Boğaziçinde, İstinye, ile Emirgân arkasındaki tepelerin ortasında, Şişli - Büyükdere asfaltının üzerindeki Maslak mevkiinin garbında, Şeytanderesi ve Ayasağa deresinin teşkil ettikleri çatalvâdide, kuruluşu Onbeşinci asır sonlarına varan bir köydür. Maslak - Kâğıthane şosesinden ayrılan bir yaya, diğeri araba yolu olmak üzere iki tarik ile gidilir; yaya olarak Maslaktan yirmi dakikadır. Şeytanderesinin indiği sırtlarda ve Ayasağa deresinin iki boyunca dağınık bir köydür. Has hüviyeti bir sağmalcı köylü olan Ayasağa köyünden Ayasağa deresi boyunca en az yarım saatlik bir mesafede bir büyük mandırada Ayasağa mandrası adını taşır. Köyden çıkıp dere boyunca ilerliyerek bu mandıra önünden geçen bir yol Ayasağa köyünü Şeytandağı ve Tabya sırtları üzerinden Bahçeköyüne bağlar; Maslak - İstinye şosesiyle yukarı boğaza; Maslak - Kâğıthane şosesi ile de Kâğıthaneye ve dolayısiyle Halice bağlıdır. Köye biri şark, diğeri garb kenarından girerek köy meydanının az ötesinde birleşen Şeytan Deresi ve Ayasağa Deresi yaz aylarında, bilhassa kurak geçen yıllarda susuzdur; Ayasağa Deresinin kaynakları Şeytan Dağı ile Tabya sırtlarındadır, Şeytan Deresi yatağı ise Bahçeköyüne kadar uzanarak ve bu köyün kenarından geçerek bendlere ulaşır. Ayasağa köyüne otomobille, Maslağa kadar otobüs ondan sonra yay...

Boğaziçinde, İstinye, ile Emirgân arkasındaki tepelerin ortasında, Şişli - Büyükdere asfaltının üzerindeki Maslak mevkiinin garbında, Şeytanderesi ve Ayasağa deresinin teşkil ettikleri çatalvâdide, kuruluşu Onbeşinci asır sonlarına varan bir köydür. Maslak - Kâğıthane şosesinden ayrılan bir yaya, diğeri araba yolu olmak üzere iki tarik ile gidilir; yaya olarak Maslaktan yirmi dakikadır. Şeytanderesinin indiği sırtlarda ve Ayasağa deresinin iki boyunca dağınık bir köydür. Has hüviyeti bir sağmalcı köylü olan Ayasağa köyünden Ayasağa deresi boyunca en az yarım saatlik bir mesafede bir büyük mandırada Ayasağa mandrası adını taşır. Köyden çıkıp dere boyunca ilerliyerek bu mandıra önünden geçen bir yol Ayasağa köyünü Şeytandağı ve Tabya sırtları üzerinden Bahçeköyüne bağlar; Maslak - İstinye şosesiyle yukarı boğaza; Maslak - Kâğıthane şosesi ile de Kâğıthaneye ve dolayısiyle Halice bağlıdır. Köye biri şark, diğeri garb kenarından girerek köy meydanının az ötesinde birleşen Şeytan Deresi ve Ayasağa Deresi yaz aylarında, bilhassa kurak geçen yıllarda susuzdur; Ayasağa Deresinin kaynakları Şeytan Dağı ile Tabya sırtlarındadır, Şeytan Deresi yatağı ise Bahçeköyüne kadar uzanarak ve bu köyün kenarından geçerek bendlere ulaşır. Ayasağa köyüne otomobille, Maslağa kadar otobüs ondan sonra yaya veya araba ile, pazartesi günleri köyün içine kadar bir sefer yapan kaptıkaçtı ile gidilir. Ayasağa köyü, İstanbul Ansiklopedisi adına 1947 ağustosu başında ziyaret edildiğinde aşağıdaki malûmat toplanmıştır: Köy 70 hanedir; nüfusu, yazın bahçelerde çalışmağa gelen yabancı rençberler, aylıkla tutulmuş yabancı çobanlarla beraber 400-450 arasındadır. Köylünün büyük bir ekseriyeti sağmalcıdır; az mikdarda da bahçıvan vardır. Köyün dört yüzden fazla mandası, bir mikdar da ineği, bu arada bilhassa kıymetli Kırım inekleri vardır. İstanbula günde 800 kiloya kadar süt gönderir. Bir vâdide kurulmuş olmasına rağmen, havadardır; Karadenizden Şeytanderesi boğazı ve Cendere boğazı yolu ile gelen serin bir hava cereyanı Ayasağa köyünü yalayarak geçer. Sıtma vak’aları gayet nadir görülür; köylünün büyük bir ekseriyeti için ömrü tabiî 70 - 80 arasındadır. Pek az olan fukarası, civar fundalıklardan çalı keserek İstanbul fırınlarına indirirler ve bununla geçinirler. Camii civarında mermer bir namazgâhı, köy meydanındaki büyük bir çınar altında köy sandığı parasiyle yaptırılmış ve bu sandık iradı tuğla yapı temiz ve havadar büyükçe bir köy kahvesi, iki bakkalı, camiin müsakkafatından beş sınıflı bir ilkokulu vardır. Bu satırların yazıldığı sırada köyün kahveciliğini, muhtar Salih Başarının kardeşi Sami Başarı yapmakta idi. İstanbul Ansiklopedisi adına ziyarete gidildiğinde, istenilen malûmat ihtiyar heyeti âzasından Niyazi Onar ile korucu Mehmed Ülken’den alınmıştır. Köyün zenginleri ve başlıca sağmalcıları olan Mehmed Ali Başaran, İsmail Esen, Fehmi Oğuzhan günde 150 - 200 kilo arasında süt istihsal etmekte idiler; bunlardan Mehmed Ali Başaran ve İsmail Esen ayni zamanda büyük bahçe sahipleridir. Köy hududu içindeki diğer büyük bahçelerden biri Ali Sait Akyıldıza, diğeri Fevzi Çendereye ait olup kendileri köyde ikamet etmiyorlardı, biri İstanbulda, diğeri Feriköyde oturmakta idi. Bahçe mahsullerinin başında sebze, sebzelerden fasulye, domates, patlıcan ve biber gelir. Ayasağa köyünde yavaş yavaş arıcılık da taammüm etmekte olup bunların arasından da yüz kadar kovan ile başta gelen korucu Mehmed Ülken idi. 1947 de, Ayasağa köyünün başlıca ihtiyacı su ve elektrik idi. Hamidiye suyunun kaynağı, Ayasağa köyüne iki kilometre mesafededir; köylü, köylerine su getirildiği takdirde 4000 lira kadar nakdî yardımda bulunabileceklerini bildirmişler, fakat Sular İdaresi Müdürlüğünden, İstanbul şehri susuzluk derdi çekerken şehir civarı köylere su verilemiyeceği cevabı verilmişti. Köyün ihtiyacını kuyular karşılar; hali vakti yerinde olan köylülerde, Hamidiye suyunu, suculardan para ile alırlar. İkinci Abdülhamid, civar tepelerin birinde bulunan bir kaynaktan köye su getirmiş ve köy meydanına altı köşeli bir de meydan çeşmesi yaptırtmıştı. Fakat on - on beş sene kadar evvel bu kaynak kurumuş, köy susuz kalmış, çeşme de harabiye yüz tutmuştur. 70 haneli Ayasağa köyü için elektriği de, asrımızın bir günlük hayat ihtiyacı olarak kabul etmek lâzımdır; kaldı ki, telefon bile, Ayasağa köyü için çok faydalı bir iş yardımcısıdır: Burada, köyün, Büyükdere - Şişli asfaltına, yaya olarak 20 dakikalık bir mesafede bulunduğunu, Ayasağa yolu kavşağında da bir telefon merkezi bulunmadığını düşünmek lâzımdır. Bibl. : REK ve Muzaffer Esen, Gezi Notu. Ayasağa Köyü (Kroki : A. Bülend Koçu)