İstanbulda ilk halvetî dergâhının (Kocamustafapaşa Dergâhı) ilk şeyhi, bu tarîkati İstanbula getiren zâtdir. Meşhur din âlimi Şeyh Cemâleddin Aksarâyînin torununun oğludur; asıl adı Mehmed Hamidüddin. Cemâlî, halk arasında şöhreti de Çelebi Halîfedir. Amasyada doğmuş, ilk tahsilini orada gördükten sonra bir müddet Karamanda Şeyh Abdullah Halvetîye, sonra Tokadda Şeyh Tâhirzâde Efendiye, ve bu zâtin vefâtı ile Erzincanlı Şeyh Pîr Mehmed Bahâeddine intisâb etmiş ve nihâyet Amasyada yerleşerek neşri ulûma başlamışdır. Kendisini bu sıralarda tanıyan İkinci Sultan Bayazıd devri vezirlerinden Koca Mustafa Paşa tarafından İstanbula getirtilmişdir; Koca Mustafa Paşa, zamanımızda kendi adı ile anılan semtde bir cami, bir hamam, bir medrese ve bir imâretten mürekkeb büyük hayrâtını yapdırırken bu Şeyh Cemâlî Efendi için de bir tekke yapdırtmışdır ki bu dergâhdan başka Yusuf Sübül Sinan Efendi olmak üzere tarikat ehlinden çok büyük kimseler yetişmişdir. Cemâlî Efendi Kocamustafapaşa Tekkesinde dokuz yıl şeyhlik yapmış, kendisi bir defa dahi saraya gitmediği halde İkinci Sultan Bayazıd tarafından iki defa ziyâret edilmişdi. Hacca niyet etmiş, halîfelerinden Sünbül Efendiyi vekil bırakmış, eğer yolda ölürse yerine Sünbül Efendinin şeyh tâyin edilmesini de vasiyet etmişdi; Cemâlî Efendi bu ha...

İstanbulda ilk halvetî dergâhının (Kocamustafapaşa Dergâhı) ilk şeyhi, bu tarîkati İstanbula getiren zâtdir. Meşhur din âlimi Şeyh Cemâleddin Aksarâyînin torununun oğludur; asıl adı Mehmed Hamidüddin. Cemâlî, halk arasında şöhreti de Çelebi Halîfedir. Amasyada doğmuş, ilk tahsilini orada gördükten sonra bir müddet Karamanda Şeyh Abdullah Halvetîye, sonra Tokadda Şeyh Tâhirzâde Efendiye, ve bu zâtin vefâtı ile Erzincanlı Şeyh Pîr Mehmed Bahâeddine intisâb etmiş ve nihâyet Amasyada yerleşerek neşri ulûma başlamışdır. Kendisini bu sıralarda tanıyan İkinci Sultan Bayazıd devri vezirlerinden Koca Mustafa Paşa tarafından İstanbula getirtilmişdir; Koca Mustafa Paşa, zamanımızda kendi adı ile anılan semtde bir cami, bir hamam, bir medrese ve bir imâretten mürekkeb büyük hayrâtını yapdırırken bu Şeyh Cemâlî Efendi için de bir tekke yapdırtmışdır ki bu dergâhdan başka Yusuf Sübül Sinan Efendi olmak üzere tarikat ehlinden çok büyük kimseler yetişmişdir. Cemâlî Efendi Kocamustafapaşa Tekkesinde dokuz yıl şeyhlik yapmış, kendisi bir defa dahi saraya gitmediği halde İkinci Sultan Bayazıd tarafından iki defa ziyâret edilmişdi. Hacca niyet etmiş, halîfelerinden Sünbül Efendiyi vekil bırakmış, eğer yolda ölürse yerine Sünbül Efendinin şeyh tâyin edilmesini de vasiyet etmişdi; Cemâlî Efendi bu hac yolunda ve hicri 899 (milâdî 1493-1494) yılında Şama üç konak yerde ölmüşdür. Ölüm tarihini 912 yılına (1506-1507) çıkaran rivâyetler de vardır. Zamanının Muhiddini Arabisi denilen Şeyh Cemâlînin tefsir, hadis ve tasavvufa dâir yirmi kadar eseri vardır. Mutasavvifâne şiirler de yazmışdır; aşağıdaki mısrâlar sofiyâne bir gazelinin ilk ve son beyitleridir: Safhai sadrında dâim âşıkın efkârı hû Şâkirin şükrü hüvallâh, zâkirin ezkârı hû Ravzal hû’yi makaam et ey Cemâli Halvetî Tâ vücûdun mülkine keşf ola bu ezkârı hû Bibl.: Tumârı Turiki Aliyye.