Kravat; bu güzel Türkce isim var iken kravat kelimesinin kullanılması garibsenecek dil münâsebetsizliklerindendir. Çeşidleri pek çok ve bağlanışları da çeşidlidir ki, bunlar İstanbul Ansiklopedisinin konusu dışında kalır. Bizde Tanzimat devrinde kullanılmış, ve yapılmışdır, ve o devirde boyunbağı bir şıklık alâmeti, alafrangalık bilinmişdir. Boyunbağıların renkleri de devir devir moda konusu ola gelmişdir. 1887-1889 arasında ölen külhâni şâirlerden Beşiktaşlı Gedâî boyun bağılı bir İstanbul civanını bir koşmasında şöyle tasvir ediyor: Melâhat bağında gördüm bir âfet Henüz bulmuş on üç ondört çağını Ol sîm gerdanına ol servi kaamet Galibarda bağlar boyun bağını Giymiş sıkma canfes ...... var Parlak kunduranın yüzüne basar Zelzeleye verir âlemi sarsar Salladıkça şalvarının ağını Tâze gülden nâzik ter gül yanağı Gîsûları sünbül lâle dudağı Nâz ile sarkıtmış belden aşağı Saat kordonunda zer saçağını Saat kordonundan altın püskül sarkmış, rugan pabuçlu, ardında şalvar ağı sallanır galibarda renkli boyun bağı bağlamış küçük delikanlının portresi hayli şirin olsa gerekir. İstanbulda mutaassıb bir zümre boyun bağına uzun zaman, şapkadan bir kademe aşağı bir firenk işi görülmüş, ne kendileri boyun bağı bağlamış, ne de yakınlarına bağlatmışlardır. İstanbulda esnaf tabak...

Kravat; bu güzel Türkce isim var iken kravat kelimesinin kullanılması garibsenecek dil münâsebetsizliklerindendir. Çeşidleri pek çok ve bağlanışları da çeşidlidir ki, bunlar İstanbul Ansiklopedisinin konusu dışında kalır. Bizde Tanzimat devrinde kullanılmış, ve yapılmışdır, ve o devirde boyunbağı bir şıklık alâmeti, alafrangalık bilinmişdir. Boyunbağıların renkleri de devir devir moda konusu ola gelmişdir. 1887-1889 arasında ölen külhâni şâirlerden Beşiktaşlı Gedâî boyun bağılı bir İstanbul civanını bir koşmasında şöyle tasvir ediyor: Melâhat bağında gördüm bir âfet Henüz bulmuş on üç ondört çağını Ol sîm gerdanına ol servi kaamet Galibarda bağlar boyun bağını Giymiş sıkma canfes ...... var Parlak kunduranın yüzüne basar Zelzeleye verir âlemi sarsar Salladıkça şalvarının ağını Tâze gülden nâzik ter gül yanağı Gîsûları sünbül lâle dudağı Nâz ile sarkıtmış belden aşağı Saat kordonunda zer saçağını Saat kordonundan altın püskül sarkmış, rugan pabuçlu, ardında şalvar ağı sallanır galibarda renkli boyun bağı bağlamış küçük delikanlının portresi hayli şirin olsa gerekir. İstanbulda mutaassıb bir zümre boyun bağına uzun zaman, şapkadan bir kademe aşağı bir firenk işi görülmüş, ne kendileri boyun bağı bağlamış, ne de yakınlarına bağlatmışlardır. İstanbulda esnaf tabakası ise, taassub meevzûi bahis olmadan, boyun bağını sâdece bir şıklık iddiâsı telâkkî etmiş, ve şıklığı esnaf hayatının basit ve babayâni ciddiyeti ile bağdaşdıramamış, son zamanlara gelinceye kadar, tâtil günlerinde ve bayramlarda dahi esnaf gencleri boyun bağı bağlamamışlardır; bağlayanlar da muhitlerinde aslaa görülmemişdir. Pırpırı, hâneberduş gürûhu ise boyun bağını hâlâ tezyif ederler, bu yalın ayaklı, yarı çıplaklar arasında boyun bağının adı «medeiyet yuları» dır. Fakat zamanımızda amele, ırgad, fırın ve hamam uşaklarına varınca, pazar tâtillerinde, dinî ve millî bayram günlerinde büyük bir ekseriyet adamlık esvaplarını giyerler iken rengi parlak bir boyun bağı bağlamayı da aslaa ihmâl etmezler; ve o boyunbağı ile hakikaten şıklaşmış olduklarına kanaat getirirler; öyleki zamanımızda boyunbağı satışının işportolarda İstanbul sokaklarına dökülüşü, orta tabakadan ziyâde bu ayak takımından müşterilerin ihtiyacını karşılamak içindir. Maalesef İstanbulda ayak takımı ile işportalı satıcıların ağzında dahi, boyunbağının adı «kravat»; renkleri; nakışları da «desen» olmuşdur, işporta malı boyunbağların ayak satıcıları: — Mağazadan otuz liraya almayın, en son moda desenler, beş liraya, beş liraya!.. seç seç al!.. seç seç al!.. — Halis ipek bunlar!.. Avrupa!.. Avrupa!.. Avrupa bunlar!.. — Kravatlar fransız!.. İdhâl malı bunlar!.. bende yedi buçuk, mağazada kırk lira bunlar!.. — Halis ipek italyan kıravatları bunlar!.. renk, desen bunlarda!.. diye bağırırlar. Bu ayak satıcıları da bilhassa Bağçekapusunda, Büyük Postahâne caddesinde, Sultanhamamında, Mahmutpaşada, bazan, Belediye kontrolleri gevşediğinde köprü üstünde bulunurlar. Mürüvvet, sehâ, muhabbet, şefkat sâhibi kibar zenginlerin kapularında uşaklık, bağçıvanlık yapan bekâr uşağı garib gençlerden temiz giyinmeye ve tâtil günlerinde azıcık süslenmeye hevesli olanlar da beylerinin verdiği kullanılmış güzel güzel boyun bağları bağlarlar. Ayak takımı bekâr uşaklarından süslenmek için boyu bağı kullandığı halde bağlamasını bir türlü beceremeyenler pek çokdur; bunlar, bir bilene bağlattıkdan sonra, en çok haftada bir pazar günleri takdıkları boyun bağlarını çözüp çıkarmazlar, düğümü andıran sarma içindeki kısmını çekerek boyun etrâfındaki çenberini genişletirler, ve böylece, sarma tamâmen bozulmadan, çenberi başlarından çıkarırlar; takacakları zaman da yine başlarından geçirip takarlar ve sarmayı yukarı çekik gömlek yakası içine yerleştirilmiş kısmı boyuna göre daraltırlar; bir sefer bağlanmış bir boyun bağı bu usûl ile aylarca, yıllarca kullanılır. Yine bu boydan kimselerin elinde bir boyun bağı, ne kadar eskimiş, sünmüş, ip gibi uzamış olsa dahi kıymetini muhâfaza eder, yalnız yerini, vazîfesini değişdirir; boyun bağı olmaktan çıkar da pantalonlara, kemer yerine bağlanır, hattâ bazân, iç donlarına uçkur dahi olurlar. İstanbulda boyun bağı ile kendini asmak sûretiyle intihar vak’aları görüldüğü gibi, bilhassa cinsî sapıklık yolunda, boyun bağı ile boğmak sûretiyle işlenmiş cinayetler de görülmüşdür. (B.: Kravat). «Galibarda bağlar boyun bağını.» (Resim : S. Bozcalı)