1936 yılında İstanbul Vilâyetince pek isâbetli bir kararla kurulmuş çok güzel bir yurddur; her yıl yirmi köylü çocuğa geçimini refah içinde temin edecek bir meslek sâhibi olarak hayata atmakdadır. Husûsî işler bulup çalışanlar hâriç, hâlen Çayırova Ziraat Mektebinin, Halkalı Ziraat Mektebinin, Beykoz Fidanlığının, Devlet Demir Yolları Fidanlıklarının, Şeker Fabrikalarının, Eğe Üniversitesinin bağçıvanlarının çoğu bu yurddan yetişmiş gençlerdir. Aşağıdaki satırları İstanbul Vilâyeti tarafından 1959 da neşredilmiş bir broşürden alıyoruz: “Vilâyetimizin iklim ve toprağı makbul ve mergub meyve çeşitlerini yetiştirmeye pek müsaid bulunmaktadır. Kesif nüfusu dolayısı ile İstanbulun meyve istihlâki çok büyük yekûn tutmaktadır Coğrafî vaziyeti de her tarafa meyve sevkine müsait olduğu nazarı dikkata alınacak olursa vilâyetimiz meyveciliği iktisadî bakımdan pek büyük ehemmiyet arz eder. Mevcud bulunan makbul yerli çeşitlerin islâhı ile ecnebi memleketlerden getirilmiş bulunan yeni çeşitlerden memleketimizde iyi vasıf gösterenlerin çoğaltılması ve köylere kadar yayılması suretiyle memleketimizin esas gelir kaynaklarından bir şûbesini teşkil eden meyveciliğin inkişâfına geniş çapta yardım edilmiş olacaktır. “Şehir ve kasabalarda bağçeli evlerin çoğalması, halkımızda ağaç sevgisinin ve süs...

1936 yılında İstanbul Vilâyetince pek isâbetli bir kararla kurulmuş çok güzel bir yurddur; her yıl yirmi köylü çocuğa geçimini refah içinde temin edecek bir meslek sâhibi olarak hayata atmakdadır. Husûsî işler bulup çalışanlar hâriç, hâlen Çayırova Ziraat Mektebinin, Halkalı Ziraat Mektebinin, Beykoz Fidanlığının, Devlet Demir Yolları Fidanlıklarının, Şeker Fabrikalarının, Eğe Üniversitesinin bağçıvanlarının çoğu bu yurddan yetişmiş gençlerdir. Aşağıdaki satırları İstanbul Vilâyeti tarafından 1959 da neşredilmiş bir broşürden alıyoruz: “Vilâyetimizin iklim ve toprağı makbul ve mergub meyve çeşitlerini yetiştirmeye pek müsaid bulunmaktadır. Kesif nüfusu dolayısı ile İstanbulun meyve istihlâki çok büyük yekûn tutmaktadır Coğrafî vaziyeti de her tarafa meyve sevkine müsait olduğu nazarı dikkata alınacak olursa vilâyetimiz meyveciliği iktisadî bakımdan pek büyük ehemmiyet arz eder. Mevcud bulunan makbul yerli çeşitlerin islâhı ile ecnebi memleketlerden getirilmiş bulunan yeni çeşitlerden memleketimizde iyi vasıf gösterenlerin çoğaltılması ve köylere kadar yayılması suretiyle memleketimizin esas gelir kaynaklarından bir şûbesini teşkil eden meyveciliğin inkişâfına geniş çapta yardım edilmiş olacaktır. “Şehir ve kasabalarda bağçeli evlerin çoğalması, halkımızda ağaç sevgisinin ve süs bilgilerine karşı olan heves ve ihtiyaçlarının seneden seneye artması dolayısı ile ihtiyaçlarını karşılamak, sebzeciliğin daha teknik usullerde öğretilerek yine köylerimizde bu ziraat şubesinin de gelişmesi ve köylümüzü çeşitli sebze yemeğe alıştırmak ve bir gelir kaynağı temin olunması önemle takip edilmektedir. “Bağçe tesisi teknik bakımdan bir çok bilgiye ihtiyaç göstermekle beraber dikilecek fidanların dikimine, budama, bakım ve zararlıları ile mücadele gibi çeşitli işlerin devamlı bir şekilde yapılması lâzım gelmektedir. “Tekniğe uygun olarak tesis edilmiş olmakla beraber bakılmamış meyve bağçelerinden bir fâide beklenemiyeceğinden fennî meyveciliğin tesis ve inkişafı için köylerde bu işlerden anlar elemanlar yetiştirmek maksadı ile Büyükdere Bağçe Kültürleri İstasyonunda 1935 senesinde teknik bağçıvan yetiştirme yurdu tesis edilmiştir. Bu yurda köylerden ilk okulu bitirmiş gençler alınmakta (kadro müsait olduğu takdirde şehirden de alınabilir), müessesede bilfiil, bedenen ustaların nezâretinde çalıştırılarak pratik bilgileri arttırılmakta ve geceleri de mesleğe âit birer saat nazarî olarak ders verilmektedir. “Pratik meyve bağçıvanı yetiştirme yurduna ilk kabul ve kayıd olunanlar namzed olarak bir sene çalıştırılmakta ve sene sonunda (en az sekiz ayı doldurmuş olanlar) imtihana girmeye hak kazanırlar. Sırası ile birinci sene sonunda imtihanı kazananlar namzedlikten çıraklığa, ikinci senesi kalfalığa, üçüncü sene sonunda yapılan imtihanda kazananlar ustalığa terfi ederek kursu ikmâl ederler. Ve kendilerine usta bağçıvan ehliyeti verilir. “Yurd gençlerine nazarî olarak meyvecilik, fidancılık, süs bitgileri, sebzecilik, bağçılık tarla ziraatı ziraat sanatları küçük ehlî hayvanlar, matematik, okuma, yazma, yurtbilgisi, sıhhi bilgiler olmak üzere geceleri birer saat ders verilir. Her dersin tatbikatı müessesede yapılmaktadır. Müessesede tatbikat imkânı bulunamıyanlar yaz aylarında birer seyahat tertibi ile aid oldukları müesseselerde gösterilmektedir. Fidanlıktaki bütün ameliyat dikkatle bilfiil tatbik edilmektedir. “Üç sene gibi az bir müddet zarfında yetiştirilen yurd öğrencileri meyveciliğin bir şubesi ile süs bilgileri ve sebzeciliğe vukuf hâsıl etmekte, bilhassa ağaç dikimi, bakımı, aşı, timar ve mücadele usullerini mükemmelen bilir mütehassıs amelî eleman olarak yetiştirilmektedir. Bu elemanların da mevcudiyetleri seneden seneye artmaktadır. Esasen tâkib olunan gaaye de vilâyetimizin bütün köylerine meyveciliği teşmil etmek ve yurd öğrencilerini bu işte faal teknik bilgilerle mücehhez olarak yetiştirmek süs bitgilerinin çeşitlerini tanıtmak ve bunların yetiştiriciliği, dikim ve mücadele usulleri, ev çiçek bahçelerinin tanzimi, sebze yetiştiriciliğinin teknik usullerde gösterilmesi, köylerimizde sebzeciliğin inkişafı, istihsalin artması, ve köylülerimizi ziraatin kârlı olan bu şûbesinden daha çok kazanç sağlamakdır. “Yurd öğrencileri istasyonda bulundukları müddetçe pansiyon binasında karyolalarında yatmakta, muntazam banyolarını almakta ve yemekhânede intizamla yemeklerini yemekte ve her türlü temizlik işlerine alıştırılmakta olduğundan bu muntazam hayata alışan gençlerin köylerinde de bu hayatı idâmeye çalışacakları ve diğer köylüye numûne teşkil ederek köylerinde içtimaî hayatın islâhına âmil olacakları da âşikârdır. “Büyükdere Bağçe Kültürleri İstasyonu Pratik Bağçıvan Yetişdirme Yurduna öğrenci alması şartları ve bu konuda bâzı mühim hususlar şunlardır: 1 — Kursa 15-20 yaşında olan ve ilk okulu bitiren, vücutları ziraat işlerinde çalışmaya müsaid olanlar kabul edilir. Kadro müsaid olduğu takdirde 25 yaşına kadar olanlar da kabul edilirler. Kurs müddeti üç senedir. 2 — Kursa girmek isteyenler müessese veyahut Vilâyet Teknik Ziraat Müdürlüğüne bir dilekçe ile müracaat ederek nüfus kâğıdını, şahadetnamelerini, doğruluk kâğıtlarını, aşı kâğıtlarını ve 4 adet vesikalık fotoğraflarını birlikte raptederler. Kursa tercihan sene başında öğrenci kabul edilir. Kadro müsaid olduğu takdirde her zaman öğrenci kabul olunur. 3 — Bu işlere vücutları mütehammil olup olmadığı Hükûmet Tabibi tarafından muayene olunarak ona göre kabul olunurlar. 4 — Kursa kabul olunanlar müessese mesai saatleri dahilinde bedenen bilfiil ustaların nezâretinde diğer işçilerle birlikte tarlada gösterilen işlerde çalışırlar. Kursa ilk kabul olunanla birinci sene çiçekcilik ve süs bitgileri şûbesinde, yine sene sonunda yapılan imtihanda muvaffak olduğu takdirde ikinci senesi meyvecilik şubesinde, yine sene sonunda yapılan imtihanda kazandığı takdirde üçüncü sene meyve fidanları yetiştirme (Teksir) şûbesinde çalışırlar. Ve bu suretle üç sene bilfiil gündüzleri tarlada çalışmak sûretile üçüncü sene sonunda yapılan imtihanda muvaffak olduğu takdirde pratik usta bağçıvan olarak kursu bitirirler. “Gündüzleri bedenen ustaların nezâretinde çalışan öğrencilere geceleri bir saat olmak üzere çiçekçilik, süs bitgileri, meyvecilik, fidancılık, umumi tarla ziraati, sebzecilik bağçılık, ziraat sanatları, küçük ehli hayvanlar dersleri gösterilir. “Öğretim bir marangoz bir elektrikçi ve bir demircinin yanına girip amelî olarak çalışıp usta olanlar sisteminde yetiştirilir. Yalnız geceleri bir saat ders gösterilir. 5 — Kursta bulunanlara bedenen çalışmaları karşılığı ilk sene bir lira yevmiye verilir. Bu öğrencilerin ziraat işlerinde gösterecekleri ehliyet ve kabiliyetlerine göre yevmiyeleri her sene bir miktar arttırılır. 6 — Müessesede kendilerine mahsus muntazam dershâne, yatakhâne, yemekhâne ve banyo vardır. Her türlü sıhhî esbap temin edilmiştir. 7 — Üç senelik kurs müddetini bitirip bağçıvan ustası çıktıktan sonra köylerine gideceklere (Vilâyetimiz dahilinde) meyve bağçesi kurmak istedikleri takdirde yerlerini hazırladıktan sonra ihtiyaçları olan meyve fidanları parasız olarak verilir. 8- İmtihanlar Aralık ayı (sene sonunda) sonunda yapılır. İmtihanlarda muvaffak olmak şartı ile bir sene çalışanlar bağçıvan çırağı, iki sene çalışanlar bağçıvan kalfası, ve üç sene çalışanlar bağçıvan ustası olurlar ve derecelerine göre kendilerine (Çırak, Kalfa, Usta) ehliyetnâme verilir. “Nazarî ve ameli derslerde çok muvaffak olanlar talim heyeti teklifi ve idare heyeti kararı ile usta çıktıktan sonra iki sene daha müessesede staj görerek ustabaşı ehliyetnâmesi alırlar. 9 — Kursu bitirenler serbesttirler. İsterse müessesede isterlerse arzu ettikleri başka bir yerde çalışırlar. “Askerliğini bitirdikden sonra müessesede çalışmak istedikleri takdirde kendilerine iş verilir. Ayrıca teknik bağçıvan ustası lâzım olan emin yerlere tavsiye olunur. “Kursa devam ederken kursu bitirmeden askere çağrılanlar askerî görevini bitirdikten sonra tekrar kursa devam ederek kursu ikmâl edebilirler. 10 — Kurs öğrencilerinden verilen talimata riayet etmeyen ve gösterilen vazifeyi yapmayanlar, her hangi bir yolsuz harekette bulunanlar kabahatlarının derecesine göre talimatname ahkâmına tefikan cezalandırılır. “İlk defa yurda gelirken öğrencilerin beraberinde getirecekleri eşyâ şunlardır: 2 kat iç çamaşırı, varsa iş elbisesi, bir çift terlik, ikişer aded yüz ve ayak havlusu, kâfi mikdarda çorab ve mendil. “Kurs öğrencilerinin iâşeleri, çamaşırlarının yıkanması, yatacak yerleri, senede bir kat yazlık ve bir kat kışlık elbise, bir çift yazlık ve bir çift kışlık ayakkabı bir gömlek müessese tarafından temin edilir..” Bu güzel müesseseyi 1962 yılının ağustos ayında İstanbul Ansiklopedisi adına ziyâretimizde yemekhâne ve yatakhânenin temizliğini bilhassa kayde değer gördük, istasyonun geniş arâzisinde toprak ve bitki ile uğraşan, ve en şirin tarafı, hattâ yalın ayak, bir ameleden farksız çalışan çocukların ve genclerin yıkanıp sofraya oturmaları, yıkanıp yatağa girmeleri vücud sağlığı bakımından ayrıca kazanc olduğu muhakkakdır. Bu güzel yurdun kadrosu ancak 25 öğrenci için yapılmışdır. Biz bu küçük rakam üzerinde ısrar ile durmak gerektiği kanâatindeyiz, zirâ bu 25 çocuk ve genç mürebbî idârecilerin ve bağçelerde ustalarının çok disiplinli, dikkatli nezâreti altında bulunmaktadır; usta bağçıvanlar her birini, istasyonda yetiştirilen emsalsiz bakımlı meyvalar gibi yetişdirmek imkânını bulmaktadır; bu şartlar altında, bu yurda girmiş bir çocuğun veyâ gencin bir usta bağçıvan yetişmesi imkânsızdır; yurdun kadrosu genişletildiği takdirde öğrencilerle teker teker meşgul olma imkânı muhakkak kaybolacaktır. Hak nazardan saklasın. Pratik Bağçıvan Yetişdirme Yurdunda bir küçük öğrenci iş başında. (Resim : S. Bozcalı)