Cumhuriyet idâresinin tahakkuk ettirdiği türk medenî kaanunundan evvel borc yüzünden habse mahkûm olanların çok hazin ve elim bir hâtırası vardır. İstanbulda borclular Baba Câfer Zındanına konulurdu (B.: Baba Câfer Zındanı). Zamanımızda Darüşşefaka, Kızıl Ay ve Dârülaceze gibi hayır müesseselerine yapılan nakdi yardımlar, o eski devirlerde Baba Câfer Zındanındaki borçlulara yapılırdı, ve borc yüzünden hürriyetlerini kaybetmiş olanları kurtarmak büyük sevab sayılırdı. Hattâ hapisden çıkan borclu, bu sefer halâskârının kapusuna esir pazarından satın alınmış bir köle sadâkati ile bağlanırdı. Saltanat tebeddüllerinde askere ve sâir devlet memurları ile hânedan bendegânına cülûs bahşişi dağıtılırken borcunu ödeme imkânından tamâmen mahrum kimseleri, borclarını ödeyerek kurtarmak, tahta çıkan yeni pâdişah için bir uğur sayılırdı. Büyük memûriyetler özleyen unutulmuş devletliler, pek nâzik, sıkıntılı durumlara düşen varlıklı kimseler, gaayelerine ulaşma ve sıkıntılarından kurtulma yolunda: “Baba Câferden şu kadar nefer borcluyu halâs edeyim” diye adakda bulunurlardı. İstanbul ihtilâllerinde ihtilâlcilerin ilk işlerinden biri de bütün zından ve mahbushânelerin kapusunu açmak olur idi ki bu arada Baba Câfer Zındanı da boşaltılırdı. Vâsıf Târihinin hicrî 1171 (milâdî 1757) yılı vekaayii a...

Cumhuriyet idâresinin tahakkuk ettirdiği türk medenî kaanunundan evvel borc yüzünden habse mahkûm olanların çok hazin ve elim bir hâtırası vardır. İstanbulda borclular Baba Câfer Zındanına konulurdu (B.: Baba Câfer Zındanı). Zamanımızda Darüşşefaka, Kızıl Ay ve Dârülaceze gibi hayır müesseselerine yapılan nakdi yardımlar, o eski devirlerde Baba Câfer Zındanındaki borçlulara yapılırdı, ve borc yüzünden hürriyetlerini kaybetmiş olanları kurtarmak büyük sevab sayılırdı. Hattâ hapisden çıkan borclu, bu sefer halâskârının kapusuna esir pazarından satın alınmış bir köle sadâkati ile bağlanırdı. Saltanat tebeddüllerinde askere ve sâir devlet memurları ile hânedan bendegânına cülûs bahşişi dağıtılırken borcunu ödeme imkânından tamâmen mahrum kimseleri, borclarını ödeyerek kurtarmak, tahta çıkan yeni pâdişah için bir uğur sayılırdı. Büyük memûriyetler özleyen unutulmuş devletliler, pek nâzik, sıkıntılı durumlara düşen varlıklı kimseler, gaayelerine ulaşma ve sıkıntılarından kurtulma yolunda: “Baba Câferden şu kadar nefer borcluyu halâs edeyim” diye adakda bulunurlardı. İstanbul ihtilâllerinde ihtilâlcilerin ilk işlerinden biri de bütün zından ve mahbushânelerin kapusunu açmak olur idi ki bu arada Baba Câfer Zındanı da boşaltılırdı. Vâsıf Târihinin hicrî 1171 (milâdî 1757) yılı vekaayii arasında, ki Üçüncü Sultan Mustafanın cülûs yılı dır, borcluların affı hakkında şöyle bir bend vardır: “Zuhûri mekârimi şehriyârii rûyizemîn ve ıtlâki mahbûsin - Pâdişâhi enâm hazretlerinin mâyei zâtiyelerinde cevheri sehâvet ve dili pür safvetlerinde zîr destânü fukarâya rahmü şefakat derkâr olduğuna binâen deynini edâ ve hukuuku nâsi istifâdan âciz olub mahbeslerde mübtelâyi âhü enîn olan zuafâ ve mesâkinin dâyinleri irzâ olunmak için bu def’a vâfir mebaliğ in’am buyurduklarına binâen zikrolunan dâyinler bilâ ibrâm iskât ve irzâ olunub katî çok kimseler nekâlü iglâlü mezelletden rehyâbi râhat olarak düâyi bekaayi devleti şâhâneye mûvâzebet eylediler”. Aşağıdaki beyitler Üsküdarlı Âşık Râzinin hezel yollu yazdığı bir manzûmeden alındı: Mâlü menâlimi yidi bir kâfir Hem dillerde kepâze oldu adım Hâki mezelletde çekdim cefâyı Hâneberdûşana ben de katıldım Hem gırtlağa kadar borca batarak Baba Câfer Zındanına atıldım.