İstanbul ağzı eski bir isim; sivil zâbıta, taharrî memuru, polis hafiyesi, gizli polis, ve bunların âmiri, şefi. Böcekler ve böcekbaşı yeniçeri ağalığına bağlı olduğu için bu ismi yeniçeri argosuna mal etmek doğru olur. Merhum Osman Nuri Ergin “Mecellei Umîri Belediyenin zâbıta bahsinde, bir kaynak göstermeden böcekler ve böcekbaşı hakkında şu mâlûmâtı veriyor: “Böcekbaşı, eshâbı cerâyimi Ağakapusuna (B.: Ağakapusu) veya İhtisab Ağalığına (B.: İhtisab), yâhud Baba Câfer Zındanına (B.: Baba Câfer Zındanı) gönderir; işledikleri cinâyetlere göre kiminin elini, kiminin kolunu, kiminin kulağını kesdirip sâbıkası zuhûr edenleri de salbü îdam eylerdi. Maiyetinde kadın hademe (böcek, memur) da vardı; maiyetindeki adamlar hırsızlıkdan ve yankesicilikden gelme tövbekârlardan olduğu için çalınmış eşyânın meydana çıkarılmasında hemen dâimâ muvaffak olurdu.” Gizli polis, polis hafiyesi hakkında böcek tâbiri bâzı yazarlar tarafından İkinci Meşrûtiyet devrine kadar kullanılmışdır. Ahmed Midhat Efendi: “Dürdâne Hanım” ismindeki romanının ikinci kısmında bir Ayşe Ebeden bahseder, ve bir gün bu kadının ortalıkdan gaaib olduğunu, ev halkı ile mahallesini telâşa düşürdüğünü naklederken şu satırları yazar: “Artık çâresiz zabtiyeye mürâcaat olunarak bir kaç müfettiş ve böcek tâyin olunup hânenin d...

İstanbul ağzı eski bir isim; sivil zâbıta, taharrî memuru, polis hafiyesi, gizli polis, ve bunların âmiri, şefi. Böcekler ve böcekbaşı yeniçeri ağalığına bağlı olduğu için bu ismi yeniçeri argosuna mal etmek doğru olur. Merhum Osman Nuri Ergin “Mecellei Umîri Belediyenin zâbıta bahsinde, bir kaynak göstermeden böcekler ve böcekbaşı hakkında şu mâlûmâtı veriyor: “Böcekbaşı, eshâbı cerâyimi Ağakapusuna (B.: Ağakapusu) veya İhtisab Ağalığına (B.: İhtisab), yâhud Baba Câfer Zındanına (B.: Baba Câfer Zındanı) gönderir; işledikleri cinâyetlere göre kiminin elini, kiminin kolunu, kiminin kulağını kesdirip sâbıkası zuhûr edenleri de salbü îdam eylerdi. Maiyetinde kadın hademe (böcek, memur) da vardı; maiyetindeki adamlar hırsızlıkdan ve yankesicilikden gelme tövbekârlardan olduğu için çalınmış eşyânın meydana çıkarılmasında hemen dâimâ muvaffak olurdu.” Gizli polis, polis hafiyesi hakkında böcek tâbiri bâzı yazarlar tarafından İkinci Meşrûtiyet devrine kadar kullanılmışdır. Ahmed Midhat Efendi: “Dürdâne Hanım” ismindeki romanının ikinci kısmında bir Ayşe Ebeden bahseder, ve bir gün bu kadının ortalıkdan gaaib olduğunu, ev halkı ile mahallesini telâşa düşürdüğünü naklederken şu satırları yazar: “Artık çâresiz zabtiyeye mürâcaat olunarak bir kaç müfettiş ve böcek tâyin olunup hânenin derun ve bîrunu etrafı ile tahkik edilir ise de hırsız filân dühûlüne dâir hiç bir eser bulunamaz”. 1908 de meşrûtiyetin ilânını müteâkib istibdad ve hafiyeler aleyhine sayısız, hesabsız kitab ve risâlelerin neşir edildiği devirde, îdadilerde fransızca ve resim muallimliği yapan Hasan Bahri Bey adında bir zât de, vatan ve milletin teâlisi yolundaki fikirlerini ihtivâ eden bir risâlesine, hafiyeleri kasdederek: “Böcekli Memleket ve Bakaayi Millet” ismini vermiş idi. Böcek tâbiri zamanımızda tamâmen unutulmuş, kullanılmamaktadır; hâlen hâneberduş külhânîler argosunda böcek mânasına “tahtakoz” ve “mikrop” kelimeleri kullanılır. (B.: Tahtakoz; Mikrop).