İpekten dokunmuş muhtelif renklerde düz, hareli, kendi renginde kabartma çiçekli ve temas ile talkı bir ses çıkaran sert bir kumaştır. Esvablık, şallık olarak ve ekseriya gelinlik ve sünnetlik yorgan yüzü, yatak başlığı için kullanılır. Vezirlerin, ve bilhassa Pâdişahların yüz, beşyüz, bin altunluk büyük ihsanları, ağızları ipek kordonlarla büzülüp kapanır boy boy al atlastan dikilmiş keseler içinde verilirdi. Pâdişahların hükümdarlara, valilere gönderdikleri nameler, fermanlar, keza muhataplarının mevkiine göre boy boy ve tezyinatı değişen al atlastan keselere konulurdu ki bunlar da “name kesesi” adını alırdı. Kibar ve rical saraylarında, konaklarında ve hattâ orta halli İstanbulluların evlerinde mushafı şerifler yeşil atlastan keselere konulup muhafaza edilirdi, bunlara da “mushaf kesesi” denilirdi. Çocuklar mektebe başlatılırken “elifba” cüz’üleri de “cüz’ü keseleri” ne konulurdu, kibar çocuklarının cüzü’ keseleri de atlastan yapılır ve bilhassa tercihan kanarye sarısı rengi tercih olunurdu (B.: Âmin alayı). Pâdişahların vezirlere gönderdiği murassa kabzeli altun kılıçlar, hançerler kınlariyle beraber keza atlas kılıf - keselere konularak yollanırdı. Pâdişahların sadırazamlara sadırâzamlık alâmeti olarak verdikleri mührü hümâyûnları da al atlastan bir kese içinde bulunurdu, bu...

İpekten dokunmuş muhtelif renklerde düz, hareli, kendi renginde kabartma çiçekli ve temas ile talkı bir ses çıkaran sert bir kumaştır. Esvablık, şallık olarak ve ekseriya gelinlik ve sünnetlik yorgan yüzü, yatak başlığı için kullanılır. Vezirlerin, ve bilhassa Pâdişahların yüz, beşyüz, bin altunluk büyük ihsanları, ağızları ipek kordonlarla büzülüp kapanır boy boy al atlastan dikilmiş keseler içinde verilirdi. Pâdişahların hükümdarlara, valilere gönderdikleri nameler, fermanlar, keza muhataplarının mevkiine göre boy boy ve tezyinatı değişen al atlastan keselere konulurdu ki bunlar da “name kesesi” adını alırdı. Kibar ve rical saraylarında, konaklarında ve hattâ orta halli İstanbulluların evlerinde mushafı şerifler yeşil atlastan keselere konulup muhafaza edilirdi, bunlara da “mushaf kesesi” denilirdi. Çocuklar mektebe başlatılırken “elifba” cüz’üleri de “cüz’ü keseleri” ne konulurdu, kibar çocuklarının cüzü’ keseleri de atlastan yapılır ve bilhassa tercihan kanarye sarısı rengi tercih olunurdu (B.: Âmin alayı). Pâdişahların vezirlere gönderdiği murassa kabzeli altun kılıçlar, hançerler kınlariyle beraber keza atlas kılıf - keselere konularak yollanırdı. Pâdişahların sadırazamlara sadırâzamlık alâmeti olarak verdikleri mührü hümâyûnları da al atlastan bir kese içinde bulunurdu, buna da “mühür kesesi”, “mührü hümâyun kesesi” denilirdi; bu mühür kesesini al ipekten bir kordon ile boynuna asıp koynunda taşıyan sadrâzamlar gece yatarken dahi çıkarmazlardı (B.: Sadırâzam; Mührü hümâyûn). Saray arabalarının ve tahtırevanlarının, saltanat kayıklarının kıç tarafındaki köşklerin perdeleri atlastan, bilhassa kırmızı veya yeşil atlastan olurdu. Esvablık olarak atlas, Osmanlı sarayında kışlık kumaştı (B.: Atlas Mevsimi). Onaltıncı asırda Kanunî Sultan Süleymana Alamanya İmparatorun elçisi olarak gelen Busbeckq “Türk Mektupları” nda şöyle bir tasvir yapar: “Türk atlıları zarif bir tabur halinde idi. Altlarında en cins hayvanlar vardı. Beygirlerinin başları kıymetli taşlarla tezyin edilmiş ve gümüş sırma ile işlenmişti. Atlıların altın ve gümüş sırmalı esvapları pırıl pırıl parlıyordu. İpek veya atlastan yapılmış olan bu elbiselerin rengi, al, mor veyahut koyu yeşil (nefti) idi...”. Evliya Çelebi, on yedinci asır ortasındaki İstanbul esnafını büyük bir esnaf alayı münasebetiyle tasvir ederken atlascılar hakkında şu satırları yazıyor: “Dükkân 105, nefer 300 dür, pîrleri Mansur Endülüsi’dir. Bu kavim ekseri Yahudilerdir. Gûnagûn ekmişei fâhireleri dükkanlarında tahtıravanlar üzre ölçerek kat’ı menazil ederler”. Atlascılar, çuhacılar ve dîbacılar ile beraber eski bedesten esnafının en zenginlerinden sayılırdı.” Atlas Avrupadan gelirdi. Altın telli ve nakışlı ağır Türk kumaşları, ufak dokuma farklariyle “dibâ” ve “şîb” diye ayrı isimler almıştı. On yedinci asır ortalarında, Sultan İbrahimin ilk yıllarında tanzim edilmiş bir narh defterinde, taraklı, münakkaş, arzı yedi rubu Frenk atlasının bir ziraını ithalâtçının 200 akçaya, perakendeci dükkân sahibinin 220 akçaya satacağı yazılıdır; gümrük resmi unutulmamak şartiyle mukayese etmek lâzımdır, ayni defterde, İstanbulun âlâ telli dîbâsının işleyen tarafından 130 akçaya, perakendeci tarafından 140 akçaya; yine İstanbulun telli ve nakışlı şîbinin işleyen tarafından 150 akçaya, perakendeci tarafından 160 akçaya satılacağı kaydedilmiştir. Büyükşehirde bilhassa al ve yeşil atlaslar makbul olmuştur. On sekizinci asır ortalarına doğru, Nedim, yeşil atlaslı bir nevcivanı bir gazelinde şöyle tasvir eder: Unutturdu bana servi revânı dün gülüstanda Efendim, bir uzun boylu, yeşil atlaslı âfet var Henüz on ikidin on üç gün eksik yâşı ammâ kim Ayın on dördünü yâd itdirir bir mâhi tal’at var Şu kıta da İstanbul civanları üzerine yazılmış, söyliyeni meçhul bir destandan alınmıştır: Nail olub dillerine Ol güzelin yollarına kol dolayıp bellerine Atlasu dibâ çekeriz Felekten şikâyet yollu bir de meşhur beyit vardır: Kimi seyrâna çıkar atlasu dibâ giyerek Kimi mendil bulamaz dideden eşkin silecek