Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
BELA, MADAM BELANIN OTELİ VE MEYHÂNESİ
İkinci Abdülhamid devrinde Galatanın haşarat yatağı otel ve meyhânelerinden biri idi; müdâvimleri arasında pek nâdir görülen beyden, efendiden kimselerin “Madam” dedikleri Bela adındaki sâhibesinin milliyeti ve tâbiiyeti tesbit edilemedi; bilinen, bir batakhâne yosması olarak yetişik gelişmiş olmasıdır; bu ansiklopedinin büyük himmet sâhibi kalem arakadaşlarından Üsküdarlı Vâsıf Hoca merhum şu kıymetli notu vermişdir :
“Kaldırım kabadayıları ile boy ölçüşen, pek çok kabadayı ve serseriyi yıldırmış yaman bir kandındı; tanıdığımda kırkını aşmışdı, en çok yirmi beş yaşında gösterirdi. Meşhur cânilerden Bıçakcı Petrinin (B. : Petri, Bıçakcı) dâimâ yanında dolaştırdığı Kız İstavro denilen el ulağı bir oğlanı vardı, Midillili gaayet güzel bir çocukdu, on beş on altı yaşlarında idi; Bela için, kendisinden en az yirmi beş yaş küçük olan bu adalı palikarya fidesine tutkun olduğu, sözde otel uşaklığı adı altında oteline alarak yatırdığı, giydirüp kuşatıp, kendisine oynaş yaptığı söylenirdi; hattâ oğlanın Kuledibinde bir evde akranı bir kızla münâsebetde olduğunu öğrenince bir gece o eve girmiş, rakîbesi genç fâhişeyi bıçaklamışdı; devrin gazetelerinin vukuâtı zâbıtâ sütunlarında bu otelci ve meyhâneci Madam Belanın adı muhakkak geçerdi; muharrirler “Madam Başbelâsı”, “Karı hakikaten belâ i...
⇓ Devamını okuyunuz...
İkinci Abdülhamid devrinde Galatanın haşarat yatağı otel ve meyhânelerinden biri idi; müdâvimleri arasında pek nâdir görülen beyden, efendiden kimselerin “Madam” dedikleri Bela adındaki sâhibesinin milliyeti ve tâbiiyeti tesbit edilemedi; bilinen, bir batakhâne yosması olarak yetişik gelişmiş olmasıdır; bu ansiklopedinin büyük himmet sâhibi kalem arakadaşlarından Üsküdarlı Vâsıf Hoca merhum şu kıymetli notu vermişdir :
“Kaldırım kabadayıları ile boy ölçüşen, pek çok kabadayı ve serseriyi yıldırmış yaman bir kandındı; tanıdığımda kırkını aşmışdı, en çok yirmi beş yaşında gösterirdi. Meşhur cânilerden Bıçakcı Petrinin (B. : Petri, Bıçakcı) dâimâ yanında dolaştırdığı Kız İstavro denilen el ulağı bir oğlanı vardı, Midillili gaayet güzel bir çocukdu, on beş on altı yaşlarında idi; Bela için, kendisinden en az yirmi beş yaş küçük olan bu adalı palikarya fidesine tutkun olduğu, sözde otel uşaklığı adı altında oteline alarak yatırdığı, giydirüp kuşatıp, kendisine oynaş yaptığı söylenirdi; hattâ oğlanın Kuledibinde bir evde akranı bir kızla münâsebetde olduğunu öğrenince bir gece o eve girmiş, rakîbesi genç fâhişeyi bıçaklamışdı; devrin gazetelerinin vukuâtı zâbıtâ sütunlarında bu otelci ve meyhâneci Madam Belanın adı muhakkak geçerdi; muharrirler “Madam Başbelâsı”, “Karı hakikaten belâ imiş”, “Belâ ama ne Belâ” gibi serlevhalar koyardı. Otelinin kötü bir şöhreti vardı, uygunsuz kadınların ve genclerin haşarat takımı ile gecelediği bir nevi batakhâne idi; o zamanlar kapitülasiyonlara dayanarak ecnebi gemiler Türk limanlar arasında da sefer yaptıkları için İstanbul limanında büyüklü küçük her zaman yüze yakın gemi bulunurdu; Madam Belanın müşterileri, bu belâlı korsan kılıklı gemicilerdi; hicrî 1305 (milâdî 1887-1888) senesinde bir gazete, zannederim Sabah Gazetesi, Belanın Meyhânesinden bahseder iken “tulumbacı yatağı” tâbirini kullanmış, bu da tulumbacıların gücüne gitmiş, gazeteye üçyüz imzalı bir teessüfnâme gönderlerdir, gazete de tulumbacılardan özür dilemiş idi.
“Yine o tarihlerde, 1888 - 1900 arasında, bir nakşî yahûd kaadirî şeyhinin gaayetle güzel nevhat bir delikanlı olan torununu, tekkenin arnavud bağçıvanı kandırır, Belanın Meyhânesine götürür, çocuğun karşısına bir oyuncu kızı çıkarırlar, sarhoş edilen toy delikanlı bu kız vâsıtası ile otele alınır ve o gece otelde boğulur, kazâ yahud cinâyet, cesedi soyarlar ve otelin bodrumunda defnederler Arnavud Bağçıvan firar ider ise de ayni gece otelde misâfir bulunanlardan bir lâz gemici gece bir gürültü işitir, boğuk iniltiler duyar, sabâhı otel uşakları ile mâhud bağçıvanda bir telâş eseri görünce zabtiyeye keyfiyeti ihbar eder.
Madam Bela ve adamları evvelâ inkâr yoluna saparlar ise de bodurumda delikanlının cesedi bulununca şerîre karı suçu bir rum uşak ile arnavuda yükler, yakayı sıyırır; fakat oteli ve meyhânesi bu vak’adan sonra kapatılır, Bela da hudud dışına atılır”.
Sermed Muhtar Alus “On ikiler” adındaki romanında bu Otel ve Meyhâneden bahsetmekte, ve Vâsıf Hocanın bize tevdi ettiği yukarıdaki notlarda söylediklerini teyid etmektedir :
“Şimdiki Merkez Rıhtım Hanının önünden Mumhane caddesine yürüyüb sağa dönünce, tramvay yoluna çıkan, o zamanlar kasab kulübleri bulunan sokakda Bela’nın Oteli..
“Madam Belanın Oteli sahiden belâlı bir yerdi. Galatanın en namlı, en bitirim bir batakhanesiydi.
“Altında bir gazino. Gazinodaki dört beş Lehli dilber, iskambil kâğıtlarındaki kupanın ve dineyrinin kızlarından daha tasvir. Tutulan tutulana; tutuşan tutuşana.
“Belanın otelinin kapıları avanaklara fora. Buyurun efendim buyurun!..
“Girenin vay haline. Bir daha ismini duyabilirsen, cismini görebilirsen aşkolsun. Anadan doğma edilip nesi var nesi yok alındıktan sonra bodrum katındaki mahzende kayıblara karıştı gitti. Binbirdirek batakhânesinin Galata şubesi.
“Bu otel bir yangında yanıp kül olmuş. Rivayete nazaran mahzeninde bilmem kaç tane insan kuru kafası, kaburga kemiği çıkmış..”.
Devrin gazeteleri bu batakhânenin yerini Galatada Leblebici Sokağında gösteriyor, ki 1934 Belediye Şehir Rehberinde bu sokağın adı Leblebici Şâban Sokağı diye yazılıdır. (B. : Leblebici Şâban Sokağı).
Tema
Yapı
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM050202
Tema
Yapı
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 5, sayfalar 2452-2453
Bakınız Notu
B. : Petri, Bıçakcı; B. : Leblebici Şâban Sokağı
Tema
Yapı
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.