Bıçak ve emsâli şeyleri çarka tutup bileyen. (Türk Lûgatı). İstanbul bileyici esnafının büyük ekseriyeti seyyardır; dört tahta ayak ortasına yerleştirilmiş bir tekerlek-kasnak ve bir bileyi taşından mürekkeb ve tümü 5-6 kilo ağırlığında tezgâhlarını omuzlayarak büyük şehri semt semt dolaşırlar. Küçük ve enlice bir tekerlek şeklinde olan bileyi taşı tam ortasındaki deliğinden bir mil-kundağa yerleşdirilmişdir; tezgâhın alt kısmında bulunan büyükçe tekerlek- kasnağa geçirilmiş bir kayış bu mile rabtedilmişdir; bileyici bir pedal ile tekerlek-kasnağı döndürür, o da kayış vasıtası ile yukardaki mili, dolayısı ile bileyi taşını çevirir, ve bileyici tamamen serbest kalmış elleri ile bıçak, satır, keser, balta, çakı, her ne ise dönem bileyi taşına tutarak biler. Târif ettiğimiz bu tezgâh zamanımızda kullanılandır, tahmin ediyoruz ki 1900 den sonra taammüm etmişdir; o tarihden evvelki seyar bileyici tezgâhları pedalsız idi, altdaki tekerlek-kasnak yok daidi, bileyi taşı ortasından geçen mil-kundağın bir ucundaki tutamak yerinden el ile çevrilirdi, ve bileyiciler yanlarında hemen dâimâ taş çevirici bir çırak çocuk taşırlardı. İstanbulun en eski bileyici esnafı hakında bilgi edilinilemedi, fakat yakın geçmişde, 1850-1900 arasında İstanbulun seyyar bileyici esnafının büyük çoğunluğunu İstan...

Bıçak ve emsâli şeyleri çarka tutup bileyen. (Türk Lûgatı). İstanbul bileyici esnafının büyük ekseriyeti seyyardır; dört tahta ayak ortasına yerleştirilmiş bir tekerlek-kasnak ve bir bileyi taşından mürekkeb ve tümü 5-6 kilo ağırlığında tezgâhlarını omuzlayarak büyük şehri semt semt dolaşırlar. Küçük ve enlice bir tekerlek şeklinde olan bileyi taşı tam ortasındaki deliğinden bir mil-kundağa yerleşdirilmişdir; tezgâhın alt kısmında bulunan büyükçe tekerlek- kasnağa geçirilmiş bir kayış bu mile rabtedilmişdir; bileyici bir pedal ile tekerlek-kasnağı döndürür, o da kayış vasıtası ile yukardaki mili, dolayısı ile bileyi taşını çevirir, ve bileyici tamamen serbest kalmış elleri ile bıçak, satır, keser, balta, çakı, her ne ise dönem bileyi taşına tutarak biler. Târif ettiğimiz bu tezgâh zamanımızda kullanılandır, tahmin ediyoruz ki 1900 den sonra taammüm etmişdir; o tarihden evvelki seyar bileyici tezgâhları pedalsız idi, altdaki tekerlek-kasnak yok daidi, bileyi taşı ortasından geçen mil-kundağın bir ucundaki tutamak yerinden el ile çevrilirdi, ve bileyiciler yanlarında hemen dâimâ taş çevirici bir çırak çocuk taşırlardı. İstanbulun en eski bileyici esnafı hakında bilgi edilinilemedi, fakat yakın geçmişde, 1850-1900 arasında İstanbulun seyyar bileyici esnafının büyük çoğunluğunu İstanbulluların laz dedikleri Karadeniz yalı hakkından bekâr uşakları, geri kalanının da Buhârâlılar teşkil ederdi, ve istinâsız hepsi, zamanımızda olduğu gibi hırpâni kıyâfet, pek fakir insanlardı. Zamanımızda Bûhârâlı bileyiciler hemen yok denilecek şekilde azalmış, bu iş tâmamen Karadenizlilerin elinde kalmışdır. Aşağıdiki manzûme, zamanımızın kalender halk şâiri, Ali Çamiç Ağa tarafından Karadeniz uşağı bileyici şehbazları şânında hezel yolu yazılmışdır: Bileyici güzelleri laz olur Sıdku vefâ bilenleri az olur Yalın ayak yarımpabuç cümlesi Nankör bıçkın bir kopuk haylaz olur Elindeki ya bıçakdır ya satır Satarlar bir pula bin gönül hatır Çıkırık misâli dönek düzenbaz Terbiye nezâket yoksulu katır Civelek fetâdır şehlevend şehbaz Şâni hüsnü üzre ne söylense az Velâkin efendim hazır kıl ondan Para için babasını keser laz Selar bileyicilik yaşlı adam işi değildir. Tezgâh omuzda sokak sokak dolaşmak külfetinden gayri iş bulup durduğu zaman da pedal çeviren sağ ayağı durmadan hareketdedir; yorucu ağır meslekdir. Üstelik yolu gözlenen esnafdan değildir; bir evden çağırılarak ya bir makas, bir iki bıçak verilir, yahud yolda, acele işi olmayan biri durduruarak çakısını biletir; aldığı, zamanımızın ücretleridir; 25-50 kuruş arasında bir paradır. Günlük rızkını çıkarmak için, bir bileyici kilometrelerce yol alır, dolaşır. En makbul müşterileri kasablardır; bir kasab dükkânından çağrıldı mı, bileyicinin yüzü güler. Koca bir yıl içinde de en kazanclı günleri kurban bayramı arifesidir. 25-40 yaş arası, sırım gibi, çoğu bekâr uşağı, gür bir sesle ve çabuk çabuk: — Bileyici, bileyici, bileyiciiiii...... diye bağırarak dolaşırlar, ve son bileycinin son hecesini “ci...”yi uzatırlar.