Üsküdar’da kendi adını taşıyan sokak ile Büyük Hamam sokağı kavuşağı köşesindedir. Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Bânisinin ismi ve kabri mâlum olmayup küçük evkafda ve Üsküdar avârızı hüccetinde Bulgurlu Mescidi diye yazılmışdır. Karîbinde olan mektebi Mehmed Ağa nâm sâhibi hayır hicrî 1090 (M. 1679) senesinde binâ etmişdir, bâde zaman Ragıb Paşa Câmii mezburu fevkaanî olarak müceddeden binâ ettirmişdir. Mahallesi vardır”. Bu Bulgurlu Mescidi Mahallesi 1940 senesinde yanındaki Evliya Efendi Mahallesi ile birleşdirilmiş ve bu yeni büyük mahalleye “İnkılâb Mahallesi” adı verilmişdir (B.: İnkilâb Mahallesi). Hadikada matbû nüshaya müracaat edildi, bu metinde bir hatâ ihtimâlinden endîşemiz vardır. Yerinden topladığımız mâlûmatda Bulgurlu Mescidin fevkaanî bir mescid olduğunu hatırlayan kimse çıkmamışdır. 1958-1959 arasında temelinden ve tecdiden tâmir gören ve bir beton binâ olarak yükselen Bulgurlu Mescidin yıkılan eski binânın “yol seviyesinde ahşab bir mescid” olduğu söylenmişdir; 1942 senesindeki bir ziyaretimizin notunda da öylece kayıdlıdır; bânîsinin de meçhul olmayıp Bulgurlulu Ali Ağa adında bir hayır sâhibi olduğu, ve mescidin isminin bu zâtın köyüne nisbet edildiği söylenir. Bulgurlulu Ali Ağanın merkadi meçhuldür; eski ahşab mescidin içinde bir merkad vardı,...

Üsküdar’da kendi adını taşıyan sokak ile Büyük Hamam sokağı kavuşağı köşesindedir. Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Bânisinin ismi ve kabri mâlum olmayup küçük evkafda ve Üsküdar avârızı hüccetinde Bulgurlu Mescidi diye yazılmışdır. Karîbinde olan mektebi Mehmed Ağa nâm sâhibi hayır hicrî 1090 (M. 1679) senesinde binâ etmişdir, bâde zaman Ragıb Paşa Câmii mezburu fevkaanî olarak müceddeden binâ ettirmişdir. Mahallesi vardır”. Bu Bulgurlu Mescidi Mahallesi 1940 senesinde yanındaki Evliya Efendi Mahallesi ile birleşdirilmiş ve bu yeni büyük mahalleye “İnkılâb Mahallesi” adı verilmişdir (B.: İnkilâb Mahallesi). Hadikada matbû nüshaya müracaat edildi, bu metinde bir hatâ ihtimâlinden endîşemiz vardır. Yerinden topladığımız mâlûmatda Bulgurlu Mescidin fevkaanî bir mescid olduğunu hatırlayan kimse çıkmamışdır. 1958-1959 arasında temelinden ve tecdiden tâmir gören ve bir beton binâ olarak yükselen Bulgurlu Mescidin yıkılan eski binânın “yol seviyesinde ahşab bir mescid” olduğu söylenmişdir; 1942 senesindeki bir ziyaretimizin notunda da öylece kayıdlıdır; bânîsinin de meçhul olmayıp Bulgurlulu Ali Ağa adında bir hayır sâhibi olduğu, ve mescidin isminin bu zâtın köyüne nisbet edildiği söylenir. Bulgurlulu Ali Ağanın merkadi meçhuldür; eski ahşab mescidin içinde bir merkad vardı, ki Mescidin son tecdiden tâmirinde muhafaza edilmiş ve bir bölme içine alınmışdır. Bu merkad için “Şehid Arab Abdullah Baba” makaamıdır derler; çok eski bir tarihde Üsküdarı sel basmış, bu zâti de tabutunun içinde bilinmeyen bir yerden sel getirip bu mescidin içine bırakmış. Mescidin tâkı üstünde manzum bir kitâbe vardır; bu kitâbenin metni de Hadikanın notu ve mahallî rivâyeti tutmamaktadır, metni şudur. Bu yerde berber sâhibi eser Şaban Efendinin Binâyı hayrı olmuşdu müteharrik (muhterik?) nâgâh Anı Bağdadlı zâde cenâbı Hacı Ahmed Bey Yenibaşdan idüb tâmir ihyâ kıldı eyvallah Şeyh âgâh kıl tarih ile cümle cemaatı Kılındı bu sene tesdid bu zîbâ ibâdetgâh 1268 (M. 1852-1853) Anlaşılıyor ki 1679 da yapılan mescidi sadırâzam Koca Ragıp Paşa (sadâreti 1756 - 1762) tecdiden fevkaanı olarak yapdırmış, bu fevkaanî mescid yıkılmış (yahud yanmış), yerine 1852 - 1853 de Bağdadlızâde Hacı Ahmed Bey sokak seviyesinde bir ahşab mescid yapdırmış, ve nihayet 1958 - 1959 arasında da hâlen görülen beton mescid inşâ edilmişdir. Sokakdan zemini beton bir avlıya girilir; son tâmirinde avlunun sağ tarafına müezzin ve imam efendiler için iki katlı bir beton ev yapılmışdır; kapısı avluya açılan zemin katı müezzine, son cemaat yerinden merdivenle çıkılan üst kat imama tahsis edilmişdir. Avlunun sokak kapısının sol tarafında, önü açık bir beton saçak altında 7 dane abdest musluğu vardır. İki göz ayakyolu, avlu kapısının sağ tarafında olup kapusu sokak üzerine alınmışdır. Murabba plânlı ve dört duvar üzerine kiremit örtülü ahşab bir çatı çekilmiş olan asıl mescid, ikisi mihrab duvarında, ikisi son cemaat yerine bakar, dördü de sol duvarda olmak üzere sekiz pencere ile aydınlatılmışdır. Sol taraftaki müezzin mahfilinden bir kapı ile minâreye geçilir; sağ tarafdan da bir ahşab merdiven ile üstteki kadınlar mahfiline çıkılmakdadır. Kadınlar mahfilinin ön kısmı, dörder köşeli dört ahşab sütun üstüne oturtulmuştur. İki ahşab vâiz kürsüsü vardır. Biri sol duvarda, ilk iki pencerenin arasındadır, metrûk olan ikinci kürsi ise, bu duvar ile mihrab duvarı köşesindedir, terk edilişinin sebebi de önünde şehid Abdullah Baba merkadinin bulunmasıdır. Vâiz kürsüleri ile ahbaş minberi kaba doğramacı işidir. Yeni ve tertemiz kilim ve halılarla döşenmiş olan mescidin kayde değer başkaca bir hususiyeti yoktur. (Eylül 1961). E. General H. Râif AYYILDIZ Üsküdar’da Bulgurlu Mescid (Kroki – plân : Hüsnü)