1941 yılında “Verem ile Savaş Derneği” tarafından, ve bilhassa Ord. Prof. Dr. General Tevfik Sağlamın himmeti ile kurulmuş bir dispanserdir; İshak Ağa Çeşmei Kebirinin bulunduğu meydana nazır olan konak yavrusu güzel binâsı, Beykozun hayır sever zenginlerinde Hüseyin Sübaşı tarafından hediye edilmişdir ki bundan ötürü “Sübaşı Dispanseri” adı ile de anılır. Bu satırlar 1961 yılında yazıldığına göre, yirmi senedenberi Beykoz İlçesine çok geniş ölçüde hizmet etmiş bir müessesedir. Yürük Çelebi imzası ile Akşam Gazetesinde 1945 - 1947 yılları arasında intişar etmiş bir röportajdan aldığımız aşağıdaki notlar, eski olmasına rağmen, müessesenin faaliyet tarzını belirtme bakımından kıymetlidir, kaldı ki bu dispanserin ilk beş sene içindeki başarı ve muhîte hizmeti ayrıca bir bilgidir: O târihde, Beykoz İlçesinde üç büyük fabrikadan Sümerbank Deri ve Kundura Fabrikasında 1600, İspirto Fabrikasında 1200, Şişe ve Cam Fabrikasında ve 2000 amele bulunuyordu; bu fabrikaların müdürlerinin tahminine göre İstanbulun diğer semtlerindeki fabrikalar da çalışıp da Beykoz ilçesi sınırları içinde oturan işçi ve amelelerin âileleri efrâdı 25,000 kişiydi. Beykozun en az 50-60 yataklı bir revire ihtiyacı var iken sâdece bu dispanserin şefkat ağuşu açılabilimişdi. Beykoz Verem Dispanserinde ilk beş yıl içi...

1941 yılında “Verem ile Savaş Derneği” tarafından, ve bilhassa Ord. Prof. Dr. General Tevfik Sağlamın himmeti ile kurulmuş bir dispanserdir; İshak Ağa Çeşmei Kebirinin bulunduğu meydana nazır olan konak yavrusu güzel binâsı, Beykozun hayır sever zenginlerinde Hüseyin Sübaşı tarafından hediye edilmişdir ki bundan ötürü “Sübaşı Dispanseri” adı ile de anılır. Bu satırlar 1961 yılında yazıldığına göre, yirmi senedenberi Beykoz İlçesine çok geniş ölçüde hizmet etmiş bir müessesedir. Yürük Çelebi imzası ile Akşam Gazetesinde 1945 - 1947 yılları arasında intişar etmiş bir röportajdan aldığımız aşağıdaki notlar, eski olmasına rağmen, müessesenin faaliyet tarzını belirtme bakımından kıymetlidir, kaldı ki bu dispanserin ilk beş sene içindeki başarı ve muhîte hizmeti ayrıca bir bilgidir: O târihde, Beykoz İlçesinde üç büyük fabrikadan Sümerbank Deri ve Kundura Fabrikasında 1600, İspirto Fabrikasında 1200, Şişe ve Cam Fabrikasında ve 2000 amele bulunuyordu; bu fabrikaların müdürlerinin tahminine göre İstanbulun diğer semtlerindeki fabrikalar da çalışıp da Beykoz ilçesi sınırları içinde oturan işçi ve amelelerin âileleri efrâdı 25,000 kişiydi. Beykozun en az 50-60 yataklı bir revire ihtiyacı var iken sâdece bu dispanserin şefkat ağuşu açılabilimişdi. Beykoz Verem Dispanserinde ilk beş yıl içinde 20,000 den fazla vatandaş muâyene edilmişdir. Müessesenin gaayesi, ilçe dâhilinde tam bir verem taraması yapmak, muayene edilmedik tek ferd bırakmamak, veremlilerle vereme müstaid olanları kesin tesbit etmek, bu programla hiç aksatmadan çalışarak devamlı, ciddî bir kontrol tesis etmekdir. Radyoskopik muâyeneler sonunda hastalığı tesbit edilenler tedâvi altına alınmaktadır. Hergün 80-100 kişiyi rontgen cihâzı önünden geçirmek mümkün olmaktadır. İcâb ederse hastanın filmi çekilmektedir. Gelir Kaynakları Veremle Savaş Derneğinin tahsisâtı ile hayır sever şahıs ve müesseselerin devamlı yardımıdır. Hastalığı tesbit edilen fukarâya ayda 20 lira gıda bedeli verilir. O târihde, 1940-1947, yalnız nefsi Beykozda bu tarzda yardım gören 24 hasta bulunuyordu. Dispanser binâsının altındaki bakkal dükkânı gıdâ dağıtım yeri idi; müessesenin fakir hastalarına tahsis ettiği gıdâ maddeleri oradan veriliyordu; bu dağıtım işinde kırtâsiyecilik tamâmen kaldırılmış gibiydi. Demek bu 24 kişiden ancak onunun masrafı olan 200 lirayı veriyordu, diğer 14 hastanın 280 lirası Beykozun hayır severleri tarafından temin olunuyordu; bu arada adını gizleyen bir zât, her ay 80 lira vererek 4 fakir veremliye bakıyordu. Ciğere hava verme, ilâclar, muayeneler parasızdı. Dispanserin hasta yatıracak bir koğuşu yokdu; binânın iki odasına ikişerden dört yatak konmuşdu, bunların da ikisi kadınlara, ikisi erkeklere mahsusdu; bu yataklarda, ilk hava verişlerde istirâhat şart olduğu için, Beykozun uzak köylerinden gelen hastalar yatırılıyordu. Dispanserin kadrosu 1 hekim, 1 hemşire 2 hademeden mürekkebdi. Beykoz Verem Dispanserinin 1961 yılındaki faaliyeti ve kadrosu, son on onbeş yıl içindeki gelişmesi, bize bu mâlûmatı toplamayı vaad eden bir beykozlunun en son anda vaadını yerine getirmemesi yüzünden tezbit edilemedi. (B.: Verem ile Savaş Derneği); ki bu vaid, değerli muhâbirimiz Hakkı Göktürk’ün Dispanser ile temasına lüzum göstermemiş idi. Beykoz Verem Dispanseri (Resim: İraz Tözge)