Büyükçekmecede Mimar Sinan yapısı Sultan Süleyman Köprüsü başındaki meydancık yanında, Büyükçekmece Hanının karşısında yine Mimar Sinan yapısı, küçük fakat çok güzel bir eserdir. Asıl ibâdet sahnı enlemesine mustatil plânlı kâgir bir yapı olup son cemaat yeri ahşabdır, öyle tahmin ediyoruz ki son cemaat yerinin üç ahşab duvarı sonradan eklenmiş olacakdır, aslında son cemaat yerinin etrâfı açık ve üstü, ahşab sütun - direklere oturtulmuş bir saçakla örtülü idi diyebiliriz. Minâresi sekiz köşeli olup baca üslûbunda, şerefesi dışarı taşkın olmayub gövde bünyesi içinde ve gövdenin üst kısmında, sekiz parça korkuluğu Türk hendesi oymalı mermerdendir; aslında külâhının da taşdan olduğunu tahmin ediyoruz; hâlen üstü kurşun kaplı soğan şeklinde bir külâhı vardır ki en çok yüz sene kadar evvel gördüğü bir tamirde konduğunu tahmin ediyoruz; Avlunun her köşesinde ve mescidin cebhesine karşı, mescidden ayrı olarak yapılmış olan bu çok güzel minâreye avludan bir taş merdivenle çıkılır ki, merdiveni ile beraber minâre bir minberi andırır. Son cemaat yerine cebhenin sağ kenarına düşen kapıdan girilince son cemaat yeri, taş bir sed hâlinde tamâmen sol tarafda kalır. Son cemaat yerinde ayrıca bir mihrab vardır. Ve mihrâbın iki yanında fakat gayri mütenazır, sağdaki soldakinden mihraba daha yakın...

Büyükçekmecede Mimar Sinan yapısı Sultan Süleyman Köprüsü başındaki meydancık yanında, Büyükçekmece Hanının karşısında yine Mimar Sinan yapısı, küçük fakat çok güzel bir eserdir. Asıl ibâdet sahnı enlemesine mustatil plânlı kâgir bir yapı olup son cemaat yeri ahşabdır, öyle tahmin ediyoruz ki son cemaat yerinin üç ahşab duvarı sonradan eklenmiş olacakdır, aslında son cemaat yerinin etrâfı açık ve üstü, ahşab sütun - direklere oturtulmuş bir saçakla örtülü idi diyebiliriz. Minâresi sekiz köşeli olup baca üslûbunda, şerefesi dışarı taşkın olmayub gövde bünyesi içinde ve gövdenin üst kısmında, sekiz parça korkuluğu Türk hendesi oymalı mermerdendir; aslında külâhının da taşdan olduğunu tahmin ediyoruz; hâlen üstü kurşun kaplı soğan şeklinde bir külâhı vardır ki en çok yüz sene kadar evvel gördüğü bir tamirde konduğunu tahmin ediyoruz; Avlunun her köşesinde ve mescidin cebhesine karşı, mescidden ayrı olarak yapılmış olan bu çok güzel minâreye avludan bir taş merdivenle çıkılır ki, merdiveni ile beraber minâre bir minberi andırır. Son cemaat yerine cebhenin sağ kenarına düşen kapıdan girilince son cemaat yeri, taş bir sed hâlinde tamâmen sol tarafda kalır. Son cemaat yerinde ayrıca bir mihrab vardır. Ve mihrâbın iki yanında fakat gayri mütenazır, sağdaki soldakinden mihraba daha yakın, asıl ibadet sahnına bakan iki pencere vardır; son cemaat yerinin bitiminden ahşap bir merdiven ile üst kat kadınlar mahfiline çıkılır; yine aynı noktada, bu ahşab merdivenin hemen başlangıcında bir kapu ile imam meşrûtasına geçilir. Son cemaat yerinin cebhe duvarında, biri kapunun üstünde olmak üzere, yanyana ve boydan boya dört büyük pencere vardır. Asıl ibâdet sahnının son cemaat yerine açılan ve yine cebhe duvarının sağ kenarında bulunan kapusunun üzerinde güzel bir hat ile mermer kabartma “Lâ ilâhe illallâh, Muhammed Resûlullâh” levhası vardır. Enlemesine mustatil plânlı mescidin son cemaat duvarı önü, üç kalın ve dört köşeli ahşab sütun-direk üzerine oturtulmuş üst kat kadınlar mahfilidir ki, bu ahşab mahfilin altı da boydan boya bir müezzin mahfili - sofası imiş; ziyâretimizde bu sofa mahfilleri ayırması mutad ahşab parmaklıkları bulunuyordu. Mihrab duvarının sağ başında da köhnemiş bir ahşab minber bulunuyordu. Büyükçekmecedeki bu Sokollu Mehmed Paşa Mescidi 1940 senesinden beri îbadete kapatılmış, çok harab bir halde bulunuyordu. Pek güzel minâresinin çirkin külâhının üst kısmı ve âlemi eğilmiş, mescidi çeviren bağçe duvarının büyük bir kısmı kaldırılmış, minâre yapınında ancak küçük bir parçası kalmışdır. Vaktiyle mescide, minâresinin kâidesi yanında kemerli bir avlu kapusundan girilir iken, bu kapu moloz taşla örülmüş, ibtâl edilmiş, duvar parçası ile mescid binâsı arasında kalan boşluğa uydurrma ve çirkin bir tahta kapu takılmıştır. Son cemaat yerinin ahşab aksâmı, kaplamaları ve pencereleri elîm bir şekilde kavşamış, mescidin ibâdet sahnı da tâmir bir halde idi. Bu güzel mescidin çatısından başlanarak tez elden ciddi bir tâmir görmesi gerekir. 1962 yılı ağustosunda Sokollu Mehmed Paşa ahfâdından ve bu İstanbul Ansiklopedisinin mümtâz dostlarından muhterem İhsan Sokullu, ünlü ceddinin Büyükçekmecedeki bu güzel mescidinin tâmirine filen teşebbüs etmiş bulunuyordu. Bu tâmir esnâsında minâre külâhının da sekiz köşeli bir piramid külâhla tebdili her halde pek yerinde olur. Bu mescid, Büyükçekmecenin târihî ziyaretlerinden biridir; halk ağzında “Köprübaşı Camii” adı ile de anılır. Büyükçekmece’de Sokollu Mehmed Paşa Mescidi (Resim ve plân : Hüsnü) Büyükçekmece’de Sokollu Mehmed Paşa Mescidi (Resim : Behcet Cantok)