İnsan vücûdunda ve çamaşırında yerleşüb yaşayan, çiftleşerek üreyen tek tufeyli böcek, “baş biti” ve “sırt biti” isimleri ile iki cinsdir. İnsan vücûduna pire denilen haşere de gelir ise de, yerleşmez, ancak azıcık nafakalındıktan sonra gider; bit ise, bir vücûdun üstündeki çamaşır yerlerinde, yâhud başda saç diplerinde bırakılmış “sirke” denilen yumurtaların çatlaması ile doğar, “yavşak” adı verilen yavruluk devrini aynı vücuda geçirir, büyür, bit olur, neslini üreten sirkelerini ayni kişinin çamaşır veya saçlarına döker, ve nihâyet bir gün, bir tesadüf eseri başka bir insana geçmez ise ayni vücudda ele geçer, öldürülür. Kültür yeri süflî, pis insan üstü ve vücûdudur, fakat temiz insan vücûdunun kokusunu, ve tertemiz çamaşırlarda yerleşmesini sevdiği söylenir, onun içindir ki koyun koyuna yatan iki süflînin bitleri mekân değişdirmedikleri halde, bit, herhangi bir tesadüf ile bir süflî, pis insanın yanına düşmüş olan temiz kişiye derhal geçer. Bir erkeğin kadın eli yardımı olmayınca temizlenmesi, her zaman tertemiz bulunması güç olduğu hakikattır; onun içindir ki bit bekâr uşak üstünde ve başında daha kolay yerleşir; bekâr uşaklarının yaşayış tarzları, mekânları, toplu ülfetleri; bekâr odaları, bekâr hanları, kahvehâneler; dükkan üstü odalar da bitsizin bitlenmesini çok kolaylaşd...

İnsan vücûdunda ve çamaşırında yerleşüb yaşayan, çiftleşerek üreyen tek tufeyli böcek, “baş biti” ve “sırt biti” isimleri ile iki cinsdir. İnsan vücûduna pire denilen haşere de gelir ise de, yerleşmez, ancak azıcık nafakalındıktan sonra gider; bit ise, bir vücûdun üstündeki çamaşır yerlerinde, yâhud başda saç diplerinde bırakılmış “sirke” denilen yumurtaların çatlaması ile doğar, “yavşak” adı verilen yavruluk devrini aynı vücuda geçirir, büyür, bit olur, neslini üreten sirkelerini ayni kişinin çamaşır veya saçlarına döker, ve nihâyet bir gün, bir tesadüf eseri başka bir insana geçmez ise ayni vücudda ele geçer, öldürülür. Kültür yeri süflî, pis insan üstü ve vücûdudur, fakat temiz insan vücûdunun kokusunu, ve tertemiz çamaşırlarda yerleşmesini sevdiği söylenir, onun içindir ki koyun koyuna yatan iki süflînin bitleri mekân değişdirmedikleri halde, bit, herhangi bir tesadüf ile bir süflî, pis insanın yanına düşmüş olan temiz kişiye derhal geçer. Bir erkeğin kadın eli yardımı olmayınca temizlenmesi, her zaman tertemiz bulunması güç olduğu hakikattır; onun içindir ki bit bekâr uşak üstünde ve başında daha kolay yerleşir; bekâr uşaklarının yaşayış tarzları, mekânları, toplu ülfetleri; bekâr odaları, bekâr hanları, kahvehâneler; dükkan üstü odalar da bitsizin bitlenmesini çok kolaylaşdırır. Müstakil destanlar, kıt’alar, gazeller şarkılar, türküler, semâîler ve Şehrengiz denilen manzum mecmualarla güzellikleri övülmüş, esnaf civanlarının büyük ekseriyeti İstanbulda bekâr uşağa olduğu için, medhedilen bir sırma saçan tellerinde sirkeler, yavşaklar, ve bir perçem üstünde bir bit tahayyül edilebilir; bu yönden aşağıdaki kıt’a mânâlıdır: Çayırlar otlu olur Bekârlar bitli olur Allahın hikmetinden Güzeller dertli olur. Bir ata sözü de: “Pire itde, bit yiğitde bulunur” diyor, buna rağmen birinin üstünde veya başında bit görülmesi o kişi için dâimâ yüz kızartıcı olmuşdur. Dolaşa gelmiş târihi rivâyete göre Kanûni Sultan Süleymanın biricik kızı Mihrimah Sultanı vezirlerinden Rüstem Paşa ile evlendirmesinde bir bit en önemli rolü oynamışdır; şöyleki pâdişahın kızını Rüsteme vermek arzûsunda olduğunu his eden, ve bu genc ve güzel vezirin dâmadlık yolu ile ulaşacağı ikbâli çekemeyenler Rüstem Paşanın cüzam illetine mübtelâ olduğunu yaymışlardır. Pâdişah bunu duyunca nasıl tahkik olunacağını hekimlerden sormuş, onlar da: “Bit cüzamlıya gitmez, Rüstem Paşada bit gören olursa biliniz ki tertemizdir” demişler, tahkike memur adamlardan biri de bir gün paşanın sırtından çıkardığı gömlekde bir bit bulmuş. Aşağıdaki beyit o zamanlar Rüstem Paşa hakkında söylenmiş olmasına rağmen biz bu fıkranın hakikat olacağına inanmıyoruz: Olıcak bir kişinin bahtı havi tâbii yâr Vakti hâcet de anın kehlesi de işe yarar. İstanbulda ayak takımının ve onlar arasında bekâr uşaklarının karargâhı olmuş kahvehânelerde; ve çarşı hamamlarında yine o tabakanın soyunduğu peykelerde bit bulunması tabiî görüle gelmişdi. (B.: Balaban İskelesi Kahvehaneleri). Umumî nakil vâsıtalarından tirenlerin üçüncü ve liman vapurları ile tramvayların ikinci mevki vagon, araba ve kamaralarının oturulacak yerlerinin tahta olması, bitin kumaş döşemelerde daha kolay yerleşme imkânını bulmasındandır. İstanbulda haneberduş takımı bit ile tamamen ünsiyet kesb etmişdir. Pantalonun altında iç donu, ceketinin altında mintan ve fanilâ, yahud mintanın üstünde ceket ve altında fanila olmadığı halde, sırtındaki o iki parça palaspârenin yivlerindeki bitleri toplayıp yok etmezler, çoğunun uzun zaman makas yüzü görmemiş saçlarınıda, ense ve şakaklarında bitlerin dolaşdığı uzakdan görülebilir. Bu mezellet çirkefine yeni düşmüş bazı oğlancıklarla delikanlıların da bir köşeye çekilip pervâsızca bitlendikleri görülmüştür. Hâneberduşlar ve pırpırı külhâniler argosunda bit’in adı “macar” dır. (B.: Macar). F. Develioğlu “Türk Argosu” adlı meşhur eserinde bit karşılığı “piyango” kelimesini de gösteriyor, biz o gürûhun ağzında bit karşılığı olarak piyangoya rastlamadık. Büyük şehrin ayak takımı bite “ufaklık” da der, macar ismi kadar yaygındır. Mâlûmdur ki İstanbul cezâ evlerinde yatanların büyük ekseriyetini hırsızlarla yankesiciler, esrarkeşler, cinsi sapıklar, veya uygunsuzluk yolunda cerh ve katılden mahkûm olanlar teşkil eder, ki bunların çoğu da cezâ evine sırtlarında ve başlarında bitleri ile girerler. Eskiden, bu gürûhun mahbushânede bitlerini kemâli îtinâ ile koruyarak aralarında bit yarışları tertib ettikleri, İstanbulun eski cezâ evleri edebiyâtında geçmişdir. İstanbul zaman zaman, bilhassa harb yıllarında bit salgınına uğramışdır; bu haşere tifüs mikrobunu da yaydığı için büyük şehir de bit ile beraber dâimâ bir de tifüs salgını olmuşdur. Birinci Cihan Harbi yıllarında bit ve tifüs yalnız İstanbul için değil, bütün yurdumuz için bir âfet olmuşdu. Bit salgınının son defa olarak, bilfiil harbe girmediğimiz halde Birinci Cihan Harbinin içinde 1940 - 1941 de görülmüşdür, ki İstanbul basınının üç seçkin simâsı İskender Fahreddin Sertelli, Keman Hulûsi Koray ve İzzet Apak bu bit salgınının da nakil vasıtalarında aldıkları mikroplu bitlerle tifüsden ölmüşlerdir. İstanbul Belediye zâbıtası o salgında, kılık kıyafetlerinden bitli oldukları belli kimseleri sokaklardan ve kahvehânelerden toplamış, kaafileler hâlinde, masrafı belediyece karşılanan ve bu temizlik işine tahsis edilen hamamlara sevketmiş, saçlarını kesdirerek vücudlarını yıkatmış, sırtlarından çıkan çamaşırları, esvabları da etüvlerde temişletmişdi; fakat garib tarafı şudur ki, hamamda hem vücudları ve hem üstlerindeki çul çaput temizlenmiş olan bu hâneberduşlar ve bekâr uşakları, gece, inlerde, kulûbelerde, bekâr odalarında ve bekâr hanlarında yine sıvama bitli yataklarına, yorganları altına bâzıları da o günkü temizliğe katılmamış ayakdaşlarına koynuna girmişler, ertesi sabah sokağa yeni macarları ile çıkmışlardır. Büyük şehir İstanbulda bite karşı en müessir silâh D.D.T. ve emsâli ilâçlar olmuşdur; fakat biz öyle zan ve tahmin ediyoruz ki ayaktakımının toplandığı yerlerde, bekâr uşakları makâmlarında bu müessir ilâçların kullanılması mecbûriyetini kontrol son beş altı yıl içinde kavşamışdır. 1961 temmuzunda hammal kılıklı, beli ip kuşaklı, ve yalın ayaklı şehbaz ve şehleven bir delikanlının şakağında yürüyen bir biti, sağ elinin şöyle bir silkmesi ile, Kadıköy Vapur İskelesinde bir çıtı pıtı hanım kızın üstüne fırlatdığı, ve o haşerenin, bütün sürati ile toz penbe bir ipekli bluzun yakasından muattar kız tenine süzülüp girdiği görülmüşdür. Bu münasebetsizlik delikanlıya edibâne ihtar edildiğinde “Boş ver baba!” cevabı alındı,: “Bize nasib olmayacak nimeti varsın bitimiz yesin!.. diye bilirdi.