Bu ansiklopedinin rahmeti Rahmâna kavuşmuş baştâcı dostlarından ve mümtâz kalem arkadaşlarından Sermed Muhtar Alus, bize tevdî ettiği notlarda şunları yazıyor: “Evvelâ bir rivâyet: Üsküdardaki Karacaahmed Mezarlığından başlayarak ileri giden ve eskiden beri Bağdad Caddesi denilen yolu tâkib ederek Göztepe ile Erenköyü arasına gelindi mi, caddenin cenub tarafında gaayet geniş bir bostan varmış; benim çocukluğumda dahi bu bostandan eser yokdu (S. M. Alus’un doğumu 1887). Bu bostanın büyük bir kısmını sadâret seryâveri ve Bâbıâlinin muhafazasına memur piyâde ferîki Cemal Paşa, paşa olmadan önce satın almış, livâlığında caddenin yakınına bir köşk, yanına da gaayet büyük dört köşe bir havuz yaptırmışdı. “Cemal Paşa, bir ara Bayazıd Belediye Dâiresi olan binâyı da (Bu ahşab konak Bayazıd Meydanının mahvedildiği îmar adı altındaki vandalizmde yıkdırılmışdır) o köşkden çok sonra kışlık konak olarak kurmuşdu. “Avam tabaka, civârın kadınları bugün Caddebostanı denilen Göztepenin altındaki o semte Cadı Bostanı derlerdi. İstanbul’da ayak takımı ağzı bâzı semt isimlerini bozarak telâffuz ederdi. Eyyüb demez, Îp; Vefâ demez Mefâ derdi; fakat burada tamamen aksidir, bu semtin hakîki adı Cadde Bostanı değil, Cadı Bostanıdır, Cemal Paşanın oraları satın almasından sonradır ki “cadı” ismi ürküntü ...

Bu ansiklopedinin rahmeti Rahmâna kavuşmuş baştâcı dostlarından ve mümtâz kalem arkadaşlarından Sermed Muhtar Alus, bize tevdî ettiği notlarda şunları yazıyor: “Evvelâ bir rivâyet: Üsküdardaki Karacaahmed Mezarlığından başlayarak ileri giden ve eskiden beri Bağdad Caddesi denilen yolu tâkib ederek Göztepe ile Erenköyü arasına gelindi mi, caddenin cenub tarafında gaayet geniş bir bostan varmış; benim çocukluğumda dahi bu bostandan eser yokdu (S. M. Alus’un doğumu 1887). Bu bostanın büyük bir kısmını sadâret seryâveri ve Bâbıâlinin muhafazasına memur piyâde ferîki Cemal Paşa, paşa olmadan önce satın almış, livâlığında caddenin yakınına bir köşk, yanına da gaayet büyük dört köşe bir havuz yaptırmışdı. “Cemal Paşa, bir ara Bayazıd Belediye Dâiresi olan binâyı da (Bu ahşab konak Bayazıd Meydanının mahvedildiği îmar adı altındaki vandalizmde yıkdırılmışdır) o köşkden çok sonra kışlık konak olarak kurmuşdu. “Avam tabaka, civârın kadınları bugün Caddebostanı denilen Göztepenin altındaki o semte Cadı Bostanı derlerdi. İstanbul’da ayak takımı ağzı bâzı semt isimlerini bozarak telâffuz ederdi. Eyyüb demez, Îp; Vefâ demez Mefâ derdi; fakat burada tamamen aksidir, bu semtin hakîki adı Cadde Bostanı değil, Cadı Bostanıdır, Cemal Paşanın oraları satın almasından sonradır ki “cadı” ismi ürküntü vermiş, cadı caddeye tahvil edilmişdir; bir bostan adı olarak da Cadı, her halde caddeden çok daha yakışık alır; çok kuvvetle tahmin ederim ki oranın, halk hâfızasından silinmiş cadı üzerine bir de hikâyesi olmak gerekir. Anadolu yakasına İdârei Mahsûsa vapurları işlemeye başlayınca deniz kıyısına bir iskele yapılarak ona da Caddebostanı İskelesi adı verilmişdi “Bizim çocukluğumuzda, gençliğimizde havâli gaayet tenhâ idi. Sâhilde, şimdiki plâj yerinin yamacında Ertuğrul Süvari Alayı kumandanı Horoz Ali Paşanın köşkü (B. : Ali Paşa, Horoz); sadırâzam Kıbrıslı Kâmil Paşa zâde Ziraat Bankası Umum Müdürü Şevket Beyin köşkü; Askerî Tıbbiye Nâzırı, sonra Serasker Kapusunda İstihkâm ve İnşâat Dâiresi Reisi sânisi Erkânı Harbiye Ferîki Avnu Paşa’nın köşkü; cadde yüzünde Kaamûsül Âlâm müellifi Şemseddin Sâmi Beyin köşkü; az ötesinde askerî doktorlardan ve bir vaktin meşhur dâhiliyecilerinden Celâl İsmail Paşanın köşkü. “Câmi 1901 - 1902 arasında yapıldı. Daha sonra da Mâbeyinci Ragıb Paşa şeddâdî sâhil hânesini kurdu. Ragıb Paşa sâhilhânesi kâgirdir, denizden rutubet almaması için tuğlaların üstüne tahta kaplamalar kaplanmışdır. Ardından az ötede yine kıyıda kızına mahsus köşkünün de temellerini attırmışdı. “Bağdad Caddesi o zamanlar berbad halde idi; hendekler, tümsekler, toz toprak deryâsı. Yağışlı havalarda çamurdan geçilmez. Ragıb Paşa bu köşkü yaptırdıkdan sonra, Şehiremânetine çıtlatmış olmamalıdır ki, cadde yine eski hâlinde kalmışdı. “Göztepe ve Erenköy havâlisinde yazı geçiren rütbeli, mevkîli zevât, deniz havası almak, etrâfı seyrederek ferahlamak için Caddebostanı İskelesine uğrayan vapura rağbet ederler; İdârei Mahsûsanın en râbıtalı ve yollu vapurlarından biri olan 17 numaralı Şâhin işleyüp durur, güvertesi paşalarla, beylerle dolar, hazretler Caddebostanına inerler, kendilerini bekleyen konak faytonlarına binip evlerine revan olurlardı. “İskelenin yanından odun, kömür kayıkları eksik olmaz. Köşklerin hamamlarını ısıtan odun, mutfaklarında yakılan mangal kömürü o kayıklardan, gemilerden alınır. Marmara iskelelerinden karpuz, kavun, üzüm kayıkları da sık sık uğrar, o meyvalar da oradan tedârik edilirdi. “İskelenin solunda erkeklere mahsus, 200 - 300 adım uzağında da kadınlara mahsus, her yaz iki deniz hamamı kurulurdu; temmuz ve ağustos aylarında müşterisiz kalmazlarsa da, Fenerbağçedekiler daha geniş, daha derli toplu olduğu için çok kimse yakınındakini bırakır, yarım saat araba ile gidişi göze alup Fenerbağçeye giderlerdi”. Mülkî idârede Kadıköy ilçesinin Kızıltoprak nahiyesine bağlı bir semt olan Cadde Bostanı Cumhuriyet devrinde İstanbul’un son derecede inkişaf etmiş ve güzel güzel binâlarla tezyin edilmiş köşelerinden biri olmuşdur. Vefakâr muhâbirimiz Hakkı Göktürk Caddebostanının 1962 deki sîması için bize şu notları vermişdir: “Kızıltoprak, Göztepe, Erenköyü ve Suâdiye semtleri ile çevrilmiş olan ve Marmara kıyısında bulunan Caddebostanı 1934 Belediye Şehir Rehberinde 30 ve 31 numaralı paftalarında gösterilmişdir. Sınır yolları: 18 Mart Sokağı (eski adı Cemil Paşa Sokağı), Hazırcevab Sokağı ve Göztepe Hamam Sokağıdır. İç sokakları şunlardır: Bağdad Caddesinin bu semtlerden geçen kısmı, Tütüncü Mehmed Efendi Sokağının bir kısmı, Kadir Ağa Sokağı, Tanzimat Sokağının bir kısmı, Ömer Paşa Sokağının bir kısmı, Cadde Bostanı Caddesi, Edhem Efendi Sokağının bir kısmı, Kokar Pınar Sokağı, Şerâfet Sokağının bir kısmı, Kantarcı Rıza Sokağının bir kısmı, Köseleci Sokağı. “1934 Belediye Şehir Rehberinde görülmeyen yeni sokaklar şunlardır: Papatyalı Sokak, Doktor Vâsıf Sokağı, Mehtab Sokağı (1934 Rehberinde bu isimle Burgaz Adasında bir sokak vardır), Gülistan Sokağı (1934 Rehberinde bu isimle Büyükadada bir sokak vardır), Demirağa Çıkmazı, Yelengül Sokağı, Yıldız Sokağı, Plâj Yolu, Moralı Çıkmazı, Rifat Bey Sokağı (1934 Rehberinde bu isimle Paşabağçesinde bir sokak vardır), Cami Sokağı, Buluş Sokağı, Yeşillik Sokağı, Okul Sokağı, Âgâh Efendi Sokağı. “Caddebostanında 1 cami (Galib Paşa Camii), 1 okul (Erenköy 38. İlk okul), 1 yurd (Darüşşüfaka Muhtar Özkaya Yetiştirme Yurdu), 2 polis noktası, Belediye Parkı, Amerikan W. C. A. Kız Kampı, Ziraat Vekâleti Deneme Bağçesi. Telefon Santralı, 4 kulüb (Dağ Müzik Kulübü, Büyük Kulüb, Marmara Yelken Kulübü, Balık Adamlar Kulübü), 2 plâj (Caddebostanı Gazino Plâjı, Reşit Plâjı), 2 yazlık sinema (Çiçek ve Oran sinemaları), 2 eczâhâne, 2 ebe, 10 kadar doktor, Kıyık Pastahânesi şubesi, 1 sebze bostanı, 12 bakkal, 7 kasab, 6 manav, 4 kadın berberi, 4 klacı, 2 bisiklet tâmircisi, 1 demirci, 1 kahvehâne, 1 benzin istasyonu, 1 odun deposu, ve 1 gazino (Caddebostanı Gazinosu) vardır. “600 binâ vardır, bunun 200 kadarı eski ahşab köşkler ve evler olup geri kalan 400 binâ 1925 den sonra yapılmış beton villâlar ve apartımanlardır. Dâimî nüfusu 5,000 kişi olup yazlık nüfûsu 12,000 e yükselir; denizi çok temiz plâjları, güzel gazinosu, yaz için kiralık güzel güzel villâlaları ve apartımanları ile Caddebostanı servet erbâbı için rağbetde bir sayfiyedir. İstatistik rakamları semt muhtarı Bay İhsan Özen’den aldık.” (Hakkı Göktürk). Caddebostanı (1934 Belediye Şehir Rehberinden)