Bu satırların yazıldığı 1962 yılı şubatında, Bostancıda polis karakolu önünde, ve suyu kesilmiş bulunuyordu. Hicrî 1247, milâdî 1831 yılında İkinci Sultan Mahmud tarafından yapdırılmışdır; beş beyitlik manzum kitâbesinden de kesin olarak anlaşılır ki, İstanbul şehrinin büyük kervan yolu üzerinde bir karakol ve yolcu yoklama yeri olan Bostancıbaşı Derbendi 1831 de henüz bir sayfiye olarak iskân edilmemişdir, ve bu çeşme şehir içi çeşmeler tipinden ayrı, orta parçayı teşkil eden asıl çeşmenin iki yanında, sağdaki tek, soldaki üç boru lüleli ve hayvanların sulanması için uzun yalaklı üçüzlü bir menzil çeşmesi olarak yapılmışdır. Ortadaki asıl çeşme 2,85 metre boyunda, 1,58 metre eninde, ve 0,15 metre kalınlığında yekpâre bir mermerden ibâretdir. (Ölçüler Semavi Eyicenindir). Bu taşın üst kısmında Sultan Mahmudun “Adlî” ünvânı ile turası, turanın iki yanında da kemanî hilâlleri içeri içeri bakan ve yıldızları sekizer yapraklı papatya şeklinde yapılmış birer ay yıldız kabartması vardır. Şâir Rifatın beş beyitlik manzum kitâbesi, güzel bir tâlik hat ile ve her beyit bir satır teşkil ederek yazılmışdır; kitâbe metni şudur: Bâisi ihyâyi dehr oldu vücûdi devleti Kıldı âbi cûdin icrâ sûbesu şâhi cihan Nîmeti adli bütün dünyâyı dilsîr eyledi Teşnegâna virdi hıdrı himmeti bir tâze can ...

Bu satırların yazıldığı 1962 yılı şubatında, Bostancıda polis karakolu önünde, ve suyu kesilmiş bulunuyordu. Hicrî 1247, milâdî 1831 yılında İkinci Sultan Mahmud tarafından yapdırılmışdır; beş beyitlik manzum kitâbesinden de kesin olarak anlaşılır ki, İstanbul şehrinin büyük kervan yolu üzerinde bir karakol ve yolcu yoklama yeri olan Bostancıbaşı Derbendi 1831 de henüz bir sayfiye olarak iskân edilmemişdir, ve bu çeşme şehir içi çeşmeler tipinden ayrı, orta parçayı teşkil eden asıl çeşmenin iki yanında, sağdaki tek, soldaki üç boru lüleli ve hayvanların sulanması için uzun yalaklı üçüzlü bir menzil çeşmesi olarak yapılmışdır. Ortadaki asıl çeşme 2,85 metre boyunda, 1,58 metre eninde, ve 0,15 metre kalınlığında yekpâre bir mermerden ibâretdir. (Ölçüler Semavi Eyicenindir). Bu taşın üst kısmında Sultan Mahmudun “Adlî” ünvânı ile turası, turanın iki yanında da kemanî hilâlleri içeri içeri bakan ve yıldızları sekizer yapraklı papatya şeklinde yapılmış birer ay yıldız kabartması vardır. Şâir Rifatın beş beyitlik manzum kitâbesi, güzel bir tâlik hat ile ve her beyit bir satır teşkil ederek yazılmışdır; kitâbe metni şudur: Bâisi ihyâyi dehr oldu vücûdi devleti Kıldı âbi cûdin icrâ sûbesu şâhi cihan Nîmeti adli bütün dünyâyı dilsîr eyledi Teşnegâna virdi hıdrı himmeti bir tâze can Cisri Derbende husûsâ yapdı bû nev çeşmeyi Nûş idüb âbın duâ itsün o şâha rehrevan Tarhı dilkeş âbıdır mânendei âbıhayât Tâkı zîbâsı müzeyyen hemçü tâkı âsüman Cevherîn târihi dilcû yazdı Rif’at bendesi “Kıldı Han Mahmûdi Adlî çeşmeden cûdin revan” Sene 1247 Kitâbenin üçüncü beytinde bir “yeniçeşme” tâbirinin bulunması, eskiden burada başka bir çeşmenin bulunduğunu düşündürebilir. Çeşmenin üstünde topuzumsu bir ek süs taşının cebhesinde de gaayet bozuk bir tâlik hat ve bozuk bir ifâde ile şu beyit yazılıdır. Bânisi Mahmudi Adlî Gaazi Han Bendesi bennâ Şeref kıl bir ihsan (?) 1962 şubatında çeşmenin kitâbe metni altındaki pirinç lülesi yerinde idi, tahminimize göre, bir karakol önünde bulunmasına rağmen koparılıp çalınması yakındır. Soldaki tâlî hayvan çeşmesinin üstde ve ortada bulunan güzel bir tunç boru lülesi yerinde, fakat, bunun benzerleri olduğu muhakkak ve azıcık altda ve iki kenarda bulunan diğer ikisi kopmuş, yerleri çimento ile sıvanıp kapanmış bulunuyordu; sağdaki tâlî çeşmenin tek lülesi de yok olmuş, yeri bir delik hâlinde idi. Ortadaki tekne ve iki yanındaki yalaklar da hayli harab bir halde idi. Bostancıyı Güzelleştirme Derneği diye bir topluluğun bulunduğunu işitdik, eğer hakikat ise bu derneğin ilk yapacağı işlerden biri bu güzel menzil çeşmesinin tâmiridir. Bibl.: Gnl. Hakkı Râif Ayyıldız ve R. E. K., Gezi notu. Bostancıbaşı Derbendi Çeşmesi (Resim : Behçet Cantok)