Ayvansaray sahilinde Ayvansaray Musevi hastahanesi ile Ayvansaray vapur iskelesi arasındaki yarım adacık üzerinde Halicin ve belki İstanbulun en büyük kalafat yeridir. Bu satırların yazıldığı 1947 yılında Kalafat yerinin sahipleri şu zatlar idi ki hepsi de aynı zamanda İstanbul limanının en namıl çekek ustalarıdırlar: Şaban Usta, Koyunoğlu İbrahim Efendi, Kara Mustafa Usta, Yahya Efendi, Hafız Mehmet Usta, Şerif Kaptan. Çekek ustalığı gemileri kızağı alıp karaya çekmek, kalafattan sonra da denize atmak hüneridir. Kalafat yeri sahiplerinden birinin sahasına 150 - 200 tonluk en az 18 - 20 gemi çekebildiği kaydedildikten sonra aşağıdaki malûmat şayanı dikkat bir kıymet alır (1947). Kalafat usta ve ameleleri umumiyetle çekek ustalarının adamlarıdır. 150 - 200 tonluk bir geminin sahibinden çekip indirme 300 lira çekek ücreti alınır; bu ücret sabit değildir, yer daralmışsa 500, hattâ 600 liraya kadar çıkabilir, insaf işidir; buna mukabil külfet ve masrafı beş kilo don yağıdır. Gemi kalafat yerinde kaldıkça günde 30 lira toprak kirası verir, bu da bazan 50 ye çıkabilir; bir gemide bir kalafat ustası ve 4 - 5 amele çalışır; amele yevmiyesi 10 - 12 lira olup gemi sahibine aittir; 150 - 200 tonluk bir geminin kalafatı 4 - 5 günde biter; bu müddet için halafat işçilerinin hüsnüniyet ve namu...

Ayvansaray sahilinde Ayvansaray Musevi hastahanesi ile Ayvansaray vapur iskelesi arasındaki yarım adacık üzerinde Halicin ve belki İstanbulun en büyük kalafat yeridir. Bu satırların yazıldığı 1947 yılında Kalafat yerinin sahipleri şu zatlar idi ki hepsi de aynı zamanda İstanbul limanının en namıl çekek ustalarıdırlar: Şaban Usta, Koyunoğlu İbrahim Efendi, Kara Mustafa Usta, Yahya Efendi, Hafız Mehmet Usta, Şerif Kaptan. Çekek ustalığı gemileri kızağı alıp karaya çekmek, kalafattan sonra da denize atmak hüneridir. Kalafat yeri sahiplerinden birinin sahasına 150 - 200 tonluk en az 18 - 20 gemi çekebildiği kaydedildikten sonra aşağıdaki malûmat şayanı dikkat bir kıymet alır (1947). Kalafat usta ve ameleleri umumiyetle çekek ustalarının adamlarıdır. 150 - 200 tonluk bir geminin sahibinden çekip indirme 300 lira çekek ücreti alınır; bu ücret sabit değildir, yer daralmışsa 500, hattâ 600 liraya kadar çıkabilir, insaf işidir; buna mukabil külfet ve masrafı beş kilo don yağıdır. Gemi kalafat yerinde kaldıkça günde 30 lira toprak kirası verir, bu da bazan 50 ye çıkabilir; bir gemide bir kalafat ustası ve 4 - 5 amele çalışır; amele yevmiyesi 10 - 12 lira olup gemi sahibine aittir; 150 - 200 tonluk bir geminin kalafatı 4 - 5 günde biter; bu müddet için halafat işçilerinin hüsnüniyet ve namusu şarttır; bazı hesap ameliyeleri yapılırsa ortalama şu rakamlar elde edilir: 150 - 200 tonluk bir geminin kalafatı beş günde 500 - 600 lira bırakır. Bir kalafat yerinde yirmi geminin mevcudiyeti düşünülürse çekek ustalarının beş günlük kazancı on bin liradır. Hesaplarda mübalâga olduğu da düşünülse bir kalafat yeri sahibi olmak ve çekek ustalığı yapmak tatlı bir iştir. İstanbulda hiçbir arsa bir kalafat yeri kadar verimli değildir. Ayvansaray kalafat yerlerinde gemi tezgâhı kurulup inşaat da yapılır; gemi inşa ustaları ayrıdır. Bu satırların yazıldığı sırada hali hayatta veya ölmüş olup hatırlanan en kıymetli gemi ustaları şu zatlardır ki isimleri Türk deniz tarihine geçmeğe değer: Başta Fazlı usta, sonra Hurrem usta, Kemal usta, Pamuk Ahmet usta, Ahmet usta, Karakaş İlyas usta, Mehmet usta. Ayvansaray tezgâhlarında balıkçı motorları ve büyük motorlar da inşa edilir; balıkçı motoru yapı ustası olarak Şevki usta, motor yapı ustası olarak Mehmet Bayrak usta kıymetli şöhretlerdir. Ayvansaray’ın yakın geçmişteki en büyük şöhretlerinden birisi de sandalları idi; İstanbul kibarlarının, imparatorluk ricalinin kuru tekne halinde eşsiz bir sanat eseri olan kayıkları ve sandalları hemen istisnasız Ayvansaray kalafat yeri tezgâhlarında inşa edilmiştir. İnce sandal ustaları arasında da merhum Halil usta, keserini kullanacak bir el daha yetişemez şöhretini bırakmış büyük sanatkâr idi. Ayvansaray tezgâhlarında 75 - 80 tonluk bir motor dört namuskâr amele ile iki buçuk ayda inşa edilebilir. Bibl. : REK, ve Muzaffer Esen, Gezi notu. Ayvansaray Kalafatyeri, 1959 (Resim: Nezih)