Geçen asır başlarında İstanbula gelmiş bir İtalyan hokkabaz ve onun Beyoğlunda kurduğu oyunyeri, adı “Bosko” okunur; aşağıdaki mâlûmatı Refik Ahmed Sevengil’in Cumhuriyet gazetesinde intişar etmiş “Bundan bir asır evvel türkçeye çevrilen opera” serlevhalı makaalesinden alınmışdır: “Tanzimât ilân edildiği 1839 yılında İstanbula geldi. Evvelâ umûmî eğlence yerlerinde, şenliklerde, kibar ve ricâl konaklarında hünerler gösterdi ve rağbet gördü. 1840 da, Ticâret Nazırı Fethi Paşanın devrin hükümdârı Abdülmecidin kız kardeşi ile olan düğününde, sultanın Arnavudköyünde Akıntı burnundaki yalısında pâdişâhın huzuruna çıkarak “iki fasıl garib sanatlar” gösterdi, ve adı ilk defa bu münâsebetle matbûâtâ geçdi. Bunu fırsat bilen sanatkâr hükûmete bir dilekçe ile müracaat ederek Beyoğlunda bir oyun yeri yapdırmak ve burada ücretle oyunlar göstermek için izin istedi; dilekçesi kabul edildi, ve hokkabaz Bosco, bugün Galatasaray Lisesinin karşısında Beyoğlu Postahânesi ile yanındaki binâların bulunduğu yerde bir tiyatro binâsı yaptırdı, ve halka oyunlar göstermeğe başladı ki bu binâ, Gedikpaşa ve Beyoğlunda Naumu’un tiyatrolarından evvel yapılmış İstanbulun, dolayısı ile Türkiyenin ilk tiyatro binâsıdır. Bosco’nun bu vesile ile dağıttığı türkçe el ilânları da, türk temâşâ tarihinin kıymetli vesi...

Geçen asır başlarında İstanbula gelmiş bir İtalyan hokkabaz ve onun Beyoğlunda kurduğu oyunyeri, adı “Bosko” okunur; aşağıdaki mâlûmatı Refik Ahmed Sevengil’in Cumhuriyet gazetesinde intişar etmiş “Bundan bir asır evvel türkçeye çevrilen opera” serlevhalı makaalesinden alınmışdır: “Tanzimât ilân edildiği 1839 yılında İstanbula geldi. Evvelâ umûmî eğlence yerlerinde, şenliklerde, kibar ve ricâl konaklarında hünerler gösterdi ve rağbet gördü. 1840 da, Ticâret Nazırı Fethi Paşanın devrin hükümdârı Abdülmecidin kız kardeşi ile olan düğününde, sultanın Arnavudköyünde Akıntı burnundaki yalısında pâdişâhın huzuruna çıkarak “iki fasıl garib sanatlar” gösterdi, ve adı ilk defa bu münâsebetle matbûâtâ geçdi. Bunu fırsat bilen sanatkâr hükûmete bir dilekçe ile müracaat ederek Beyoğlunda bir oyun yeri yapdırmak ve burada ücretle oyunlar göstermek için izin istedi; dilekçesi kabul edildi, ve hokkabaz Bosco, bugün Galatasaray Lisesinin karşısında Beyoğlu Postahânesi ile yanındaki binâların bulunduğu yerde bir tiyatro binâsı yaptırdı, ve halka oyunlar göstermeğe başladı ki bu binâ, Gedikpaşa ve Beyoğlunda Naumu’un tiyatrolarından evvel yapılmış İstanbulun, dolayısı ile Türkiyenin ilk tiyatro binâsıdır. Bosco’nun bu vesile ile dağıttığı türkçe el ilânları da, türk temâşâ tarihinin kıymetli vesikalarından biridir; ayni zamanda Tiyatrosunu, tiyatroda oyun seyretmek usûl, erkan ve âdâbını da târif eden bu şâyânı dikkat ilân 11 cemâziyelâhir 1256 (milâdî 10 ağustos 1840) tarihli ve 2 numaralı Cerîdesi Havâdisde neşredilmişdir; ilân şudur: Yaptırdığı bina yuvarlaktır; salon beş altı yüz kişi oturabilecek genişliktedir; güzelce ve yakışıklı donatılmıştır. İstanbul gibi büyük bir şehirde kendisinden sonra oyun gösterecek kimselere de elverişlidir. Oynanacak oyunların defteri vakit ve zamanile bastırılıp halka bildirilecektir. Tiyatroda seyircilerin canları sıkılmaması için oyun fasılları arasında gayet nefis bir âlâ olarak musikiye dair ahenk icra olunacaktır. Seyircilerin oturcakları yerler iki türlü olur: Birisi aşağı tabaka, ötekisi üst tabaka. (Buradaki tabaka kelimesinin kat mânasına kullanıldığı meydandadır; yâni parter ve balkon.) Seyircilerin yer seçerken birbirlerile kavga etmemeleri için yerlere numara konulmuştur; seyircilerin ellerine birer numaralı girme kâğıdı verilir; herkes bahtına, talihine göre bu numara nereye rasgelirse o iskemleye oturur, başka yere gitmemek lâzımdır; bu girme kâğıdları ancak bir geceliktir; başka vakitte işe yaramaz. Birinci sınıf yer yirmi kuruş, ikinci sınıf on kuruştur. Aşağı katın birinci ikinci sıra sandalyaları hükûmet adamları ayrılmıştır. Tiyatroda yiyecek içecekle donanmış çeşitli sofralar da vardır. (Yâni büfe) istiyenler fasıllar arasında burada beğendikleri şeyi parasını vererek yiyebilirler. Yer beğenmek istiyenler her gün oyun zamanından evvel tiyatroya gelip istediği yerin numarası yazılı girme kâğıdını seçsin. Filân, filân geceler oyun vardır ve orada tütün içilmiyecektir. “Bosco, gazeteye iki ay kadar sonra verdiği diğer bir ilânında da ilk defa olarak “bilet” kelimesini kullanmış ve “Tiyatro” tâbîrini de “Lû’betgâh” diye devrin lisan zevkine göre değişdirmişdir. Bosco’nun bu tiyatroda gösterdiği ilk oyun 1840 ağustosu içinde, yirmi dört gizli mârifetten mürekkeb beheri iki fasıllık eski Mısır sihirbazlığıdır ki oyununa “Tonando” adını vermişdir. “Bosco’nun hokkabazlık hünerleri gösterdiği bu sahnede gene 1840 yılında Avrupadan getirilmiş sanatkârlar çeşitli tiyatro oyunları oynamağa başlamışlardır. İlk defa pandomimler oynanmıştır; sonra gene 1840 ta komedi ve vodviller temsil edilmiştir. Ticaret Nazırı Fethi Paşanın yardımile hükûmetten müsaade alan Filleul isimli bir Fransız aktörün idaresindeki kumpanya da fransızca temsiller vermişdir. 1841 yılı ekim ayı içinde de Avrupalı sanatkârlar tarafından Bosco’nun toyatrosunda opera oyunu oynandığını Cerîdeî Havâdis’in 20 şevval 1257 (milâdî 5 aralık 1841) tarihli ve 63 numaralı nushasında okuyoruz. “Bosco tiyatrosunda verilen dramatik temsiller 1841 yılı kışında ve 1842 yılı baharında devam etmiştir. Oynanan piyesler yabancı dildedir ve daha çok italyancadır; sanatkârlar tabiî ecnebidir. Seyircilerin de çoğu İstanbuldaki ecnebilerle Avrupa görmüş, garb sanatlarından zevk alan Müslüman ve hıristiyan yerlileridir. Bosco tiyatrosunda oynanan italyanca operalar Türkler arasında rağbet görmeğe başlayınca bunlardan biri tam olarak dilimize çevrilip kitab halinde bastırılmış ve satışa çıkarılmıştır. Cerîdei, Havadis’in 19 Rebiulevvel 1258 (milâdî 30 nisan 1842) tarihli ve 84. No. lı nüshasında intişâr eden ilânı dilini sâdeleşdirerek alıyoruz: Milâddan sonra 580 yılında Bizans İmparatoru Custinyani’nin seraskeri Bilisaryo ile olan vak’alarını gösterip şehrimizde çeşidli süsler ve renkli perdelerle oynanmış olan İtalyan lisanı üzere kitab türkçeye tercüme edilmiştir; Beyoğlunda dört yol ağzında, Döbova’nın dükkânında tanesi altışar kuruşa satılmaktadır. “Devrin gazetesi, kitabın adını, muharririni ve bestekârını haber vermiyorsa da mevzuunu söylemek suretile anlatıyor ki bu eser, meşhur İtalyan bestekârı Gaitano Donizetti tarafından bestelenmiş olan Blisario operasıdır. “Bosko tiyatrosundaki opera temsilleri 1842 yılı haziranına kadar sürmüştür; tiyatro yaz münasebetile tatil edilmiş, 1843 senesinde çalışmalara devam olunmamıştır. 1844 senesinin sonuna doğru, bina Halebli Imprezaryo Mihail Naum tarafından satın alınmış ve bu suretle Naum tiyatrosu kurulmuştur. “Bosko, Türkiyeden ayrıldıktan sonra uzun müddet muhtelif Avrupa şehirlerinde dolaşarak hokkabazlık etmiş, 1866 yılında Holandada ölmüştür” (Refik Ahmed Sevengil”.