Birinci Cihan Harbi mütarekesi yıllarında, Fecriâtinin en kuvvetli kalemine sahib ve İttihad ve Terakki Cemiyetine muhalefeti ile tanınmış Refik Halid Beyin çıkardığı siyasî bir mizah gazetesidir; ilk nüshası 2 kânunusâni 1338 = 20 kânunuevvel 1922 pazartesi günü çıkmıştır; haftada iki defa, pazartesi ve perşembe günleri neşredilen Aydedenin 90 nüshalık, yani kırk beş haftalık bir ömrü olmuş, büyük zaferden sonra, Refet Paşa kumandasındaki Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti jandarmasının İstanbula girmesinden az sonra kapanmıştır. 77 inci nüshasına kadar sahib ve müdürlüğünü Refik Halid yapmış, bundan sonra mesul müdürü Kâzım Bey olmuştur; Refik Halid 89 uncu nushaya kadar yazı yazmıştır; Aydedenin yalnız sonuncu nushasında, sahibinin adı başlığının altından da kaldırılmak suretiyle, görülmez. Gazete, ilk nüshasından son nüshasına kadar Sabah Matbaasında basılmıştır. Aydedenin, “Nakşi ber âb” serlevhasını taşıyan baş yazısının ilkinde, Refik Halid, bu mizah gazetesinin mesleğini neşreder, yazının özü şudur: “Deveye sormuşlar: — Yokuşu mu seversin demişler, inişi mi? — Bu ikisinin ortası yok mu, yahud, düz başınıza mı yıkıldı? demiş. Bu fıkra mâlûmdur. Fakat daha akıllı bir deveye aynı süali sordukları zaman daha hoş bir cevap vermiş: — Allah üçünün de belâsını versin.. Onun gi...

Birinci Cihan Harbi mütarekesi yıllarında, Fecriâtinin en kuvvetli kalemine sahib ve İttihad ve Terakki Cemiyetine muhalefeti ile tanınmış Refik Halid Beyin çıkardığı siyasî bir mizah gazetesidir; ilk nüshası 2 kânunusâni 1338 = 20 kânunuevvel 1922 pazartesi günü çıkmıştır; haftada iki defa, pazartesi ve perşembe günleri neşredilen Aydedenin 90 nüshalık, yani kırk beş haftalık bir ömrü olmuş, büyük zaferden sonra, Refet Paşa kumandasındaki Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti jandarmasının İstanbula girmesinden az sonra kapanmıştır. 77 inci nüshasına kadar sahib ve müdürlüğünü Refik Halid yapmış, bundan sonra mesul müdürü Kâzım Bey olmuştur; Refik Halid 89 uncu nushaya kadar yazı yazmıştır; Aydedenin yalnız sonuncu nushasında, sahibinin adı başlığının altından da kaldırılmak suretiyle, görülmez. Gazete, ilk nüshasından son nüshasına kadar Sabah Matbaasında basılmıştır. Aydedenin, “Nakşi ber âb” serlevhasını taşıyan baş yazısının ilkinde, Refik Halid, bu mizah gazetesinin mesleğini neşreder, yazının özü şudur: “Deveye sormuşlar: — Yokuşu mu seversin demişler, inişi mi? — Bu ikisinin ortası yok mu, yahud, düz başınıza mı yıkıldı? demiş. Bu fıkra mâlûmdur. Fakat daha akıllı bir deveye aynı süali sordukları zaman daha hoş bir cevap vermiş: — Allah üçünün de belâsını versin.. Onun gibi bana da: — İttihatçılığı mı seversin İtilâfcılığı mı? Deseler, o akıllı deve gibi: — Allah üçünün de hakkından gelsin diyeceğim.. malûm a.. üçüncüsü de millîcilik... “Aydede bu üç yola da hevessiz, bu üç gidişden ve yürüyüşden de bezgin, zikzaklı bir yol, bir edebî ve mizahî, yani nezih ve eğlenceli bir yol takip edecek, ne onu, ne bunu, ne ötekini benimseyecek, her yolun kabahatini yüzüne vuracak...” Refik Halid’in siyasî görüşlerini mütalâa ve tenkid, İstanbul Ansiklopedisinin plânı dışında kalan işlerdendir. Fakat şurası aydın bir hakikattir ki, Aydede, en ağır mizahî hücümlarında dahi, nezahatten ayrılmamış, Türk mizahında, has mânası ile bir edebî kemal devrinin ilk eseri olmuştur; öyle ki, Türk mizahının seçkin simalarından Yusuf Ziya, 1959 da otuz altıncı yılına basmış olan Akbaba’yı Aydede’nin sanat temeli üzerine kurmuştu. Refik Halid, gazetesindeki yazılarında, çeşitlerine göre kendi adını, yahud “Aydede” ve “Kirpi” isimlerini kullanmıştır. Bu mizah gazetesinde görülen diğer muharrir ve şair isimleri şunlardır: Orhan Seyfi, Halil Nihad, Vedad Örfi, Yusuf Ziya, “Elif” Kemaleddin, Abdülbaki Fevzi, Ali Haydar, Fazıl Ahmed, Osman Cemal, Riza Tevfik, Reşad Nuri, Selâmi İzzet, İdris Sabih, Sabri Faik, Azmi Muhiddin, Mehmed Sıdkı, Burhaneddin Âli ve imzasız olarak Süleyman Nazif : (“Feylesof reis iken” başlıklı yazılar). Aydedenin baş karikatüristi, siyasî karikatüristi Rıfkı idi, diğer sanatkâr imzaları da şunlar olmuştur: Cem, Ramiz, Ahmed Münif, Mehmed İzzeddin, Hasan Fahreddin, Hüsameddin Haşim, Zeki Cemal, “Elif” Kâzım, M. Kemal, Mazhar Nâzım, Muhiddin, Ratip Tahir, Fikret, Hasan Rasim, Mahmud Esad, Saim, Şerafeddin, Cemal, Mümtaz. İstanbul Ansiklopedisine bir tarih vesikası olarak derç edilmek üzere eski Aydedenin 78 inci nüshasının birinci sayfasını seçtik. Gazete bu nüshasında politika dilini değiştirmiş bulunmaktadır. Koyu İtilâfçı karikatürist Rıfkı ilk sayfadan çekilmiş, buraya Ahmed Münif’in (Münif Fehim) “Sarı Zeybek Türküsü” adında iki resmi konulmuştur, “Sarı Zeybek” Mustafa Kemal Paşadır. Yukarıdaki resmin altında: Sarı Zeybek şu dağlara yaslanır Yağmur yağar silâhları paslanır.. Aşağıdaki resmin altında da: Beşbin atlı onbin yaya yürü Sarı Zeybek şu dünyada bir idi.. yazılıdır. 1948 yılında, yirmi altı yıllık bir fasıladan sonra, Aydede, Refik Halid Karay tarafından tekrar kurulmuş ve ilk nüshası 8 Mayıs 1948 cumartesi günü intişar etmiştir. Yeni Aydede, 29X40 eb’adında sekiz sahife olarak; Çarşamba ve Cumartesileri haftada iki gün çıkıp fiyatı 15 kuruş idi; Tan Matbaasında basılmıştır. İdaresi de ayni matbaada, eski Aydedenin çıktığı odada idi. Aydede, İstanbul basınının en olgun ve kudretli edebî ve siyasî mizah gazetesi oldu; mizah gazete ve mecmualarında kadın vücudünün tahrik edici teşhir ibtizali karşısında, gazetesine, “Hoş sohbet gazete” hüviyetini vermek zarafetini gösteren Refik Halidin yeni kalem arkadaşları Ertuğrul Şevket, Cemal Refik, Fikret Âdil, Nâzım Dersan, Semih Mümtaz, Beliğ Selönü, Ziya Çallıoğlu, Melih Cevdet, Adalet Cimcoz, Fazıl Ahmed ve Ercümend Ekrem olmuştu. Gazetenin karikatürist sanatkârları da Togo, Turhan Selçuk, Faruk, Hazım ve Mustafa Korkmaz idi (B.: Karay, Refik Halid). Bu ikinci Aydede maalesef birincisinden daha kısa ömürlü olmuş ve kapanmıştır. Aydede gazetesinin 53 üncü sayfasından bir parça Karikatürün üstünde “Altıncı ayın ikmali münasebetiyle Aydede konseri” yazılıdır; altta numara sırasiyle tespit edilmiş isimler şunlardır: 1— Ressam Haydar Bey; 2— Osman Cemal Bey; 3— Ressam Salâhaddin Bey; 4— Abdülbaki Fevzi Bey; 5— İdare müdürü Ali Ulvi Bey; 6— Ressam İsmail Hakkı Bey; 7— Ressam Ahmet Münif Bey; 8— Ressam Rıfkı Bey (bu karikatürü çizen); 9— Ressam Ramiz Bey; 10— Tâbi Mihran Efendi; 11— Filozof (Rıza Tevfik Bey); 12— Matbaa makinecisi; 13— Aydede sahibi (Refik Halid Karay).