Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
BOĞAZ KALELERİ YAMAKLARI; BOĞAZ KALELERİ YAMAKLARININ ÜÇÜNCÜ SULTAN SELİME KARŞI AYAKLANMA VAK’ASI
Karadeniz ile Marmara arasında İstanbul Boğazının yukarı kısmındaki kalelerde bulunan muhâfızlara kadimden beri “yamak” adı verilirdi; hepsi Karadeniz yalısının laz uşakları idi; yazarların dâimâ târif edegeldiği üzere câhil, mutaassıb anud, kavgacı insanlardı; Boğazın iki yakasında, Anadolukavağı, Beykoz, Rumeli kavağı, Yenimahalle ve Sarıyer ile gerilerinde timar usûlü ile iskân edilmişler; karıları, çocukları ile gül gibi yaşarlardı, devletten de bir mikdar ulûfe (yevmiye) alırlardı, buna karşılık Boğaz muhafızlığı yapa geliyorlardı; bütün kalelerin muhafızlığı Yeniçeri asker ocağına verile gelmiş olduğu için, Boğaz kalelerinin bu istisnâî durumu, buralardaki bu muhafız askerlerin de Yeniçeri Ocağına yamak bir asker ocağı olarak kabul edilmesini intac etmiş; bundan ötürü onlara “Boğaz Yamakları” adı verilmiş idi.
Üçüncü Sultan Selim İstanbul Boğazına bir rus tecâvüzü ihtimâline karşı, Boğazın her iki yakasında hâkim bâzı noktalara çadırlar kurdurtarak bir mikdar Nizâmı Cedid askeri yerleşdirmişdi..
1807 mayısının başlarında yine Karadeniz yalısının laz uşaklarından ve yine “Yamak” adı altında 2000 nefer şehbaz ve şehlevend seçme delikanlı getirtmiş, onları da Nızamı Cedid çadırları ile Boğaz kaleleri arasında ve civarında kurdurtduğu muvakkat bir çadırlı ordugâhda yerleşdirmi...
⇓ Devamını okuyunuz...
Karadeniz ile Marmara arasında İstanbul Boğazının yukarı kısmındaki kalelerde bulunan muhâfızlara kadimden beri “yamak” adı verilirdi; hepsi Karadeniz yalısının laz uşakları idi; yazarların dâimâ târif edegeldiği üzere câhil, mutaassıb anud, kavgacı insanlardı; Boğazın iki yakasında, Anadolukavağı, Beykoz, Rumeli kavağı, Yenimahalle ve Sarıyer ile gerilerinde timar usûlü ile iskân edilmişler; karıları, çocukları ile gül gibi yaşarlardı, devletten de bir mikdar ulûfe (yevmiye) alırlardı, buna karşılık Boğaz muhafızlığı yapa geliyorlardı; bütün kalelerin muhafızlığı Yeniçeri asker ocağına verile gelmiş olduğu için, Boğaz kalelerinin bu istisnâî durumu, buralardaki bu muhafız askerlerin de Yeniçeri Ocağına yamak bir asker ocağı olarak kabul edilmesini intac etmiş; bundan ötürü onlara “Boğaz Yamakları” adı verilmiş idi.
Üçüncü Sultan Selim İstanbul Boğazına bir rus tecâvüzü ihtimâline karşı, Boğazın her iki yakasında hâkim bâzı noktalara çadırlar kurdurtarak bir mikdar Nizâmı Cedid askeri yerleşdirmişdi..
1807 mayısının başlarında yine Karadeniz yalısının laz uşaklarından ve yine “Yamak” adı altında 2000 nefer şehbaz ve şehlevend seçme delikanlı getirtmiş, onları da Nızamı Cedid çadırları ile Boğaz kaleleri arasında ve civarında kurdurtduğu muvakkat bir çadırlı ordugâhda yerleşdirmişdi. Bu iki bin yeni yamağın ücreti o zamanlar yeni ihdas edilmiş olan “Îrâdı Cedid” adındaki yeni bir vergi gelirinden ödenecekdi; Boğazdaki Nizâmı Cedid askeri ile karıştırılmadan genç lazlara Nizâmı Cedid üniforması giydirilecek, ve Boğaz kalelerinin tâlimli, muhâfız askerleri olacaklardı. Eski yamaklar, Boğazda çadırlarla yerleşen Nızâmı Cedid askerlerine düşman gözü ile bakdılar. 2000 nefer genc ve seçme hemşehrilerinin gelmesini de hoş karşılamadılar; zîrâ onlar Nızâmı Cedid üniforması giyip kalelerin bilfiil muhâfızı olunca kendileri kalelerden çıkarılacaklar, yâhud, ayaklarındaki kara zıbkayı ve başlarındaki kara puşuyu atarak yeni üniformayı giymeye ve Nızâmı Ceddi tâlimini görmeye mecbur olacaklardı.
Yamaklar Boğaz Nazının emrine verilmişlerdi; o sırada Boğaz Nâzırı da Nızâmı Cedidci ricâlin ileri elenlerinden “İngiliz” lakabı ile mâruf Mahmud Efendi idi. (B.: Mahmud Efendi, İngiliz). Yine nızâmı Cedidcilerin ileri gelenlerinden bostancıbaşı Şâkîr Bey bir gün kayıkla Rumeli Kavağı Kalesine gitmiş, eski yamaklardan bâzıları ile mahremâne konuşmüş:
— Behey canım, sizin bu yerlerde evleriniz, bağınız, bostanınız, küllî alâkanız var, rahatça geçiniyorsunuz, Nızâmı Cedid esvabı giyseniz ne olur? Yevmiyelerimiz de Îrâdı Cedid hazinesinden verilecek, mükemmel tâyinatınız olacak, eski geliriniz de yine elinizde, bir misli rahat edeceksiniz! demişdi; ve muhâtablarını iknâ eder gibi olmuşdu.
Bu mülâkaatı mevkii îcâbı haber alan, ve Nızâmı Cedidin maskeli aleyhdarlarından olan sadâret kaymakamı Köse Mûsa Paşa yamaklara bir nifak kundağı koydu: “Sizler Yeniçeriden sayılırsınız, frenk kıyâfetine girip de dininden çıkmış askerle ihtilâtınız yakışık almaz!..” diye haber yolladı. Eskiler de genc hemşehrilerini zehirlediler: “Biz ebâ an ced yeniçerîyiz, Nızâmı Cedid elbisesi giymeyiz..” diyerek onları da kendilerine uydurdular. Müfsid Köse Mûsa Paşa kundağı koydukdan sonra fitili de kendisi yakdı, sadırâzam vekili olarak Boğaz Nâzırı Mahmud Efendiye Boğaza getirilen genç yamaklara Nızâmı Cedid elbisesi giydirmesini emretti.
25 mayıs 1807 pazartesi günü sabahı Boğaz yamakları isyan ettiler; evvelâ Anadolu yakasında Macar Tabyasında bu tabyanın Nızâmı Cedid tarafdarı olan kumandanı Halil Hasekiyi paraladılar. Nâzır İngiliz Mahmud Efendi İskeleden bir kayığa atlayub kaçdı, onu da kayıklar la tâkib ettiler, Büyükderede yakalayub öldürdüler; bu ayaklanma sür’atlı ganişledi, büyüdü ve Kabakcı Mustafa Ağanın liderliğinde Üçüncü Sultan Selimin Osmanlı tahtından çekilmeğe mecbur kaldığı bir yeniçeri ihtilâline kalboldu (B.: Kabakcı Vak’ası; Mustafa Ağa, Kabakcı; Selim III; Yeniçeri İhtilâlleri; Büyükdere çayırı Yemini; Nızâmı Cedid; Mahmud Efendi, İngiliz; Musa Paşa, Köse).
Tema
Olay
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM060015
Tema
Olay
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 6, sayfalar 2909-2910
Bakınız Notu
B.: Mahmud Efendi, İngiliz; B.: Kabakcı Vak’ası; Mustafa Ağa, Kabakcı; Selim III; Yeniçeri İhtilâlleri; Büyükdere çayırı Yemini; Nızâmı Cedid; Mahmud Efendi, İngiliz; Musa Paşa, Köse
Tema
Olay
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.