Unkapanı köprüsünden, Haliç yoluyla Kâğıthaneye doğru gidildiğine göre, Camialtı Tersânesi, Haliçin sağ sâhilinde yer almaktadır. Bu tersâne, Liman İşletmesine bağlı olarak “Liman Atölyesi” adı altında, 1939 yılında kurulmuştur. 1944 yılına kadar mavna, duba ve Liman İşletmesine âid makinalı vâsıtaların tâmir yeri olarak kullanılan Atölye, bu tarihte Devlet Deniz Yolları Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak çalışmaya başlamıştır. Denizcilik Bankası’nın kuruluşuna kadar tâmirât ve küçük çapta yeni inşâatla iştigal etmekteydi. O devrede yapılmış olan yeni inşâat şunlardan ibarettir: — Şehir Hatları İşletmesi’ne 228 gros tonluk 15. No. Haliç Vapuru (Sene 1946). — Şehir Hatları İşletmesi’ne 260 gros tonluk 17 No. Haliç Vapuru. (Sene 1950). — Şehir Hatları İşletmesi’ne 6 adet Romorkör, 2 adet Palamar, 2 adet saç mavna. Bu arada, 1951 senesi sonuna kadar, Tersanede yapılan tâmirat mikdârı, muhtelif tonajlarda olmak üzere 801 adedtir. 1952 senesinde Denizcilik Bankası’nın kuruluşunu müteakip, müstakil bir ünite haline getirilerek “Camialtı Tersânesi” adı verilen bu işyeri. Bankanın yeni gemi inşaatında, modern bir zihniyetle yaptığı ileri hamleye, aşağıda sıralanan faaliyetiyle iştirâk etmiştir: — 2 Nisan Yolcu Vapuru (Van Gölü, İşletmesine) 29.8.52 — 15.5.53 tarihinde. — Karamürse...

Unkapanı köprüsünden, Haliç yoluyla Kâğıthaneye doğru gidildiğine göre, Camialtı Tersânesi, Haliçin sağ sâhilinde yer almaktadır. Bu tersâne, Liman İşletmesine bağlı olarak “Liman Atölyesi” adı altında, 1939 yılında kurulmuştur. 1944 yılına kadar mavna, duba ve Liman İşletmesine âid makinalı vâsıtaların tâmir yeri olarak kullanılan Atölye, bu tarihte Devlet Deniz Yolları Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak çalışmaya başlamıştır. Denizcilik Bankası’nın kuruluşuna kadar tâmirât ve küçük çapta yeni inşâatla iştigal etmekteydi. O devrede yapılmış olan yeni inşâat şunlardan ibarettir: — Şehir Hatları İşletmesi’ne 228 gros tonluk 15. No. Haliç Vapuru (Sene 1946). — Şehir Hatları İşletmesi’ne 260 gros tonluk 17 No. Haliç Vapuru. (Sene 1950). — Şehir Hatları İşletmesi’ne 6 adet Romorkör, 2 adet Palamar, 2 adet saç mavna. Bu arada, 1951 senesi sonuna kadar, Tersanede yapılan tâmirat mikdârı, muhtelif tonajlarda olmak üzere 801 adedtir. 1952 senesinde Denizcilik Bankası’nın kuruluşunu müteakip, müstakil bir ünite haline getirilerek “Camialtı Tersânesi” adı verilen bu işyeri. Bankanın yeni gemi inşaatında, modern bir zihniyetle yaptığı ileri hamleye, aşağıda sıralanan faaliyetiyle iştirâk etmiştir: — 2 Nisan Yolcu Vapuru (Van Gölü, İşletmesine) 29.8.52 — 15.5.53 tarihinde. — Karamürsel Araba Vapuru (Şehir Hatları) 22.7.55 — 1.8.56 tarihinde. — Camialtı 1 Yolcu Vapuru (Haliç) 10.2.60 — 24.5.61 tarihinde) — Camialtı II Yolcu Vapuru (Haliç) 10.2.60 — 20.6.61 tarihinde) — 1225 HP. Romorkör (Denizyolları) 7.7.58 — 31.12.61 tarihinde. — Baraj Motorları (Büyük tipi) 14.12.59 5.12.59 tarihinde. — 1050 HP Romorkör (Denizyolları) 12.5.61 — (tamamlanıyor). — 1200 HP. Tanker (Denizyolları) 1.7.62 (yapılıyor). — Tersâne Romorkörü 26.5.62 (hazır vaziyette). — Baraj Motorları (küçük tipi) 16.3.60 — 13.12.61 tarihinde. Bunlardan başka, 1.10.1956 da başlanıp 17.12.1959 tarihinde tamamlanan 5000 tonluk; ve 17.12.1959 da başlanıp 22.9.1962 tarihinde tamamlanan 10.000 tonluk, cem’an 15.000 tonluk Yüzer Havuz vardır. Büyük boyda ve tonajda gemilerin yapımı yanında, ağaçtan mâmul teknelerle muhtelif küçük deniz vasıtası ihtiyacını da rahatça karşılayabilen; Türkiye’nin tonaj bakımından en büyük, fakat işçi adedi bakımından Haliç ve İstinye’den sonra üçüncü gelen bu tersâne, 1962 senesine kadar toplam olarak 33 adet çeşitli motorbot, 7 adet romorkör (en büyüğü 1225 HP’lik), 3 adet saç mavna, 4 adet çamur klapesi, 135 adet şarpi (pirat), 18 adet kotra (bu miktara özel bir stili olan Dragon kotrası da dahildir), 23 adet sandal, 108 adet muhtelif spor teknesi, 18 adet şat, 2 adet palamar, 4 adet iskele dubası, 2 adet ziyalı şamandıra, 15 adet bot, 2 adet finn yolesi, 6 adet snipe (son senelerde bilhassa yelken yarışlarında çok tutulan bir spor teknesi çeşidi), 19 adet filika, 42 adet servis botu ve 12 adet göl motoru yapılmışdır. İş kapasitesi bakımından, Camialtı Tersânesinin bugünkü durumunu dört kısımda incelemek mümkündür. 1) Çelik tekne inşaatı — Tersânede 3500 ton çelik malzeme işlenmektedir. (Çelik ihtiyacının tamamını, Karabük Demir ve Çelik Fabrikası karşılamaktadır). Yapılmış olan 6500 D. W. tonluk Abidin Daver silebi ile 15.000 tonluk Yüzer Havuz gibi, 10.000 tona kadar da şile veya tankerler inşa edilebilmektedir. 2) Ahşap tekne inşaatı — Balıkçı tekneleri, motorbotlar, yelken tekneleri ve sandallar olmak üzere takriben senede 100 adet tekne inşa edilebilir. 3) Tâmir kapasitesi — 12 aded vasat büyüklükte 200 aded küçük geminin motorlu veya stimli olmak üzere, tekne, makine ve teçhizat tamirleri yapılabilir. Ayrıca âzâmi 35 metre boy ve 300 tona kadar 200 tekneyi kızaklamak mümkündür. 4) İmalât kapasitesi — İmalât esas itibariyle döşeme doğrama ve mobilya işlerini ihtiva etmektedir. Döşeme – tente atölyeleri, Denizcilik Bankası gemilerinin ihtiyaçlarını tamamen karşılamaktadır. Ahşap imâlat kapasitesi ise doğrama ve mobilya olarak senede takriben 1,000 metreküblüktür. Ve 801 gemi de yalnız borda olmak üzere ta- Camialtı Tersânesi’nde yapılan tamirat üç ayrı şekilde ifâ edilmektedir. Bunlar; yalnız kızak, borda ve kızak, yalnız bordadır. 1962 senesine kadar, muhtelif tonajlarda 168 gemi yalnız kızak, 1160 gemi borda ve kızak, ve 801 gemi de yalnız borda olmak üzere tamir edilmiştir. Bu faaliyet bir büyük kızak ile 36 şar metrelik üç küçük kızakda (çekekde) yürütülmektedir. Çok geniş bir çalışma gücü olan Camialtı Tersânesi’nin 5 büyük atölyesi vardır, ki tesisin her türlü ihtiyacını karşılamaktadır. Bu atölyeler, iç teşkilâtları bakımından modern araçlarla teçhiz edilmiş olup sırasiyle şu kısımları ihtiva etmektedirler: 1 — İnşâiye: İnşâiye yeni, İnşâiye tâmir, İnce saç, Tesviye, lumbuz, Perçin, Kalafat, Demir, Oksijen-Kaynak, Elektrik-Kaynak; 2 — Ahşabiye: Kalafat, Kaba Marangoz, İnce Marangoz, Makine Marangoz, Filika; 3 — Makine: Tesviye, Torna, Plânya, Freze, Motor; 4 — Elektrik; Tesisat, Bobin, Tesviye; 5 — Boya - Teçhizat: Armador, Yelken, Döşeme. Bu kısımların en mühimlerinden olan dökümhânenin üç ayrı cins ocağı vardır. Bunlar: a) Kupol Ocaklar — 3 adettir; kapasiteleri 0,300 ton, 1,500 ton ve 3.000 tondur. Mevcud ocaklarda ayda en çok 19,2 ton pik dökülebilir. Gerekli kömür miktarı 10 tondur. b) Devvar Ocaklar — Üç aded ocak vardır; kapasiteleri 150 kg., 250 kg., ve 250 kg. dir. Borner ile çalışırlar (Borner, ocağın içinden malı boşaltmak için kullanılan dâire şeklindeki koldur). c) Gamme Ocaklar — Üç ocak vardır; kapasiteleri 0,300 ton, 0,300 ton ve 0,200 tondur. Ayda en çok 9,6 ton pirinç dökülebilir. Gerekli kömür miktarı 6,10 tondur. 1959 yılında 774, 1960 yılında 896, 1961 yılında 976, 1962 yılında (hâlen mevcut) 988 işçinin çalıştığı Camialtı Tersânesinde günde 8 saat mesâi yapılmaktadır. Tersânenin toplam tâkati 929.908 Kw. dır. İstihlâk ettiği enerji ise, 1959 yılında 798.656 kw/h karşılığı olan 162.904 TL., 1960 yılında 860,611 Kw/h ve 1961 yılında da 764.623 Kw/h dür. Hâlen beşer tonluk müteharrik bir aded ve üç tonluk müteharrik bir adet vinç (1962 de 3 tonluk olanın onarımı yapılıyordu), inşâiye kısmına aid beş tonluk gezici bir Greyn (raylar üzerinde hareket eden vinç) ve ayrıca motorlu Crayn Car’lar (tekerlekli ve motorlu vinçler) vardır. Denizcilik Bankası A.O. nın, Camialtı Tersânesi’nin daha faal çalışması ve geniş mikyasta gemi inşâ edebilmesi amacıyla, uzun vâdeli bir çok projesi vardır. Bu meyanda; ihtiyâca kâfi gelmeyen malzeme anbarının genişletilmesi, diğer binâların tevsii, Cargo Gear testi için atölye yapılması, yatak metali dökümü için atölye yapılması, büyük kızak için 35 ton kapasiteli 16 m. açavlalı Crayn, inşâiye atölyesi çok dar olduğundan kaynak ve prefabrikasyon binâsı inşâsı, 90 lık bir telefon santralı rıhtımların islâhı, İstinye’de çalışan 8.500 tonluk eski havuzun bu Tersâneye verilmesi, 120 ton kapasiteli Liman İşletmesi vasıtaları için bir Yüzer Havuz, 40 tonluk bir maçula inşâsı, atölye Crayn’leri, nakil vasıtaları, test cihaz ve tesisleri, ikinci büyük kızak inşâsı düşünülmektedir. Ayrıca, 988 işçinin ihtiyacını rahatça karşılayacak kapasitede bir lokantası olan Tersâne’nin bugünkü arazisi, bilhassa büyük kızağın bulunduğu mahal; eskiden Askeriyeye ait kışla binalarıyla kaplıymış. Bu binalar zamanla yıktırılıp, saha Camialtı Tersâne’sine bırakılmıştır. Hâlen hemen sağ bitişiğinde, Taşkızak Askeri Tersânesi vardır, ki burası da çok eski bir mâziye sâhiptir. Fakat, Camialtı mensuplarının en büyük arzularından biri de, Askeri Teşkilâtın, Taşkızak Tersânesini Camialtı Tersânesi’ne bırakarak Gölcüğe taşınmasıdır. Personele göre, o vakit çok geniş bir çalışma sâhası kazanılmış olacaktır. Organize edilmiş çok geniş bir iç teşkilâta sahip olan Camialtı Tersânesi’nin 1962 yılında müdürlüğünü, Yüksek Mühendis Ertuğrul Nişel ifâ etmekteydi. Bu malumatın büyük bir kısmını temin ettiğimiz Celâl Kaplan ise, Plânlama Baş Teknisyeni olarak vazife görmekteydi. (Eylül 1962). Halûk AKBAY – Özay ASLAN Câmialtı Tersânesinde Yüzer Havuz (Resim : Behcet Cantok) Camialtı Tersânesinde Denizcilik Bankasına yapılan Tanker (Resim : Behcet Cantok) Camialtı Tersânesinde yapılmış Dragon Kotrası (Resim : Behcet Cantok)