Topkapu ve Üsküdar Sarayı Hümâyûnlariyle İstanbul ile etrafında âhiri bulunan sair miri saray ve kasırlarda; Sultan, vezir, âyân ve eşraf saray ve konaklarında ahır uşaklarına verilmiş isimdir. Ahır küreyip temizlerler, hayvan timar ederler, hayvanların yemini, suyunu verirler, gezdirirlerdi; sefer zamanlarında da velinimetlerinin maiyetinde sefere giderler, mekkâre hayvan ve arabalarının sevk ve idaresi, muhafazası bu atoğlanlarının vazifesiydi. Ağır ve kaba hizmet olduğu için atoğlanları istisnasız gayet sağlam yapılı genç irisi çocuklardan şehbaz ve tüvânâ gençlerden seçilip alınırdı; başlarında keçe külâh, yalın ayak, yalın ayağında tomak, en kaba kumaştan çağşır, şalvar giyerler. Yılda iki bayram da kendilerine kaba bezden ve iki don iki gömlekten ibaret çamaşır verilirdi. İstanbuldaki askerî ihtilâllerde konak ve saray yağması için ihtilâlci askere büyük şehrin ayak takımı ve eclâfı arasında bu bekâr uşağı atoğlanları da katılırdı. On yedinci asır ortasında Sultan İbrahim devrinin en büyük şöhretlerinden, bu pâdişahın silâhdarı ve dâmâdı, Kapdânıderya ve Girid adasında Hanya fâtihi, zekâsı, malûmatı ve namusu ile mümtaz bir devlet adamı, ayrıca son derece güzelliği ile meşhur Dalmaçyalı Yusuf Paşa 14 - 15 yaşında iken memleketinde Nadin kasabası sancak beyinin ahırında bir ...

Topkapu ve Üsküdar Sarayı Hümâyûnlariyle İstanbul ile etrafında âhiri bulunan sair miri saray ve kasırlarda; Sultan, vezir, âyân ve eşraf saray ve konaklarında ahır uşaklarına verilmiş isimdir. Ahır küreyip temizlerler, hayvan timar ederler, hayvanların yemini, suyunu verirler, gezdirirlerdi; sefer zamanlarında da velinimetlerinin maiyetinde sefere giderler, mekkâre hayvan ve arabalarının sevk ve idaresi, muhafazası bu atoğlanlarının vazifesiydi. Ağır ve kaba hizmet olduğu için atoğlanları istisnasız gayet sağlam yapılı genç irisi çocuklardan şehbaz ve tüvânâ gençlerden seçilip alınırdı; başlarında keçe külâh, yalın ayak, yalın ayağında tomak, en kaba kumaştan çağşır, şalvar giyerler. Yılda iki bayram da kendilerine kaba bezden ve iki don iki gömlekten ibaret çamaşır verilirdi. İstanbuldaki askerî ihtilâllerde konak ve saray yağması için ihtilâlci askere büyük şehrin ayak takımı ve eclâfı arasında bu bekâr uşağı atoğlanları da katılırdı. On yedinci asır ortasında Sultan İbrahim devrinin en büyük şöhretlerinden, bu pâdişahın silâhdarı ve dâmâdı, Kapdânıderya ve Girid adasında Hanya fâtihi, zekâsı, malûmatı ve namusu ile mümtaz bir devlet adamı, ayrıca son derece güzelliği ile meşhur Dalmaçyalı Yusuf Paşa 14 - 15 yaşında iken memleketinde Nadin kasabası sancak beyinin ahırında bir atoğlanı idi; İstanbuldan bir vazife ile gelen bir kapıcıbaşının nazarı dikkatini çekmiş, bu adam tarafından İstanbula getirilerek Enderunu Hümâyûna verilmişti. (B.: Yusuf Paşa). On sekizinci asırda İstanbulda pâdişahlara mahsus saraylarda 600 nefer atoğlanı vardı. Yaşları ilerleyince seyis olurlar, sonra da bir nanpâre ile saraydan çıkarılırlardı; nanpâreleri de daima memleketlerinde yevmiye hesabiyle alacakları küçük bir emekli aylığı olurdu; bir kısmına da küçük bir timar verilirdi. Atoğlanı (Resim: Hüsnü)