Pamukdan, ketenden, kendirden dokunmuş, örülmüş kumaş. İpliğinin cinsine, dokunuş tarzına, kalınlığına, inceliğine, yumuşaklığına, sertliğine, kabalığına göre muhtelif cinsleri olup, “Amerikan bezi” “Trabzon bezi”, “Yelken bezi”, “Soğuk bez”, gibi isimlerle anılır; bu kısmı da “Dülbend” ve “Patiska” gibi tamâmen husûsî isimler alır. Kullanıldığı yere göre de, garb türkçesinin İstanbul ağzında “namazbezi”, “baş bezi” “el bezi”, “ayak bezi”, “yatak bezi”, “yorgan bezi”, “don bezi”, “gömlek bezi”, “sofra bezi”, “bulaşık bezi”, “tahta bezi”, “cam bezi”, “çocuk bezi”, gibi isimler vardır. İstanbullu mahalle karısı kızına nasihat verir: Yüzsuyu dökme kimseye yok şimdiden tezi Aldır babana anterilik mâvi bir gezi Geldi tamam bir herife varsa merkezi Gayri ayıbdır öyle bürünüp bir namazbezi Olma sokak süpürgesi hanım hanımcık ol (Enderunlu Vâsıf) Zamanımızın halk şâirlerinden Ali Çamiç Ağa da türedi bir genç ile pasaklı bir genç kadın şöyle tehzil ediyor: Saç kepekli, perçem yağlı Bacağı bilmez don bezi Şu dünkü daltaban dağlı Öğrenmiş moda fantezi Şimdi sönük Kurbağalı Plajlar der açar bizi * Hanım kızın entârisi Kâh el kâb ayak bezidir Yavuklusu genç irisi Bitleri dizi dizidir Barda dansözdür birisi Kırıkları el bezidir. Sorar isen öbür pisi Kaldırım mühendizidir İstanbul ağzınd...

Pamukdan, ketenden, kendirden dokunmuş, örülmüş kumaş. İpliğinin cinsine, dokunuş tarzına, kalınlığına, inceliğine, yumuşaklığına, sertliğine, kabalığına göre muhtelif cinsleri olup, “Amerikan bezi” “Trabzon bezi”, “Yelken bezi”, “Soğuk bez”, gibi isimlerle anılır; bu kısmı da “Dülbend” ve “Patiska” gibi tamâmen husûsî isimler alır. Kullanıldığı yere göre de, garb türkçesinin İstanbul ağzında “namazbezi”, “baş bezi” “el bezi”, “ayak bezi”, “yatak bezi”, “yorgan bezi”, “don bezi”, “gömlek bezi”, “sofra bezi”, “bulaşık bezi”, “tahta bezi”, “cam bezi”, “çocuk bezi”, gibi isimler vardır. İstanbullu mahalle karısı kızına nasihat verir: Yüzsuyu dökme kimseye yok şimdiden tezi Aldır babana anterilik mâvi bir gezi Geldi tamam bir herife varsa merkezi Gayri ayıbdır öyle bürünüp bir namazbezi Olma sokak süpürgesi hanım hanımcık ol (Enderunlu Vâsıf) Zamanımızın halk şâirlerinden Ali Çamiç Ağa da türedi bir genç ile pasaklı bir genç kadın şöyle tehzil ediyor: Saç kepekli, perçem yağlı Bacağı bilmez don bezi Şu dünkü daltaban dağlı Öğrenmiş moda fantezi Şimdi sönük Kurbağalı Plajlar der açar bizi * Hanım kızın entârisi Kâh el kâb ayak bezidir Yavuklusu genç irisi Bitleri dizi dizidir Barda dansözdür birisi Kırıkları el bezidir. Sorar isen öbür pisi Kaldırım mühendizidir İstanbul ağzında darbı meseller: Güzele çirkin, gençe yaşlıya, paralı yoksula bakmadan, kadın olsunda ne olursa olsun evlenmek isteyen bir uşağı: — Başı bez olsun da yaşı yüz olsun!.. Kendisi ile evlenilip yuva kurulacak bir kızda aranılan fâziletlerin, ancak âile mûhitinden alınabileceği: — Kenarına bak bezi al, anasına bak bak, kızı al!.. Yerinde, her hangi bir has mal için de kullanılır; meselâ: — Bez alırsan Musuldan, kız alırsan asilden. İşini tanzim etmek, düzeltmek; bir iş sâhibi olmak; ne zamandan beri peşinde koşduğu işi tahakkuk ettirmek; peşinde dolaşdığı bir sevgiliyi nihâyet âguuşi muhabbete çekmek: — Bezi tarağına kodu!.. İstanbulda kenar mahallelerde küçük ev tezgâhlarında şehir piyasası için pek çok ve çeşitli bez dokunurdu; bu tezgâhlar hâlen yok denilecek derecede azalmışdır. Zamanımızda İstanbul vilâyeti dahilinde dokunan bezin en namlısı “Şile bezi” dir. (B.: Şile; bezi). Hâlen İstanbulda ayak takımının, hattâ orta tabakanın bilhassa erkeklerinin ve oğlan çocuklarının, ve amele boyundan bekâr uşaklarının don ve iç gömleği çamaşırları; ayni muhit ve tabakadan insanların pencere perdeleri, yatak, yorgan çarşafları; askerî Dikim Evinde dikilen asker çamaşırları Amerikan bezinden yapılır. Yaraşık aldı mı sen beyzâdeye Han hamam satasın mahbub bâdeye Yalın ayak bez don ile perişan Tuğla harmanına düş Libâdeye (Ali Çamiç) Tırabzon bezi don ile gömlek Bekâr uşağıdır o rûyi melek Levandâne reftâr ider kollukda Çorbacının nûri ayni civelek (Galatalı Hüseyin Ağa, destan) Eskiden de, büyük şehrin ayak takımı, bekâr uşakları Trabzon bezinden iç donu ve iç gömleği giyerlerdi. Kapularında iç oğlanı, köle, uşak, arabacı, seyis, ispir, kayıkçı, bağçıvan, yanaşma, ayvaz türlü isim altında yüzlerce nefer bekâr uşağı toplanmış eski ricâl, bunların iç çamaşırları için gereken Tırabzon bezini yerinde sûreti mahsusada dokutup getirtirlerdi. Ünlü müverrih Peçevili İbrahim Efendi; Kanunî devrinin meşhur defterdarı İskender Çelebi’nin hususî hayatını anlatır iken: “... yalnız altı bin ikiyüz kölesi varmış, kapusu kulları için her sene Tırabzondan bir gemi dolusu bez gelirmiş, yine don ve gömleklerine yetmeyüb tamamlamak için çarşıdan da bez alınırmış” diyor. (B.: İskender Çelebi).