Buharlı gemilerin henüz bulunmadığı devirlerde (B.: Buğ Gemisi), İstanbul Limanı ile diğer limanlar ve iskeleler arasında seyrü-sefer eden gemiler, İstanbul Limanında ya lenger atıp yatar, ya kıçdan palamar atıp sâhile çakılmış büyük ağaç babalara bağlar ve başdan da bir leger atar, yolcularını, yüklerini kayıklar ve sallara indirir, bindirir; Marmara iskelelerine gidip gelen gemiler de Vezir İskelesi ile Yemiş İskelesi arasına sıralanmış iskelelerin birisinden kalkar idi; bu iskeleler de tesbit edilmişdi; meselâ Bursa - Mudanyaya gidip gelen gemiler, buz kayıkları, yine kayık diye anılan küçük yelkenliler daimâ aynı iskeleden kalkar, ve bu iskele de “Bursa - Mudanya İskelesi” adı ile anılırdı. İkinci Sultan Mahmud zamanında tanzim edilmiş bir bostancıbaşı defterinde bu iskelenin yeri şöyle gösterilmişdir (B.: Bostancıbaşı Defteri): Bağçekapusu İskelesi - Yanında yedi aded kayıkhâneler, üzeri bekâr odaları - Yanında yaş yemiş gümrüğü - Yanında Kara Hasanın Kahvesi - Yanında yemişçi dükkânları - Yanında Bursa ve Mudanya kayıklarının iskelesi - Yanında Büyük Gümrük. Yukardaki târife göre bu iskele, zamanımızda Yeni Camiin hemen tam önlerine rastlar. Milli kütübhânemize on cildlik muazzam bir seyyahatnâme bırakmış olan onyedinci asrın büyük Türk muharrihi İstanbullu Evliyâ Çelebi...

Buharlı gemilerin henüz bulunmadığı devirlerde (B.: Buğ Gemisi), İstanbul Limanı ile diğer limanlar ve iskeleler arasında seyrü-sefer eden gemiler, İstanbul Limanında ya lenger atıp yatar, ya kıçdan palamar atıp sâhile çakılmış büyük ağaç babalara bağlar ve başdan da bir leger atar, yolcularını, yüklerini kayıklar ve sallara indirir, bindirir; Marmara iskelelerine gidip gelen gemiler de Vezir İskelesi ile Yemiş İskelesi arasına sıralanmış iskelelerin birisinden kalkar idi; bu iskeleler de tesbit edilmişdi; meselâ Bursa - Mudanyaya gidip gelen gemiler, buz kayıkları, yine kayık diye anılan küçük yelkenliler daimâ aynı iskeleden kalkar, ve bu iskele de “Bursa - Mudanya İskelesi” adı ile anılırdı. İkinci Sultan Mahmud zamanında tanzim edilmiş bir bostancıbaşı defterinde bu iskelenin yeri şöyle gösterilmişdir (B.: Bostancıbaşı Defteri): Bağçekapusu İskelesi - Yanında yedi aded kayıkhâneler, üzeri bekâr odaları - Yanında yaş yemiş gümrüğü - Yanında Kara Hasanın Kahvesi - Yanında yemişçi dükkânları - Yanında Bursa ve Mudanya kayıklarının iskelesi - Yanında Büyük Gümrük. Yukardaki târife göre bu iskele, zamanımızda Yeni Camiin hemen tam önlerine rastlar. Milli kütübhânemize on cildlik muazzam bir seyyahatnâme bırakmış olan onyedinci asrın büyük Türk muharrihi İstanbullu Evliyâ Çelebi ilk seyyahatına bu iskeleden bindiği bir gemi ile çıkmış, ve Mudanya üzerinden Bursa’ya gitmişdir. Bu yolculuğunun başlangıcını buraya şirin bir hâtıra olarak alıyoruz: “Gedikpaşa semtinde yâri kadîmimiz olan Okcuzâde Ahmed Çelebinin hânesine vardım. Gördüm ki tedâriki azîm ile Bursa şehrinin ziyâretine âmâde olmuş. Bana: — Birâderim Evliyâ!.. Gel seninle refik olup beş on gün içinde tahtı kadîm olan Bursa şehrini seyrü temâşâ idelim, ola ki mahzun gönlümüz şâd, gamkîn hâtırımız âbâd ola!.. dedi. “Heman derûnuma bir âteş düşdü, ol yâri vefâdârın teklifi ile tab’ıma Bursa arzûları geldi, bâ kemâli sâfâ gidelim dedim. Heman oradan peder ve mâderin haberi olmadığı halde yirmi nefer yârânı bâ safa ile Eminönüne gelip bir Mudanya kayığına süvâr olduk. “Eminönünden kalkıp Fındıklı kasabasından bir kaç üstâdı kâmil keştîban (gemici) yolcuları gemimize aldık. Hicretin 1050 muharreminin ilk cuması idi. (M. 1640 nisan), kuşluk vaktinde eyyam muvâfıkdır diye keştibanlar bir yere gelerek seren çeküp salya demir ettiler, levendler hazır baş olup yelen yıtup Hüdâ âsan ide diye Fâtiha okudular. Pupa yelken Sarayburnu akıntısını ve girdâbını geçdik. “Gemide herkes şevk ile sohbet etmekde, bâzı yâran hânendeler: Allahümme yâ Hâdî Âsan eyle yolumuz Sehli umûrül vâdi Tez geçir tut elimiz ilâhilerini terennüm eylemekde idiler. Meğer refiklerimizden birisi Sultan İbrahim’in karcı başısı Sefer Ağanın tanburacısı ve kemençecisi imiş. Yine berâberimizde olanlardan bir diğeri de Sadırâzam Kara Mustafa Paşanın uşağı Kara Recep Ağanın çökürcüsü ve hânendesi imiş, cümlesi bir yere geldiler. Hakir: — Geliniz şu girdâbı gamda def’i gam için bir segâh faslı idelim!.. dedim. Muvâfakat ettiler. Gemicilerden Kışlıkcı Dayı, Çordum, Çıvık Veli nam dayılar da çökürleri ile gelüp bizimle hem nevâ oldular. Âşıkaane, sâdıkaane bir Hüseyin Baykarâ faslı oldu ki erbâbı zevkin ağızlarından salyalar akdı. Bu zevk ve sürûr ile Heybeli cezîresinin önüne vardık. Oradan kalkıp eyyâmı muvâfık ile berki hâtif gibi şakıyarak beşinci saatde Mudanya sâhiline varup lenger endâz olduk”. İkinci Sultan Mahmud zamanında 1824 de, bu Bursa - Mudanya iskelesinde gemicilerin kayıklarına bir fâhişe avret kaldırıp kapaması, ve iskelenin kürd hammallarının fâhişeyi gemicilerin elinden cebren almak istemesi yüzünden büyük bir kavga olmuş, bir gemici katledilmiş, kaatil kürdü ayakdaşları saklamak istemişler ise de asesbaşı yakalamış, kaatil, bâzusundaki dövme yeniçeri nişanını göstererek kurtulmak istemiş ise de muvaffak olamıyarak Ağakapusu Zindanına götürülmüş, ve gece orada boğularak lâşesi denize atılmışdır.