Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Gürpınar (Hüseyin Rahmi) article
GÜRPINAR (Hüseyin Rahmi) –ünlü yazar,Hemen bütün eserlerinde,roman,hikâye ve piyeslerinde yakın geçmişin tabaka tabaka İstanbul hayatını yaşatmeş,eserleri o yönden,edebî hüviyetlerinin yanında artık bir tarih kaynağı kiymeti de almış olan ünlü yazar ; 1864 de İstanbulda Kabataş arkasında Bağodaları Mescidi Mahallesinde bir evde doğdu,babası Aydınla Mehmed Said Paya,anası Safranbolulu Safrancılar kâhyası Safranbolulu Hacı Mehmed Efendinin torunu Ayşe Hanımdır.Dört yaşında iken anasını kaybetti,Aksarayda Yakubağa Mahallesinde bir evde oturan anne annesinin yanında büyüdü,önce o mahallenin sibyan mektebinde,sonra yine Aksarayda Mahmudiye Rüşdiyesinde okudu,bir ara resmi dâirelere kâtib yetiştiren Mahreci Aklâm adındaki mektebe devam etti,1878 de 14 yaşında iken Mülkiye Mektebine girdi.Vaktinden evvel gelişmiş zekâsı ile mektebi en seçkin talabesi bilinirken,hastalığı yüzünden ve ikinci sınıfdan Mülkiyeden ayrıldı ve artık okul hayatı da böylece kapandı.Ondan sonra durmadan okuyarak ve her şeyi okuyarak oto didakt yetişdi.
Mülkiyede iken Fransızca hocası Tahir Beyden gördüğü teşvik devam etti,o dili,kısa bir zaman sonra en ağır edebî metinleri anlayacak kadar öğrendi.Eniştesi olan Esad Bey adında bir zâtin de türkçesinin gelişmesinde büyük yardımı dokundu.
Yazı hayatına 19-20 yaşları...
⇓ Read more...
GÜRPINAR (Hüseyin Rahmi) –ünlü yazar,Hemen bütün eserlerinde,roman,hikâye ve piyeslerinde yakın geçmişin tabaka tabaka İstanbul hayatını yaşatmeş,eserleri o yönden,edebî hüviyetlerinin yanında artık bir tarih kaynağı kiymeti de almış olan ünlü yazar ; 1864 de İstanbulda Kabataş arkasında Bağodaları Mescidi Mahallesinde bir evde doğdu,babası Aydınla Mehmed Said Paya,anası Safranbolulu Safrancılar kâhyası Safranbolulu Hacı Mehmed Efendinin torunu Ayşe Hanımdır.Dört yaşında iken anasını kaybetti,Aksarayda Yakubağa Mahallesinde bir evde oturan anne annesinin yanında büyüdü,önce o mahallenin sibyan mektebinde,sonra yine Aksarayda Mahmudiye Rüşdiyesinde okudu,bir ara resmi dâirelere kâtib yetiştiren Mahreci Aklâm adındaki mektebe devam etti,1878 de 14 yaşında iken Mülkiye Mektebine girdi.Vaktinden evvel gelişmiş zekâsı ile mektebi en seçkin talabesi bilinirken,hastalığı yüzünden ve ikinci sınıfdan Mülkiyeden ayrıldı ve artık okul hayatı da böylece kapandı.Ondan sonra durmadan okuyarak ve her şeyi okuyarak oto didakt yetişdi.
Mülkiyede iken Fransızca hocası Tahir Beyden gördüğü teşvik devam etti,o dili,kısa bir zaman sonra en ağır edebî metinleri anlayacak kadar öğrendi.Eniştesi olan Esad Bey adında bir zâtin de türkçesinin gelişmesinde büyük yardımı dokundu.
Yazı hayatına 19-20 yaşlarında iken Tercümanı Hakikat Cerîdei Havadis Gazetesinde yanınlanan “ Bir Genc Kızın Âvâzei Şikâyeti ” isimli mensur şiiri ile girdi,yine o gazetede ve o yıl içinde “İstanbulda Bir Firenk” isimli ilk hikâyesi çıkdı.1887 de Tercemânı Hakikat gazetesinin başında bulunan devrin ünlü romancısı Ahmed Midhat Efendi ile tanışdı;tanışmalarına ilk romanı “Şık” sebeb olmuşdu.Kendisi yıllarca sonra şöyle anlıtmışdır :
“Romanımı henüz tamamlamamışdm,muhitimdekilere,arkadaşlarıma okudum, hepsi sen bunu Midhat Efendiye götür dediler.onları dinledim,tamamlanmamış romanı,Şık’ı posta ile yolladım, bir iki gün sonra gazetede bir ilân gördüm,Şık muharriri Tercümânı Hakikat matbaasına çağırılıyordu.Sevinç içinde gittim.Midhat Efendi beni görünce hayal sukutuna uğradı :
–Sen misin onu yazan ?..diye sordu.
“Ve sonra yüzüme dikkatli dikkatli bakarak :
– Oğlum..dedi,yalan söyleme,bu roman çocuk yazısı değil,kime yazdırdın ise söyle,zararı yok..
“Kendimi tutamadım,ağlamaya başladım.Kendi eserim oludğunu iddiada ısrârımı görünce :
–Mâdem ki öyledir,tamamla da getir bana !..
“Şık’ı bitirip götürdüm,okudu,tebrik etti,sonu başından daha iyi olmuş dedi..”
İlk yanınlanan romanı da Şık oldu.Tercemânı Hakikata mizâhî sohbet yazıları yazdı.
Aynı gazetede Midhat Efendinin isteği ile fransızcadan,çoğu hikâye,tercemeler yaptı(1889-1894) ,Tercemânı Hakikatde 750 kuruş aylıklı muharrir oldu. Fakat aynı yıl içinde Ahmed Cevdetin kuruduğu İkdam Gazetesine geçti.İkdamda tefrika edilen ilk romanı da 1896 da tamamladığı “İffet” oldu,o biter bitmez 1897 de “Mutallâka” nın tefrikası başladı.
Artık şöhret sâhibi bir edib,bir romancı olmuşdu.Serveti Fünun yazı âilesine katıldı.
Memurluk hayatı da olmuşdu,bir müddet Adliyede ve sonra Nâfia Nezâretinin terceme kaleminde çalışmışdı,1908 de memuriyeti bırakdı,yalnız yazılarının sağladığı gelir ile yaşadı.
Şöhretini sağladıkdan sonra editör olarak ikabcı İbrahim Hilmi bey tanışdı, Hüseyin rahmi İbrahim Hilmiyi zengin etti,İbrahim Hilmi de ünlü yazara ,ömrünün sonuna kadar içinde hzur ile yaşayacağı Haybeli Adada bir tepe üstündeki köşkünü aldı (B.:Çığıraçan,İbrahim Hilmi,cild 7 sayfa 3891).
Hüseyin Rahmi Gürpınar hiç evlenmedi,fakat Heybeli Adadaki köşkünde mazbut bir “İstanbul Efendisi” hayatı yaşadı.Çağdaşı bütün aydınlar gibi amatör olarak musiki ile,resimle meşgul oldu.Resim çalışmalarına çocukluk çağlarında başlamışdı, sonra “ressamlığı bilinmeyen bir romancı” edirtecek kadar peyizajlar ve portreler yapdı.
1936 da Cumhuriyet Halk Partsi adayı olarak Kütahyadan millet vekili seçildi, hastalığı sebebi ile toplantelara katılamıdı.son yıllarında Heybeli Adadaki köşkünden dışarı çıkmaz olmuşdur,1944 de yetmiş yaşlarında orada öldü ve Heybeli Ada kebrisyanına defnedildi.Bir kesin hakikattir ki zamanın en çok okunan yazarı olmuşdur.
Kalemi hiç bir zaman bayağılaşmayarak,İstanbul hayatının en çıplak sahnelerini yazmasını bilmiş bir muharrirdir,o yönden ,peşinden gelen bir başkası çıkmamışdır
Roman yazarı olarak çok verimli olmuşdur,çoğu bir kaç defa basılmış olan romanları şunlardır:“Şık”,“İffet”,“Mürebbiye”,“Bir Mukaddimei Sevdâ”,“Metres”,“Tesâdüf”,“Tebesümü Elem”,“Cehennemlik”,“Şıpsevdi”,“Kuyrukluyıldaz Altandı Bir İzdivaç”,“Sevdâ Peşinde”,“Gulyabâni”,“Cadı”,“Hakka Sığındık”,“Toraman”,“Hayatdan Sayfalar”,“Kadınlar Vâizi”,“Son Arzû”,“Efsuncu Baba”,“Meyhânede Hanımlar”,“Ben Deli Miyim”,“Tutuşmuş Gönüller”,“Ni’merşinas”,“Mutallâka”,“Billûr Kalb”,“Kaynanam Nasıl Kudurdu”,“Kesik Baş”,“Eşkiyâ İnindi”,“Mezarından Kalkan Şehid”,“Bışımıza Gelenler”,“Can Pazarı”,“Kokotlar Mektebi”,“Nâmuslu Kokotlar”,“Utanmaz Adam”,“Deli Filosof”,“Şeytan İşi”,“Ölüler Yaşıyorlar Mı”,“Muhabbet Tılsımı”,“Nâmusla Açlek”,“Kaatil Bûse”,“İki Hödüğün Seyahatı”,“Tünelden İlk Geçiş”,“İnsan Önce Maymun Mu İdi”,“Dünyanın Mihveri”.
Makaaleri ve bâzı tercemeleri Külliyâtı Müntehebâtı Hüseyin Rahmi” adı altında genclik devrinde kitab olarak koplanmışdı. “Nasıl Öldürdüler” ve “Müslüman Mahallesinde Bu Olur Mu” isimli iki de hikâye kitabı vardır.
Tiyatro eserleri de şunlardır:“Hazan Bülbülü”,“Tokuşan Kafalar”,“Kadın Erkekleşince”,“Ms’uduz”.
Kendisini tenkid eden Hemedânî Ali NAceyi (Ali Naci Karacn) karşı yayınladığı “Şekaaveti Edebiye” ve “Cadı Çarpıyor” isimli kitabları,realist bir romancının kalem edebine yakışmayan eserlerdir.
Bibl.: Türk Ansiklopedisi ;İ.A.Gövsa,Türk Meşhurları;Mecdi Sadreddin,Hüseyin Rahmi Beyle İki Saat,Yeni Kitab Mecmuası.
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
G13A042
Theme
Person
Subject
Gürpınar (Hüseyin Rahmi), Hüseyin Rahmi Gürpınar, Yazar, Writer, Author, Kabataş, Bağodaları Mescidi Mahallesi, Bağodaları Mescidi Neighborhood, Mehmed Said Paşa (Aydınlı), Safranbolulu Hacı Mehmed Efendi, Aksaray, Yakubağa Mahallesi, Yakubağa Neighborhood, Mahmudiye Rüştiyesi, Mahmudiye Primary School, Mekteb-i Mülkiye, Ceride-i Havadis (Gazete), Ceride-i Havadis (Newspaper), Ahmed Midhat Efendi, Tercüman-ı Hakikat (Gazete), Tercüman-ı Hakikat (Newspaper), Ahmed Cevdet, İkdam (Gazete), İkdam (Newspaper), Servet-i Fünun (Süreli yayın), Servet-i Fünun (Periodical), Adliye, Nafia Nezâreti, Ministry of Public Works, İbrahim Hilmi Çığıraçan, Heybeliada, Cumhuriyet Halk Partisi, Republican People's Party, Hemedani Ali Naci, Ali Naci Karacan, Türk Ansiklopedisi, Türk Ansiklopedisi (Encyclopedia), Türk Meşhurları, Turkish Celebrities, Mecdi Sadreddin
Type
Document
Format
Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Gür chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper. Corrections are handwritten with pen on the document.
See Also Note
Çığıraçan (İbrahim Hilmi), cilt 7, sayfa 3891
Bibliography Note
Ahmed Midhat Efendi; Tercüman-ı Hakikat, Cerîde-i Havadis gazetesi; Türk Ansiklopedisi; İ.A. Gövsa, Türk Meşhurları; Mecdi Sadreddin, Hüseyin Rahmi Bey ile İki Saat; Yeni Kitab mecmuası
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.