene)
1885 ile 1890 arasında Ayvansaray tulumbacılarından bir delikanlıdır. Ayvansaray’da bir kalafat amelesiydi; aslı İneboluluydu, çingenelikle hiç alâkası yokdur, kendisi gaayetle esmer, geniş bir çingene mahallesi olan Lonca’nın da Ayvansarayda olmasından ötürü Çingene Cevdet derlerdi. Uzun boylu, çok düzgün çizgileriyle dilber bir sîmâya sâhib, tığ gibi, zehir gibi, pençeli erkek güzeliydi; bıçkın meşreb, içkici, Galata balolarının, batakhâne tiyatrolarının gedikli müdâvimlerindendi, meşhur kantocu aktris Büyük Peruzun da tutkunlarındandı. Peruz da bu esmer civeleği sevmiş, rûyi iltifat göstermiş, Çingene Cevdeti dost edinmişdi, genc tulumbacı da bu dostluğu belâlı âşık şekline sokmamış, o kıratda güzel bir kadının hayatına karışan sâir erkekleri aşk yolunda rakib olarak görmemişdi. Bilâkis kendisi, Peruz’un yanındaki îtibârını çekemeyen bâzı şerirler tarafından birkaç sefer ölümle tahdid edilmiş, onlara da yüreğindeki cesâret cevheri ile aldırış etmemişdi. “Peruz’un iki meşhur tulumbacı kantosu vardır, birini bu Çingene Cevdet’i kasd ile Üsküdarlı Âşık Râzi’ye yalvara yakara yazdırtmışdı, ve yalnız Cevdet’in tiyatroya geldiği akşamlar okurdu, kanto şudur: Haydi omuzdaşlar Kahraman civelek kardaşlar Köşklü geçdi yangın var Nerede? Kıztaşında, Kıztaşında Gönülevinde, gönülevinde ...
⇓ Devamını okuyunuz...
1885 ile 1890 arasında Ayvansaray tulumbacılarından bir delikanlıdır. Ayvansaray’da bir kalafat amelesiydi; aslı İneboluluydu, çingenelikle hiç alâkası yokdur, kendisi gaayetle esmer, geniş bir çingene mahallesi olan Lonca’nın da Ayvansarayda olmasından ötürü Çingene Cevdet derlerdi. Uzun boylu, çok düzgün çizgileriyle dilber bir sîmâya sâhib, tığ gibi, zehir gibi, pençeli erkek güzeliydi; bıçkın meşreb, içkici, Galata balolarının, batakhâne tiyatrolarının gedikli müdâvimlerindendi, meşhur kantocu aktris Büyük Peruzun da tutkunlarındandı. Peruz da bu esmer civeleği sevmiş, rûyi iltifat göstermiş, Çingene Cevdeti dost edinmişdi, genc tulumbacı da bu dostluğu belâlı âşık şekline sokmamış, o kıratda güzel bir kadının hayatına karışan sâir erkekleri aşk yolunda rakib olarak görmemişdi. Bilâkis kendisi, Peruz’un yanındaki îtibârını çekemeyen bâzı şerirler tarafından birkaç sefer ölümle tahdid edilmiş, onlara da yüreğindeki cesâret cevheri ile aldırış etmemişdi. “Peruz’un iki meşhur tulumbacı kantosu vardır, birini bu Çingene Cevdet’i kasd ile Üsküdarlı Âşık Râzi’ye yalvara yakara yazdırtmışdı, ve yalnız Cevdet’in tiyatroya geldiği akşamlar okurdu, kanto şudur: Haydi omuzdaşlar Kahraman civelek kardaşlar Köşklü geçdi yangın var Nerede? Kıztaşında, Kıztaşında Gönülevinde, gönülevinde Başda keçe külâh, yar keçe külâh Yanıyorum billâh, yanıyorum âh. Yaman koşub acı nâra atalım Nârayı atalım aman Şanlı forma dizlikle çalım satalım Çalım satalım, satalım aman Yalın ayak dalıp ateş içine Küçük hanımı da kurtaralım Nazlı küçükbeyi kurtaralım Yangın var yangın var gönülevinde Kıztaşında Kıztaşında gönülevinde. Çek fenerci feneri Borucu arş ileri Geçid yerimiz “sena” dır beyler Tulumbacıları takdir ile seyreyler. Sandık şimşir, gümüş tepelik Bir uşağını sevdim ilik mi ilik. Aman uşak, civan uşak Adım atışları pek yaman uşak İnce belde Trablus kuşak Alnına dökdüğü kâkülü başak Nârası katı, yüzü yumuşak Yangın var, yangın var Nerede? Kıztaşında, Kıztaşında Gönülevinde, gönülevinde. Çakır elâ fidan esmerim Yaman tulumbacı civan esmerim Yakdın aman misâli külhan esmerim Yangın var, yangın var günül evinde Kıztaşında, Kıztaşında gönülevinde. Çek fenerci feneri Aman feneri feneri, aman feneri Yangın var, yangın var Nerede? Ayvansarayda Kalafatyeri Yangın var, yangın var Nerede? Kıztaşında, Kıztaşında gönülevinde Tulumbacı civanım âteşi aşkı Almışdır saçağı gönülevinde. Câhil bir kalafat amelesiydi ama gönül özü açık, duygulu bir gencdi. O zamanlar meşhur “Othello” ya İstanbul’un ayak takımı “Arabın aşkı oyunu” derdi. Çingene Cevdet bu oyunu seyrede ede Othello rolünü o kadar benimsemişdi ki, bir akşam asıl aktör ânî olarak hastalanmış, rejisör ile tiyatro müdürü şaşırmış, haber de seyirciler arasına yayılmış, Cevdet hemen müdüre koşmuş, ve bu rolü üzerine alabileceğini söylemiş, Othello’nun bütün sözleri ezberinde, ayak üstü bir imtihandan sonra makyajını yapmışlar, Othello’nun esvablarını giyip sahneye çıkmış, ve piyesin sonuna kadar rolü Ermeni aktörden kat kat üstün muvaffakiyetle oynamış, öyle ki kendisine tiyatro müdürü tarafından aktörlük teklif edilmiş, fakat Cevdet hırpânî bir kalafat amelesi olarak kalmayı tercih etmişdi. Peruzun genc tulumbacıya alâkası ve iltifatı o akşamdan sonra başlamışdır derlerdi. Hayatı hakkında başka bilgi edinilemedi.
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM070074
Tema
Kişi
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 7, sayfalar 3518-3519
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
  İş birliğiyle
Kullanım Şartları
Çerez Politikası
KVKK