Ord. Prof.Dr. Refik Güran ( 1870-1963 ) (X) Ord. Prof. Dr. Ahmet Refik Güran 29 eylül 1870 de Beşiktaş’ ta ( Şenlikdede mahallesi ) doğmuştur. Ulemadan Hoca Mehmet Rakım Efendinin oğludur. Dr. Refik Güran 1885 de Beşiktaş Rüştiyesini birincilikle bitirdikten sonra Mektebi Mülkiyei Şahane’ ye ( Siyasal Bilgiler Okulu ), yatılı kısmına girmiş, bu okulda büyük bir başarı ile dödt yıl okumuş, fakat tıbbî ilimlere, tıbbî araştırmalara olan tutkusu ve bu konuda gelişen istidadı dolâyısiyle Mülkiyeden ayrılıp; Tıbbiyyi Askeriyenin, birinci sınıfından itibaren tabi tutulduğu imtihanların hepsini üstün bir başarı ile kazanarak, tahsil yılı kaybetmeksizin, 5. sınıfına girmiş, öğrenimine bu sahada devam etmiş ve 1894 de(1489 diploma numarasiyle tabip Yüzbaşı) mezun olmuş, akabinde Haydarpaşa Askerî hastanesinde vazife almıştır. O sıralarda yurdumuzda kolera salgını başlamıştı. Kıs abir zamand agenişliyen bu salgın, Bakteriyolojinin hayatî önemini ve Bakteriyoloğ ihtiyacının kesin ciddiyetini açıkça ortaya koyan tarihî bir olaydır. Hastalık ve ölüm çevre çevre genişleyip korkunç bir tehlike haline girince; derhal Fransa’ ya muracaat edilmiş ve bir mutahassıs izamı için teşebbüse geçilmiştir. Bu muracaat üzerine, Paris Paster Enstitüsünden, bizzat Pasteur tarafından seçilen, Dr. Maurice Nico...

Ord. Prof.Dr. Refik Güran ( 1870-1963 ) (X) Ord. Prof. Dr. Ahmet Refik Güran 29 eylül 1870 de Beşiktaş’ ta ( Şenlikdede mahallesi ) doğmuştur. Ulemadan Hoca Mehmet Rakım Efendinin oğludur. Dr. Refik Güran 1885 de Beşiktaş Rüştiyesini birincilikle bitirdikten sonra Mektebi Mülkiyei Şahane’ ye ( Siyasal Bilgiler Okulu ), yatılı kısmına girmiş, bu okulda büyük bir başarı ile dödt yıl okumuş, fakat tıbbî ilimlere, tıbbî araştırmalara olan tutkusu ve bu konuda gelişen istidadı dolâyısiyle Mülkiyeden ayrılıp; Tıbbiyyi Askeriyenin, birinci sınıfından itibaren tabi tutulduğu imtihanların hepsini üstün bir başarı ile kazanarak, tahsil yılı kaybetmeksizin, 5. sınıfına girmiş, öğrenimine bu sahada devam etmiş ve 1894 de(1489 diploma numarasiyle tabip Yüzbaşı) mezun olmuş, akabinde Haydarpaşa Askerî hastanesinde vazife almıştır. O sıralarda yurdumuzda kolera salgını başlamıştı. Kıs abir zamand agenişliyen bu salgın, Bakteriyolojinin hayatî önemini ve Bakteriyoloğ ihtiyacının kesin ciddiyetini açıkça ortaya koyan tarihî bir olaydır. Hastalık ve ölüm çevre çevre genişleyip korkunç bir tehlike haline girince; derhal Fransa’ ya muracaat edilmiş ve bir mutahassıs izamı için teşebbüse geçilmiştir. Bu muracaat üzerine, Paris Paster Enstitüsünden, bizzat Pasteur tarafından seçilen, Dr. Maurice Nicolle İstanbul’ a gönderilmiştir. Dr. Maurice Nicolle İstanbul’ a gelir gelmez, o zaman Sirkeci- Demirkapı’ da bulunan Askerî Tıbbiyenin bir yanında bir laboratuvar kurmuştur. Bu labaratuvara ( Bakteriyolojihanei Osmanî) adı verilmiş ve idaresi Umum Askerî Okullar Nazırlığına bağlanmıştır. Dr. Maurice Nicolle namzet olarak kendisine gösterilen 15 Dr. arasından 5 Dr. u muavin seçmiştir. Bu 5 Dr. dan biri Dr. Ahmet Refik Güran’ dır. Kısa bir süre sonra bu laboratuvarın ihtiyacı karşılayamıyacağı tahakkuk etmiş ve 15 mayıs 1895 tarihinde Nişantaşı’nda Süleyman Paşa konağı kiralanarak müessese bu binaya nakledilmiş ve müessese ( Bakteriyolojihanei Osmanii Şahane ) adını almıştır. Çeşitli aşı ve serumlar ve bu meyanda ilk defa Difteri serumu hazırlanmıştır. Bu genişleme ve kesif faaliyet sırasında büyük başarısı görülen ve takdir kazanan Dr. Refik Güran’ ı, Hocası, Dr. Maurice Nicolle 1 haziran 1895 de Başmuavinliğe ve kısa bir süre sonra Şefliğe getirmiştir. Dr. Refik Güran 1897 Yunan harbinde Alay Doktoru olarak Ordu hizmetine katılmış, harpten sonra tekrar Bakteriyolojihanedeki görevine dönmüş, 30 haziran 1898 de musabaka imtihanı ile Mülkiye Tıbbiyesinde Bakteriyoloji Muallim muavinliğine atanmış ve 7 ocak 1899 da Kolağası rütbesine terfi etmiştir. Dr. Refik Güran, bilgin ve çok çalışkan Fransız Hoca Dr. Maurice Nicolle ile birlikte 7 yıl çalışmış, istidat ve çalışkanlığı sayesinde Bakteriyoloji sahasında otorite seviyesine erişmiş, Hocasının, Fransa Tıp çevrelerinin de tasviple karşıladığı takdirlerine mazhar olmuş, travayları yabancı Tıp Literatüründe yer almıştır. 1901 de Dr. Maurice Nicolle Türkiyeden ayrıldığı sıralarda, zuhur eden bulaşıcı hastalıkların kesin teşhisi için Dr. Refik Güran Serviburnu tahaffuzhanesine, bir misli maaş zammı ile, Bakteriyoloğ tayin edilmiş ve oradaki liyakat ve başarısına binaan 1902 de Binbaşılığa terfi ettirilmiştir. Bilâhara; Bakteriyolojihanei Baytarînin ilk Müdürü Muallim Âdil Mustafa’ nın vefatı üzerine boşalan Müdürlüğe, sığır vebası serumu çıkarılmak üzere, tayin edilen Dr. Refik Güran aynı zamanda Halkalı ziraat mektebine Hıfzıssıhha dersi hocalığına getirilmiştir. Daha sonra, Askerî Tıbbıyye ile Mülkiye Tıbbiyesi birleştirilince; Dr. Refik Güran buraya Profesör tayin edilmiş ve uhdesine ayrıca, Dişçi ve Eczacı mekteplerindeki Bakteriyoloji dersi Hocalığı verilmiştir. (X) Bu yazının hazırlanmasında; Dr. Refik Güran’ ın değerli ve vefakâr talebesi ve asistanı Dr. Bakteriyoloğ Zekâi Muammer notlarından büyük istifade sağlanmıştır. 1914 1. cihan harbi dolâyısiyle, Bakteriyolojihanenin ikinci Müdürü Dr. Simond yurdumuzdan ayrılınca; Müessese Müdürlüğüne Dr. Refik Güran atanmıştır. Yarbay rütbesine terfi ettirildikten sonra, dileğiyle askerlikten ayrılmıştır. Cumhuriyetten sonra “ Bakteriyolojihanei Osmanî ”, “ İstanbul Hıfzıssıhha Müessesesi ” adı altında Bakteriyolojihane, Kimyahane, Çiçek ve kuduz aşıları ve Kuduz Müessesesi ile Hıfzıssıhha Müzesi birleştirilmiş ve bu Müessese gene Dr. Refik Güran’ın Müdürlüğünde tevdi edilmiştir. Bu görevde 1927 yılına kadar, Bursa’ dan Millet Vekili seçilinceye kadar kalan Dr. Refik Güran binlerce talebe ve pek çok Bakretiyoloji uzman ve mutahassısı yetiştirmiştir. Bursa Millet Vekili olarak 4 devre Büyük Millet Meclisinde görev , alan, Sağlık Encümeni Başkan ve Mazbata Muharrirliğinde önemli tasarıların hazırlanmasında büyük hizmetleri sebkeden Dr. Refik Güran, böyle değerli, başarılı ve uzun bir meslek yaşamının son yıllarında ittifakla “ Şeyhuletibba ” seçilmiştir. 20 Şubat 1963 tarihinde Şişlideki ikametgâhında vefat etmiştir. Ölüm anına kadar bedenî ve bilhassa fikrî gücü mükemmeldi. O gün sabah, mutadı veçhile erken kalkmış, kahvaltısını yapmış, gazetelere gözgezdirmiş, biraz sonra anî olarak fenalaşmış ve teslimi ruh etmiştir. (İlmi çalışmaları 6. ek sahifede kısaca belirtilmiştir ) Dr. Refik Güran çok çalışkan, titiz, yalan bilmiyen bir insandı. Çevresinin sevgi ve saygısını kazanmış çok mütevezı bir insandı. Esprili konuşur, insanı iyi tanırdı. Baştansavmacılığı affetmez, çalışanı sever ve takdir ederdi. Kelimelerin yanlış talaffuzuna fena halde tutulurdu. Görev başında fevkalâde ciddi hareket eder, fasılasız çalışır, yorulmak bilmezdi. En büyük övgüsü, Atatürk’ ün yıllarca iltifatına mazhar olmuş bulunması idi. Onda Atatürk sevgi ve saygısı, hayranlığı sınırsızdı. Atatürk’ ün iltifatları ile ona hayatının en duygulu mutluluğunu vermişti. Dr. Refik Güran, Su Nazırı Galip Paşanın küçük kızı Saime H. ile evlenmiştir. Uzun yıllar birlikte yaşadıkları eşinin kendisinden evvel, 1956 yılında vefat etmesi onu çok sarsmıştı. Bu bedbahtlığa, iki oğlunun, Yüksek Mühendis Galip Güran ile Dr. Ragıp Güran’ ın 6 ay ara ile 1958 yılında vefat etmeleri inzimam etmiş idi. İlk çocukları Mehmet’ i bebek çağda kaybetmişlerdi. Sonra beşi erkek ve en küçükleri kız olmak üzere 6 evlât yetiştirmişdi: Galip Güran- Yüksek Mühendis, Devlet Demiryolları Genel Müdürü, Tiyatro yazarı. Ragıp Güran- Dr. Bakteriyoloğ, Şişli Çocuk Hastanesi Başhekimi. Sakıp Güran- Yargıtay üyesi, D. Başkanı, Ceza ve tevkif evleri Genel Müdürü, Hikâye yazarı, Avukat. Saip Güran- Deniz Subayı, tâcir. Talip Güran- İstanbul 5. Ağır ceza mahkemesi Başkanı, İstanbul Adalet Encümeni Başkanı. Nevin Şener- Yüksek Mühendis Galip Şener’ in eşi Ve 7 torun, 12 torun çocuğu.. Dr. Refik içki kullanmaz, tütünden nefret ederdi. Tütün kokusuna karşı âdeta alerjisi vardı. Annesini, babasını içi görünürcesine severdi. Sık sık onlara ait anilarını anlatır, bu vesile ile sevgi ve saygısını izhar etmekten mutluluk duyardı. Babası Mehmet Rakım Ef. o henuz genç bir doktorken vefat etmişti. Kabri, Eyüpte Gazi Ethem Paşanın kabrinin hemen yanındadır. Annesi, o Millet Vekili iken vefat etmiştir. Kendi kab Dr. Ahmet Refik Güran’ ın kabri Beşiktaş Yahya Ef. Dergâhı kabristanındadır. Oradaki,aile kabristanında eşi Saime Güran ve oğulları Galip Güran, Dr. Ragıp Güran ile beraberdir. Genç sayılacak yaşta vefat etmiş olan 4. oğlu Saip Güran Ankara’da medfundur. Allah cümlesine rahmet eylesin, Nur içinde yatsınlar.. Ek sahife Dr. Refik Garan’ın ilmî çalışmaları 1- İstanbul Bakteriyolojihanesinde: a) Türk yoğurt basili (Bu buluş Dr. Refik Güran’ın bu iftihara şayan keşfi, bugün, maalesef Bulgar basili olarak gösterilmekte ve Bulgar basili adı altında Bulgarlara mal edilmiş bulunmaktadır. Halbuki, Bulgarların bu basilden bahsetmesinden çok önce, Refik Güran’ ın bu keşfi yabancı literatürde yeralmıştır. Bu gerçek üzerinde durmak ve konuya eğilmek her şeyden evvel, millî bir ödevdir. b) Türk Peptonu c) Bakteri aşılarının hazırlanmasına mahsus âlet d) Wasserman teamülü için ısıtıcı platinler ve Etüv 2- Veteriner Bakteriyolojihanede: a) Barbon aşısı b) Tavuk kolerası aşısı ve serumu c) Kan almaya mahsus cihaz d) kuru serum e) Şarbon aşısı ve serumu 3- Eczacı Okulunda : a) Su süzgeci 4- Çiçek aşısı Müessesesinde : a) Çiçek aşısını yüzlerce ince tüplere bir anda doldurma cihazı ( Bu cihazdan halen dahi faydalanılmaktadır ) 5- Bakteriyolojiye ait kitap, eser ve travaylar