Büyükşehrin eski esnaf loncalarında bir kaza ve belâ ve yardım sandığı idi ki sermayesi esnafın teberru ve adaklarından vücud bulmuş idi, ayni loncaya mensup olup da her hangi bir işe teşebbüsünde sermayesi kifayet etmiyenler az bir faiz ve uzunca bir vâde ile Avarız Sandığından para alırdı. Ölüm, doğum, düğünlerde ev ve dükkân inşası ve tamirinde keza, bu sandıklardan ikrazlarda bulunurdu. Bir sosyal yardım kurumu olarak Büyükşehrin günlük esnaf hayatında oynadığı rol o kadar büyüktü ki, Avarız San dıkları yalnız esnaf arasında kalmamış, ayni isim ile mahallelerde birer sandık kurulmuştu; mahallenin zincirleme kefâleti ile ihtiyaç erbabına ikrazlar yapılırdı. Büyük muharrir Müsahibzade Celâl “Eski İstanbul Yaşayışı” adındaki eserinde Avarız Sandıklarından bahsederken şu hâtırayı kaydediyor: “Bundan altmış altmış beş yıl evvel, rahmetli annemin babası, Kastamonili, seksen yaşını tecavüz etmiş, ticaretle meşgul bir zat idi. Bu yazdıklarımı bize masal gibi anlatırdı. Onun gençlik zamanından bugüne kadar geçen bir buçuk asırlık bir devrin tarihçesi gözümün önünde belirir. Dükkânı Kantarcılarda imiş. Dökmecilik edermiş. Annem doğmadan Süleymaniyede beş altı odalı, Halice nâzır bir evi yanmış, çok müteessir olmuş; arkadaşları: — Canın sağ olsun! Yanan ev olsun Mehmed Efendi, neye üzül...

Büyükşehrin eski esnaf loncalarında bir kaza ve belâ ve yardım sandığı idi ki sermayesi esnafın teberru ve adaklarından vücud bulmuş idi, ayni loncaya mensup olup da her hangi bir işe teşebbüsünde sermayesi kifayet etmiyenler az bir faiz ve uzunca bir vâde ile Avarız Sandığından para alırdı. Ölüm, doğum, düğünlerde ev ve dükkân inşası ve tamirinde keza, bu sandıklardan ikrazlarda bulunurdu. Bir sosyal yardım kurumu olarak Büyükşehrin günlük esnaf hayatında oynadığı rol o kadar büyüktü ki, Avarız San dıkları yalnız esnaf arasında kalmamış, ayni isim ile mahallelerde birer sandık kurulmuştu; mahallenin zincirleme kefâleti ile ihtiyaç erbabına ikrazlar yapılırdı. Büyük muharrir Müsahibzade Celâl “Eski İstanbul Yaşayışı” adındaki eserinde Avarız Sandıklarından bahsederken şu hâtırayı kaydediyor: “Bundan altmış altmış beş yıl evvel, rahmetli annemin babası, Kastamonili, seksen yaşını tecavüz etmiş, ticaretle meşgul bir zat idi. Bu yazdıklarımı bize masal gibi anlatırdı. Onun gençlik zamanından bugüne kadar geçen bir buçuk asırlık bir devrin tarihçesi gözümün önünde belirir. Dükkânı Kantarcılarda imiş. Dökmecilik edermiş. Annem doğmadan Süleymaniyede beş altı odalı, Halice nâzır bir evi yanmış, çok müteessir olmuş; arkadaşları: — Canın sağ olsun! Yanan ev olsun Mehmed Efendi, neye üzülürsün? Sana yanan evin gibi bir ev alıveririz! demişler. Hakikaten bir iki gün sonra, yanan evin civarında denize nâzır, iki selâmlık odası ile beş harem odası ve biraz da bahçesi olan bir ev bulmuşlar, hattâ yanan evden fazla bir küçük hamamı ile yarım masuracık suyu da varmış. Büyükbabamın mevcud bulunan beş yüz kuruşuna, esnafın Avarız Sandığından dört yüz kuruş ilâve edilerek dokuz yüz kuruşa bu evi alıvermişler”. Yenicamiin inşasına Üçüncü Mehmedin anası tarafından on altıncı asrın son yıllarında başlanmış, fakat bu hükümdarın ölümü üzerine yapı elli yıldan fazla bir zaman yarım ve metrûk kalmıştı (B. : Yeni Cami); ve etrafında da büyüklü küçüklü ahşap evleriyle bir Yahudi mahallesi teşekkül etmişti. İstanbulun dörtte üçüne yakın bir kısmını mahveden büyük 1070 (M. 1660) yangınında bu Yahudi mahallesi de kül olmuştu. Köprülü Mehmed Paşa sadırâzamdı, devrin hükümdarı Dördüncü Mehmedin anası Hatice Turhan Sultan bir büyük cami yaptırmak arzusunda idi. sadırâzama, yarım kalmış olan Yeni Camiin ikmal ve ihyası teklif edildi, o da muvafık görüp Valide Sultana arzetti, Turhan Sultan da razı oldu. Bunu haber alan Yahudiler telâşa düştüler. Cami ihya edilirse, pek tabiî Yahudi mahallesi de buradan kaldırılacak, Yahudiler, şehrin en faal bir ticaret merkezinden uzakça bir yerde iskân edileceklerdi. Derhal, Yeni Camiin ihyası fikrinden vazgeçilmesi için kendi avarız sandıklarından (kaza ve belâ sandığından) sadırâzama büyük bir rüşvet teklif ettiler. Fakat Köprülü Mehmed Paşa tarafından reddedildi, hattâ paşa kendisine ikinci defa böyle teklife cesaret edebilecek kimseleri aman vermeden idam ettireceğini söyledi. Avarız Sandıkları 1293 (M. 1877) Rus Harbine kadar devam etti; ağır harb masraflarını karşılamak zorunda kalan hükûmet esnaf loncalarının ve mahallelerin Avarız Sandıklarına el attı ve asırlar boyunca birikmiş bu muazzam halk sermayesini hazineye maletti. Bu büyük sosyal yardım müessesesi de bu suretle mahvoldu.