Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Gürcü Câriyeler ve Köleler maddesi
GÜRCÜ CÂRİYELER VE KÖLELER – Yüzyıllar boyunca İstanbul Esir Pazarında satıla gelmiş esir kızların ve oğlanların en makbullerinden bilinmişdi.Delikanlılar uzun boylaları,gaayet çevik hareketleri,güçlü vüduc yapıları ile bilhassa zengin hamamcılar tarafından satın alınırlar,hamamlarının erkekler kısmında dellâklik hizmetinde kullanılırdı.Gürcü kızların çoğunun vücud yapıları da delikanlı yapısında,iri döküm elli ayaklı olduğundan,zengin yosma hanımlar tarafından sahhâkelik yolunda muhabbet için bilhassa aranır,satın alınırdı; 1816 da öyle bir gürcü kızı İstanbulda büyük bir rezâletin kahramanı olmmuşdu (B.:Câriye Vak’ası, cild 6 ,sayfa 3386)
Gürcü kölelerin hamam dellâkliği üzerine de geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Erzurumlu Âşık İbrahimin bir manzumesi vardır.Türkiyede artık esaretin çokdan kaldırılmış olduğu bir devirdir,Âşık İbrahim bir gürcü dellâki çalışdığı hamamdan çıkarıp Merdiven Köyünde Şahkulu Bektâşi tekkesine götürdüğünü ve tekkeye mürid yapdığını söylemektedir :
Gürcünün güzeli gaayetle serkeş,
Hâleti vahşeti peleng ile eş ,
Kaddi mevzun ile kaş gözün nakşı,
Gel gör ki efendim,dilrübâ,dilkeş .
Meclisi rindânın olur çerâğı,
Mürâhik,nevhatı,makbul her çağı,
Topuk kaksa başa,hoş gör efendim,
Öpdüğün şakii derbend ayağı.
Hizmetde reftârı çâbikü çâlâ...
⇓ Devamını okuyunuz...
GÜRCÜ CÂRİYELER VE KÖLELER – Yüzyıllar boyunca İstanbul Esir Pazarında satıla gelmiş esir kızların ve oğlanların en makbullerinden bilinmişdi.Delikanlılar uzun boylaları,gaayet çevik hareketleri,güçlü vüduc yapıları ile bilhassa zengin hamamcılar tarafından satın alınırlar,hamamlarının erkekler kısmında dellâklik hizmetinde kullanılırdı.Gürcü kızların çoğunun vücud yapıları da delikanlı yapısında,iri döküm elli ayaklı olduğundan,zengin yosma hanımlar tarafından sahhâkelik yolunda muhabbet için bilhassa aranır,satın alınırdı; 1816 da öyle bir gürcü kızı İstanbulda büyük bir rezâletin kahramanı olmmuşdu (B.:Câriye Vak’ası, cild 6 ,sayfa 3386)
Gürcü kölelerin hamam dellâkliği üzerine de geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Erzurumlu Âşık İbrahimin bir manzumesi vardır.Türkiyede artık esaretin çokdan kaldırılmış olduğu bir devirdir,Âşık İbrahim bir gürcü dellâki çalışdığı hamamdan çıkarıp Merdiven Köyünde Şahkulu Bektâşi tekkesine götürdüğünü ve tekkeye mürid yapdığını söylemektedir :
Gürcünün güzeli gaayetle serkeş,
Hâleti vahşeti peleng ile eş ,
Kaddi mevzun ile kaş gözün nakşı,
Gel gör ki efendim,dilrübâ,dilkeş .
Meclisi rindânın olur çerâğı,
Mürâhik,nevhatı,makbul her çağı,
Topuk kaksa başa,hoş gör efendim,
Öpdüğün şakii derbend ayağı.
Hizmetde reftârı çâbikü çâlâk,
Gürcülerden çıkar hep dellâki pâk;
Nigâhı fettânı,âşifte gamze,
Çakar işmarını bî havfü bî bâk .
Sevdim siyehçerde bir gürcü şâhı,
Dîvâne gönlümün yokdur günâhı,
Kasdımız irşaddır sıdku aşk ile,
Âfeti devran o şâhi gümrâhı .
Ey hamam çıplağı şâhım efendim,
Kadrin bil eşbehim,yürü gel didim.
Hacı Bektaş Sultan himmetidir..hû..
Götürdüm pirime teslim eyledim.
Baba huzurunda şöyle dur hele,
Güzel ayakları heman mühürle ,
Koyayım başına bektaş tâcını,
Nûri îman gelsin gürcü güzele .
Enderunlu Fazıl Bey,çeşidli milletlerin güzel kız ve oğlanlarını övdüğü meşhur eserinde(B.:Fazıl Bey,Enderunlu,cild 10,sayfa 5539 ;Defteri aşk,cild 8, sayfa 4348 ;Hbannâme ;Zenannâme) Gürcülerin yalnız kadınlarından (İstanbul hayatı kölelerini) da o arada kaydediyor :
Der Beyânı Zenânı Gürci
Ey ki sahrâyi şîri jiyan
Teni nermîni pamukdan arslan
Mihrü meh yüzlü zenânı Gürcü
Evci eflâke saadet burcu
Nedir ol cezbei hoş zîbâ
Nedir ol çeşmi ruhi müstesnâ
Kâsei hüsnü değildir lebrîz
Lîk olur câzibesi şûrengîz
Az ise hüsnü o mıkdar olsun
Cezbei kaahiresi vâr olsun
Eylemez kimseye hâtır şikeni
Merhamet pîşe olur merdü zeni
Zenü gilmânı sana râm olmaz
O hümâ dânekeşi dâm olmaz
Mâl ile râm idemezsin hey’hât
Mâli Kaarunu da virsen bizzât
Meger illâki ola hud’a ile
Yâni sayd eylieysin hîle ile
Çünki rikkatli olur pür insâf
İstemez kim ola âdem itlâf
Âh idüb sızlayasın ağlayasın
Belki bununla işin sağlayasın
İde göz yaşına şâyed rikkat
Eyliye nâili zevki vuslat
Sanma bu millete benzer kes ola
Bu cihan içre meger Çerkes ola
Biraz da alay yollu,gürcü câriye ve kölelerin parada malda gözü olmadıklarını, onlarla âşıklarına aslaa ram olmadıklarını,vuslatlarına nâil olabilmek için,ağlayıp sılayıp yalvarmak kerekdiğini,çünki çok merhametli olduklarını ;gürcü kızları ve oğlanlarının Güzellikden ziyâde câzibeye sâhib olduklarını söylemektedir.
Gürcü köleler esirci elleriyle satışlarında uzun saçla,saçları omuzlarında, “Geysûdar” olurlardı,saçlarını isterse alan sahibi kestirirdi,ve başlarında da kuzu derisinden uzun kalpaklar bulunurdu.Efendilerinin işret sofralarında hizmet,sâkilik ettikleri zaman şarab tasını diz çökerek verirlerdi,ona da “Gürcü edebi üzere sâkilik” denilirdi.
Hamam hizmetinde kullanılan Gürcü Köleler de ,dellâk peştemalını,uzun saçlarını kestirmeyerek kuşanırlardı
Tema
Diğer
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
G13A015
Tema
Diğer
Konular
Tür
Belge
Biçim
Daktilo yazısı, El yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi Gür bölümü için yazılmış metin
Not
Kâğıt üzerine daktilo. Baskı notları tükenmez kalemle yazılmıştır.
Bakınız Notu
Câriye Vakâsı, cilt 6, sayfa 3386; Fazıl Bey (Enderunlu), cilt 10, sayfa 5539; Defteri Aşk, cilt 8, sayfa 4348; Hûbannâme; Zenannâme
Bibliyografya Notu
Erzurumlu Âşık İbrahim; Enderunlu Fazıl Bey
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Diğer
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.