Türkiye’de Tiyatro ve Operet tarihinin en eski ve en mühim simalarından biridir. 1835 de Beyoğlunda doğmuş ve 1900 de İskenderiye’de vefat etmiştir. Aşağıdaki satırlar, Sarkis Tütüncüyan’ın (edebi mahlâsı: Şarasan) “Türkiye’de Ermeni sahnesi” adlı ermenice kıymetli eserinden alınmıştır. “Orta halli bir ailenin evlâdı olan Serovpe, erkenden iş hayatına atıldığı için hiç tahsil görmemiştir. Sahne hayatı,1857-1858 yıllarında Hasköy tiyatrosunda başlamıştır. Burada, Magakyan ve Acenyan tarafından verilen temsilere amatör olarak iştirâk etmiştir. 1861 de, Şark Tiyatrosu tesis edilirken, Benliyan’ın da hizmetleri sebketmişdir. Bu işi o kadar büyük bir şevkle sarılmıştır ki, mezkûr tiyatronun suflörü Romano Sedefciyan’dan ermenice okuyup yazmayı öğrenmeğe başlamıştır; ne büyük gayret ki o zamana kadar rollerini arkadaşlarından dinleyerek ezberlemiş. Bu husus hafızasının ne kadar kuvvetli olduğunu göstermektedir. Muassırlarını ifadesine göre, bu kaabiliyeti ömrünün sonuna kadar muhafaza etmiştir. Şark Tiyatrosunda temsil edilen piyeslerde, en fazla hasım rolleri deruhde etmiştir. 1861 de, Ekşiyan’ın kumpanyası ile İzmir’e gitmiştir. Avdetinde, 1866’da mumaileyhin sahneden çekilişinden sonra, kendini kâmilen kahramanlık rollerine hasretmiştir. 1864-1866 yıllarında, arasıra Şark Tiyatrosun...

Türkiye’de Tiyatro ve Operet tarihinin en eski ve en mühim simalarından biridir. 1835 de Beyoğlunda doğmuş ve 1900 de İskenderiye’de vefat etmiştir. Aşağıdaki satırlar, Sarkis Tütüncüyan’ın (edebi mahlâsı: Şarasan) “Türkiye’de Ermeni sahnesi” adlı ermenice kıymetli eserinden alınmıştır. “Orta halli bir ailenin evlâdı olan Serovpe, erkenden iş hayatına atıldığı için hiç tahsil görmemiştir. Sahne hayatı,1857-1858 yıllarında Hasköy tiyatrosunda başlamıştır. Burada, Magakyan ve Acenyan tarafından verilen temsilere amatör olarak iştirâk etmiştir. 1861 de, Şark Tiyatrosu tesis edilirken, Benliyan’ın da hizmetleri sebketmişdir. Bu işi o kadar büyük bir şevkle sarılmıştır ki, mezkûr tiyatronun suflörü Romano Sedefciyan’dan ermenice okuyup yazmayı öğrenmeğe başlamıştır; ne büyük gayret ki o zamana kadar rollerini arkadaşlarından dinleyerek ezberlemiş. Bu husus hafızasının ne kadar kuvvetli olduğunu göstermektedir. Muassırlarını ifadesine göre, bu kaabiliyeti ömrünün sonuna kadar muhafaza etmiştir. Şark Tiyatrosunda temsil edilen piyeslerde, en fazla hasım rolleri deruhde etmiştir. 1861 de, Ekşiyan’ın kumpanyası ile İzmir’e gitmiştir. Avdetinde, 1866’da mumaileyhin sahneden çekilişinden sonra, kendini kâmilen kahramanlık rollerine hasretmiştir. 1864-1866 yıllarında, arasıra Şark Tiyatrosunun ve Naum’un temsillerine iştirâk etmiştir. 1867 de, nihai olarak Güllü Agop Vartonyan’ın tiyatrosuna intisap etmiştir. Bu meyanda, yaz mevsiminde, Üsküdar’da, Aziziye Tiyatrosunda verilen temsillere de katılmıştır. 1878 yılına kadar, devamlı olarak bu kumanyada bulunup, tiran ve faziletli baba rolleriyle büyük şöhret kazanmıştır. Bu devrede Benliyan aktörlükle iktifa etmemiş, aynı zamanda bale öğretmenliği ve tiyatro müdürlüğü gibi mühim ve mesuliyetli vazifeler de deruhde etmiştir. 1972-1873 yıllarında, Gedikpaşadaki Güllü Agop’un tiyatrosunun repertuvarında yer almağa başlayan ilk operetlerin temsillerinde onun da mühim rolü olmuştur. Hattâ bazı besteleri olduğu da söylenmektedir. Meselâ, “Bohemya hırsızları” operetinde “Hırsızların Dansı” onun eseridir. Benliyan’ın yıldızı 1857 den sona daha fazla parlamağa başlamıştır. Zira, mezkûr tarihde bir operet heyeti kurmağa muvaffak olmuş ve önce Edirneye hareket etmiştir. Bu, kendine şöhret temin eden turnelerinin ilki olmuştur. Az sonra, kumpanyasının bir kısım İstanbula dönerek, buradan da Adana’ya hareket etmiştir. 1879 nisan ayında tekrar İstanbula avdet etmiştir. Ertesi yıl, Selânik, Kavala, İzmir gibi şehirlerde ve Limni, Midilli gibi bazı adalarda da tamsiller vermiştir. 1883 yılı sonlarına kadar Yunanistan’da kalmıştır. Burada da verdiği temsillerle büyük alâka ve takdir kazanmıştır. O zamanlar Atinanın en büyük gazetelerinden Efimeris şunları yazmıştır: “Biz niçin bu kadar geri kalmışız? Bunlar bugün Atinaya geldiler, yarın medeniyetin baş şehri Parise niçin gitmesinler? Benliyanın operet heyeti Falerde “Madam Angonun kızı” operetini türkçe olarak sahneye koydu. Fransızca piyeslerdeki temsil ve şarkı okuma kudretleri de âşikârdır. Hakları, herkesin takdirini kazandılar”. 1884 yılı baharında, Benliyan, kumpanyası ile birlikte tekrar İstanbula avdet ederek, altı aylık bir faaliyetten sonra, 36 kişilik heyeti ile Mısıra hareket etmiştir. 1885 yılı kış mevsimini burada geçirerek Kahire’de de ün salmıştır. 1887 yılında tekrar Mısıra gelip, bu defa Hıdiv Tevfik Paşa’nın himayesinde temsiller vermeğe başlamıştır. Hıdiv, kumpanyaya, 150 Napoleon altını da hediye etmiştir. Fakat bu paranın taksiminde Benliyanla aktörler arasında ihtilâf çıkmıştır. Diğer taraftan bir temsilde, Hıdiv’in, Benliyan tarafından alenen rencide edilmesi üzerine Saraydan tard edilmiş ve böylece bir müddet sonra kumpanya dağılmıştır. Maddî bakımdan da müşkül duruma düşerek, 1896 da gençlerle birlikte yeni bir heyet kurmak için teşebbüste bulunmuşsa da, muvaffak olamamıştır. Son derece sefalet içinde vefat eden Benliyan’ın cesedi birkaç gün odasında aranmadan kalmıştır. Benliyan’ın diğer bazı meziyetleri de şunlardır: O, son derece müşkülpesend bir aktör olmuştur. Meselâ, Vartonyan Tiyatrosunda bulunduğu zaman dekorlar çok zengin imiş, şöyle ki, Üsküdar Aziziye Tiyatrosunda yaz mevsimi temsilleri bittikten sonra, bunları Gedikpaşa’ya nakletmek için 8-10 manda arabasına ihtiyaç hasıl olurmuş. O, yerli ve yabancı piyes ve operetlerde en azla baş hırsız rolleri deruhde etmiştir. Aynı zamanda mükemmel bir ses sanatkârı (dâvûdî, 1. baso) da olmuştur. Benliyan bazı talebeler de yetiştirmiştir. Bunlar meyanında, Onnik Güreğyan, Mihran Kuyumcuyan ve Ervant Benliyan başta gelmektedirler. Kevork Pamukciyan