İstanbulda Topkapusu Sarayında Haremi Hümâyunda Câriyeler Dâiresi, haremin en geniş, en büyük parçasıdır, bir tarafında Vâlide Sultan Dâiresi, bir tarafında da Karaağalar Dâiresi bulunmaktadır (B.; Vâlide Sultan Dâiresi Karaağalar Dâiresi, Topkapusu Sarayı). Bu geniş dâire, her parçası ayrı ayrı târife değer hususiyetlerle, hârikulâde zengin tezyinâta sâhib değildir. Fakat, taşlıkları, aralıkları, merdivenleri, saçakları, kâh ışıklı ve kâh loş manzaraları ile romantik bir yerdir. Ve nihâyet saraya, satın alınmış bir güzel kız olarak giren türlü ırk ve milletden binlerce câriyenin bin türlü ihtiras ve hayâl ve mahrumiyetlerle dolu hayatı göz önüne getirilirse, Câriyeler Dâiresi insana biraz da hüzün ve melâl verir; pâdişâhın iltifâtına nâil olamayan bir güzel kızın, şehzâdelerden birinin âguşuna teslim edilmek ümidi vardır; ona da kavuşamazsa, bir gün pâdişâhın bir sâdık bendesine ihsan ve çırağ edilmesi muhtemeldir. Vâlide Sultanın veya sultanlardan birinin hizmetine ayrılması, bu ihtimâli daha yakınlaşdırır, kolaylaşdırır. Câriyeler Dâiresinin Vâlide Taşlığına bakan kısmının önünde (B.: Vâlide Taşlığı) bir sıra sütunlarla bir revak vardır; Câriyeler Dâiresinin merkezini teşkil eden câriyeler taşlığında da dokuz mermer sütun üzerine atılmış bir revak görülür. Câriyeler Taşlığınd...

İstanbulda Topkapusu Sarayında Haremi Hümâyunda Câriyeler Dâiresi, haremin en geniş, en büyük parçasıdır, bir tarafında Vâlide Sultan Dâiresi, bir tarafında da Karaağalar Dâiresi bulunmaktadır (B.; Vâlide Sultan Dâiresi Karaağalar Dâiresi, Topkapusu Sarayı). Bu geniş dâire, her parçası ayrı ayrı târife değer hususiyetlerle, hârikulâde zengin tezyinâta sâhib değildir. Fakat, taşlıkları, aralıkları, merdivenleri, saçakları, kâh ışıklı ve kâh loş manzaraları ile romantik bir yerdir. Ve nihâyet saraya, satın alınmış bir güzel kız olarak giren türlü ırk ve milletden binlerce câriyenin bin türlü ihtiras ve hayâl ve mahrumiyetlerle dolu hayatı göz önüne getirilirse, Câriyeler Dâiresi insana biraz da hüzün ve melâl verir; pâdişâhın iltifâtına nâil olamayan bir güzel kızın, şehzâdelerden birinin âguşuna teslim edilmek ümidi vardır; ona da kavuşamazsa, bir gün pâdişâhın bir sâdık bendesine ihsan ve çırağ edilmesi muhtemeldir. Vâlide Sultanın veya sultanlardan birinin hizmetine ayrılması, bu ihtimâli daha yakınlaşdırır, kolaylaşdırır. Câriyeler Dâiresinin Vâlide Taşlığına bakan kısmının önünde (B.: Vâlide Taşlığı) bir sıra sütunlarla bir revak vardır; Câriyeler Dâiresinin merkezini teşkil eden câriyeler taşlığında da dokuz mermer sütun üzerine atılmış bir revak görülür. Câriyeler Taşlığından bir merdivenle Haremi Hümâyunun bağçesine inilir. Bir ikinci merdiven de harem bağçesinin yanında bulunan ve “Cenâzelik” denilen yere iner. Cenâzeliğe inen merdiven aslında 54 basamak olduğu halde haremi hümâyun halkı arasında ismi “Kırkayak” dır. Çırağ edilip dünyâ evine giremeyen bir câriyenin son nasibi de, bir teskere üzerinde ve bir beyaz örtü altında Kırkayakdan Cenâzeliğe indirilmek ve orada gasil, techiz ve teklifinden sonra Osmanlı Padişahlarının sarayını terketmekdir. Haremi Hümâyunda bütün câriyelerin en büyük âmiri “Hazînedar Usta” ünvânını taşıyan en kıdemli câriye idi. Pâdişah, Haremde bulundukça, pâdişah hizmetine ayrılmış câriyelerle berâber pâdişahın yanında bulunurdu. O zamanlar câriyeler Dâiresine “Vekil Usta” ünvânını taşıyan câriye nezâret ederdi. Câriyelerin yatak odalarına taşlıkdan bir merdivenle çıkılır; taşlığın gerisinde de büyük bir harem çamaşırhânesi vardır. Câriyeler hastânesi, sarayın garb köşesinde geniş bir sâha üzerinde kurulmuşdur. Mutbağı, bulaşıkhânesi, aşcı koğuşları, hamamı ve ayak yolları ile haremden tamâmen tecrid edilmiş bir müessese hâlindedir.