Bâbıâlinin Soğukçeşme Kapusu (Elli yıllık bir resimden O. Zeki Çakaloz eli ile) Lûgat mânası ile herkesin bildiği bu kelime İstanbul ağzında ve argosunda önemli bir yer alır. Mekteplerde, bilhassa leylî mekteplerde kendisini müesseseye ve talebesine vakfetmiş muallimlere baba denilir, bunun zamanımızda en haşmetli misali tarih muallimi İhsan Şerif Bey merhum idi. İstanbul esnafı, üstü başı pek düzgünce olmayan yaşlı müşterilerine daima “baba” diye hitab ederler, hattâ kızdıkları zaman dahi ayni tâbiri kullanırlar: — Baba yarım kilo uskumru alacaksın çileden çıkarıyorsun be.. — Baba atlan deve mi alıyorsun be? Şunun şurasında alacağın elli kuruşluk bir çift çorab. İstanbul esnafı yaşlıca müşterilerinin kılığı kıyafeti düzgün olanlar için baba yerine “Bey baba” bazan da “Efendi baba” tâbirini kullanırlar; garibtir ki çok samimî olan bu hürmetkâr hitaba kızanlar da bulunur. Şurasını da kesin olarak belirtmek lâzımdır ki Bey baba tabiri hakikaten hürmet makamında kullanılır, müşterisine bey baba diyen bir manavın, bir balıkçının daha yaşlı olduğu çok defa görülmüştür (B. Babalık). Serseriler, baldırı çıplaklar, hırsızlar ve yankesiciler arasında kendi yollarının ve kötü mesleklerinin tecrübeli yaşlılarına “baba” diye hitab edilir, gıyablarında da isimlerinden sonra muhakkak kullanıl...

Bâbıâlinin Soğukçeşme Kapusu (Elli yıllık bir resimden O. Zeki Çakaloz eli ile) Lûgat mânası ile herkesin bildiği bu kelime İstanbul ağzında ve argosunda önemli bir yer alır. Mekteplerde, bilhassa leylî mekteplerde kendisini müesseseye ve talebesine vakfetmiş muallimlere baba denilir, bunun zamanımızda en haşmetli misali tarih muallimi İhsan Şerif Bey merhum idi. İstanbul esnafı, üstü başı pek düzgünce olmayan yaşlı müşterilerine daima “baba” diye hitab ederler, hattâ kızdıkları zaman dahi ayni tâbiri kullanırlar: — Baba yarım kilo uskumru alacaksın çileden çıkarıyorsun be.. — Baba atlan deve mi alıyorsun be? Şunun şurasında alacağın elli kuruşluk bir çift çorab. İstanbul esnafı yaşlıca müşterilerinin kılığı kıyafeti düzgün olanlar için baba yerine “Bey baba” bazan da “Efendi baba” tâbirini kullanırlar; garibtir ki çok samimî olan bu hürmetkâr hitaba kızanlar da bulunur. Şurasını da kesin olarak belirtmek lâzımdır ki Bey baba tabiri hakikaten hürmet makamında kullanılır, müşterisine bey baba diyen bir manavın, bir balıkçının daha yaşlı olduğu çok defa görülmüştür (B. Babalık). Serseriler, baldırı çıplaklar, hırsızlar ve yankesiciler arasında kendi yollarının ve kötü mesleklerinin tecrübeli yaşlılarına “baba” diye hitab edilir, gıyablarında da isimlerinden sonra muhakkak kullanılır: — Baba seni dinlemedim, “Aynasız” enseledi. — Ahmed baba da gelirse ben bu işte varım. Hapishanede eski gardiyanlara istisnasız “baba” diye hitab edilir. Polis karakollarında vazifelerini tatlı dille gören, her hangi bir suçla karakola düşenlere rifk ile muamele eden memurlardan gıyablarında sâbıkalı gürûhu tarafından “baba adamdır” diye bahsedilir. İstanbulun esrar tekkesi kahvehanelerindeki ocakçılara da istisnasız baba denilir. Türk gemiciliğinde kaptanlara gemi mürettebatı tarafından istisnâsız “Baba” diye hitap edilir; kendi aralarında da kaptandan “Baba” diye bahsederler. Bu anane liman işletmesi vapurlarında da câridir, her gemide kaptan dâima “Baba” dır. “Baba” hitabı bazan çarkçıbaşılar için de kullanılır. Liman vapurlarının kahve ocaklarındaki ocakcı da yaşlıca ise, garsonlar ona “Baba” derler. Spor klüplerinde takımın akran ve emsali emekliye ayrılmış en yaşlı oyuncularına baba denilir: — Baba Gündüz topu ağlara göm! Takım arkadaşları arasında: — Baba ver pasını.. Büyükşehrimizin günlük sohbet dilinde hayır sever şahıslar hakkında “Öksüzler babası”, “Fukara babası” çok kullanılır tâbirlerdir. Para biriktiren cimriler, nakti olduğunu gizleyenler için de “Altın babası” denilir: — Şu yakası yağlı herifi gördün mü!? Altın babasıdır... Ayni tabir zillet çirkâfı içinde yaşadığı halde pek çok parası, binlerce altını bulunan dilenciler hakkında kullanılır: “Dilenciye acınmaz.. hepsi altın babasıdır..”. Dede manâsına “Ağa Baba” tâbiri İstanbul ağzının kelimelerinden olup bilhassa Tanzimattan sonra bir müddet “Büyük peder” şekline kalb edilmiş sonra da İstanbul ağzında “Büyük Baba” olmuştur. Babası belli olmayan veledizîna, piç çocuklara eski İstanbul ağzında “dokuz babalı” denilirdi. Kötü yollarda dolaşan, başı serserilik, kabadayılık, havasında olan yahut ayyaş veya kumarbaz gençler hakkında hakaret yollu “babasının hayırlı evlâdı” denilir. Anası ve babası mahallece sevilmemiş kimselerse bu gibiler hakkında: “Babası turp anası şalgam oğlan ne olacak ki?” denilir. Sohbet arasında hatırlanamıyan bir şey, bir isim ferasetli muhatab tarafından söyleniverince: “Hay babanın canına rahmet” bir halk takdiridir. Bir hamur tatlısı da “Şam babası” diye meşhurdur; ki bunlar kenar mahallelerin “mahalle karısı” denilen kadınlarının ağzında evlerine karşı ilgisi zayıf, ihmalkâr erkekler hakkında teşbih yollu kullanılır: — Bizim herifin karı evlâd gördüğü yok, şambabası!.. Yine İstanbul ağzında incirin büyüğüne hindinin beşlisine: “Baba incir, baba hindi” denir (B. : Babaç). İddialı futbol maçları galip gelen kulübün taraftarları takımları lehine gol olduğu zaman tribünlerden şu tekerlemeyi bağırırlar : Bir kalın ve yüksek ses — Bir baba hindi Taraftarlar bir ağızdan — Hey Allah... — Olsa da şimdi! — Hey Allah.. — Pilâv da nerde?! — Hey Allah.. — Kaşık da nerde?! — Hey Allah.. Baba hindi adı ile İstanbulda tutunamamış bir de mizah gazetesi çıkmıştır. Üzerlerinde has İstanbul damgası olmamakla beraber burada bâzı darbı meselleri de hatırlamak ve kaydetmek yerinde olur: Babası oğluna bağ vermiş, oğlu bir salkım üzüm vermemiş.. Babamın adı Hızır elimden gelen budur. Baba mirası yanan mum gibidir. Babadan himmet oğuldan hizmet Baba hingi gibi kabırır Babasına dokuz taş çıkarır Babasını kuduz dalamış, oğlunu yılan yalamış Babasına hayrı olmıyanın kime hayrı olur Baba ocağına incir dikti. Baba bir hırsız tuttum, alda gel; gelmiyor, bırakta gel; bırakmıyor! Baba vergisi görümlük, koca vergisi doyumluk. Bu darbı mesellerin çoğu Büyükşehrin günlük halk sohbetlerinde binlerce defa kullanılır. Şi’ri bâziçei tıflâne iden eşhâsın Kimisi söz ebesidir kimi bâbâyi sühân Bütün YURT’da en çok ARANAN MİMAR ve DEKORATÖRLER İNŞAAT SAHİPLERİ MARANGOZLAR ve DOĞRAMACILAR tarafından en çok kullanılan EKSTRA KALİTE 3-4-6-8 mm kalınlıkta iki yüzü düz (122x 244 cm) ELKA Tahta Levhalarını Siz de he ryerde ısrarla arayınız Vitrin ve dekorasyon işlerinde DELİKLİ ELKA Levhalarından faydalanınız. Fabrika satış yeri: Garanti Han No. 207, Bahçekapı- İstanbul. Tet, 22 48 90/53. Telg: Elyafplaka İstanbul Ansiklopedisi Fasikül: 42 İstanbul Lisesinin 3-A talebesi 2020 numaralı Hürriyet Şehidi Nedim Özpolat 1950 yılında hür ve âdil bir şeçimle iktidara geldikten sonra kurnaz adımlarla evvelâ mensup oldukları siyasî partinin umdelerini ayakları altına almış, ve sonra Türk Anayasa Kanunu ile Atatürk inkılâplarını çiğnemiş olanlara ayakdaşlarını, meşruiyetini kaybetmiş mevkilerinden indiren Türk silâhlı kuvvetlerine öncülük hizmetini yapan ve bu büyük hürriyet inkılâbında, silâhı olmadığı halde zalimlerin uşağı bedbahtların tabanca kurşunlarına göğüslerini hedef eden, şehid olan ve kahramanlığın şahikasına yükselen ve Üniversite ve Lise talebesi evlâdlarımızın yaşça en küçüğü henüz 17 yaşındaki Nedim Özpolat’ın hâtırası önünde hürmetle eğiliyorum. Vaktiyle Atatürkün dediği gibi her zaman için: Vatanın bağrına düşman dayasa hançerini Bulunur kurtaracak bahtı kara maderini Reşad Ekrem Koçu