Muharrir, diplomat, Türkiye Otomobil ve Turing Kurumu Reisi; asâlet, necâbet ve zerâfet timsali bir İstanbullu; Sarıyerde, ana tarafından büyükbabası Bedestanî Mustafa Efenin yalısında 4 eylûl 1884 de doğdu; babası, Mızıkai hümâyun atik miralayı Safvet Beydir ki bu zât da Danişmendlerin Tosya kolundan Atabinenoğlu Doktor Ali Beyle Şemseddini Sivasî ahfadından Hâşim Efendinin kızı Fatma Hanımın oğludur (B.: Abdülmecid Sivasî; Şemseddin Sivâsî). Pek küçük yaştan itibaren, seçkin hususî muallim ve mürebbiler elinde itinâlı bir tahsil ve terbiye gördü; sonra Kadıköyündeki Frerler kollejine verilerek bu mektepten 1900 de diploma aldı ve 1904 de Fransada, diploması güç elde edilen ve beynelmilel bir kıymet olan Ecole libre de Sciences Politiques imtihanlarını verdi ki henüz yirmi yaşında bulunuyordu; 1906 da Tütün Rejisi Komiserlik kalemi mütercimliğine tayin edildi; ayni zamanda fransızca ve ingilizce Levant Herald gazetesi başmuharrirliğini ve Sadrâzam Avlonyalı Ferid Paşanın hususî kâtipliğini yaptı; Babıâli Tahriratı Hariciye kalemi hulefâlığıa alındı. 1907 de Türkiye - Romanya Muhtelit komisyonu başkâtibi 1908 de Bükreş sefareti başkâtip vekili, sonra sırasiyle Vaşington, Madrid ve Tahran sefâretleri başkâtibi, 1912 de, büyük elçilik müsteşarı pâyesiyle Maliye kalemi mahsus müdürü...

Muharrir, diplomat, Türkiye Otomobil ve Turing Kurumu Reisi; asâlet, necâbet ve zerâfet timsali bir İstanbullu; Sarıyerde, ana tarafından büyükbabası Bedestanî Mustafa Efenin yalısında 4 eylûl 1884 de doğdu; babası, Mızıkai hümâyun atik miralayı Safvet Beydir ki bu zât da Danişmendlerin Tosya kolundan Atabinenoğlu Doktor Ali Beyle Şemseddini Sivasî ahfadından Hâşim Efendinin kızı Fatma Hanımın oğludur (B.: Abdülmecid Sivasî; Şemseddin Sivâsî). Pek küçük yaştan itibaren, seçkin hususî muallim ve mürebbiler elinde itinâlı bir tahsil ve terbiye gördü; sonra Kadıköyündeki Frerler kollejine verilerek bu mektepten 1900 de diploma aldı ve 1904 de Fransada, diploması güç elde edilen ve beynelmilel bir kıymet olan Ecole libre de Sciences Politiques imtihanlarını verdi ki henüz yirmi yaşında bulunuyordu; 1906 da Tütün Rejisi Komiserlik kalemi mütercimliğine tayin edildi; ayni zamanda fransızca ve ingilizce Levant Herald gazetesi başmuharrirliğini ve Sadrâzam Avlonyalı Ferid Paşanın hususî kâtipliğini yaptı; Babıâli Tahriratı Hariciye kalemi hulefâlığıa alındı. 1907 de Türkiye - Romanya Muhtelit komisyonu başkâtibi 1908 de Bükreş sefareti başkâtip vekili, sonra sırasiyle Vaşington, Madrid ve Tahran sefâretleri başkâtibi, 1912 de, büyük elçilik müsteşarı pâyesiyle Maliye kalemi mahsus müdürü oldu; Londrada toplanan Balkan sulh konferansına mutahassıs olarak gönderildi ve re’sen Paris ihzarî mükâlemelerine memur edildi, 1913 de Dahiliye Nazırı Talât Bey tarafından Edirne Kurtuluş Heyeti Reisliğiyle Londra ve Romaya gönderildi ve bu büyük Avrupa şehirlerinde devrin İngiliz ve İtalyan diplomatları ile temas etti ve Türk haklarnı bu memleketlerin efkârı umumiyesine arzeden konferanslar verdi; kendisine Edirne fahrî hemşehriliği verildi. 1914 ile 1918 arasında, Maliye Nazırı Cavid Beyin yanında Viyana ve Berlinde beş defa malî müzakerlere iştirâk etti. 1918 - 1920 seneleri arasında İsvi;rede Millî İstiklâl propagandası için müteaddit kitaplar ve bir çok makaleler yazdı ve konferanslar verdi; Lucerne sosyalist konferansında Türkleri temsil etti. 1921 de Tevfik Paşa sadâretinde Sadedin Arel’in reislik ettiği Şûrayi Devlet Tanzimat Dairesi âzalığında bulundu; 1922 de Gazi Mustafa Kemal’in bizzat intihabı ile Lozan Sulh Konferansı Umumî Kâtipliğine tayin edildi. 1923 den 1927 ye kadar Memaliki Şarkiye Fransız Bankası Müşevirliğinde, Anadolu-Bağdat Demiryolları reis vekilliğinde ve bir çok şirketlerin idare heyetlerinde, Sıhhiye Vekili Refik Saydam’ın tensibi ile Hudud Sıhhiye Tasfiye Komisyonu âzalıklarında, ve Cenevre Beynelmilel İktisat konferanslarında bulunduktan sonra Büyük Millet Meclisinin 1927 de Üçüncü ve 1931 de Dördüncü devrelerinde Kocaeli mebusluğuna seçildi; Milletvekilliği zamanında Londra, Paris, Amsterdam, Berlin, Roma, Milâno, Bükreş Peşte Helsinki, Krakovi, Atina, Stokholm Moskova, Harkof’da müteaddit ilmî, iktisadî ve siyasî kongre ve konferanslara Türkiye murahhası sıfatiyle iştirâk etti. Aynı zamanda Türk Ocakları Hars Heyeti umumî kâtipliğini yaptı. Bu satırların yazıldığı sırada müessisi olduğu Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunun Reisi, Milletlerarası Olympiyad Komitesi âzası, 40 seneye yakın devamlı neşrolunan Economiste d’Orient mecmuasının Başmuharriri ve müessislerinden olduğu Türk Tarih Kurumu üyesi bulunmaktadır. Meşrutiyette tesis olunup 1915 denberi faaliyetini tatil etmiş olan İstanbul Muhibleri Cemiyetini “İstanbulu Sevenler Grubu” adı altında ihya ile İstanbulda harap olmakta bulunan yüzü mütecaviz büyük küçük âbideler üzerinde tetkikatta bulunarak bunlardan bir takımının ihya ve tâmirine ve bir çoğunun durumlarının tesbitine delâlet ederek İstanbul hemşeriliği şânına lâyık hizmetlerde bulundu. Burada İstanbul Ansiklopedisi de şu notu tesbit etmeği bir borç bilir ki, ilk tebrik mektubunu, tertemiz bir vicdanın tercümanı, sevgi dolu, metanet ve gayret tavsiye eden sözlerle, bu necip insandan almıştır. Hususî hayatında, Reşid Safvet Atabinen, sağlam ve zengin bir kültürün hâlesi içinde câzip bir simadır; 4000 kadarı Türkiye ve Türklelre ait olmak üzere 12.000 ni mütecaviz kitap ve risaleyi ihtiva eden zengin bir kütüphane sahibidir ve Türkiyeye ait tarihî tablo ve estamp ve gravürlerden mürekkep bir kolleksiyonu vardır. Yüksek kıymette bir viyolonisttir: meşhur kemanî Wondra Beyden meşkederek 6 yaşından 22 yaşına kadar orkestra’da vazife alacak dereceye terakki ile kemana heves etmiş ve Beyruth ve Salzbourg Musiki Festivallerinde devam etmek suretiyle musikiye merak sarmıştı. Sayılı Avrupa seyyahlarındandır: İzlanda dahil olmak üzere Avrupada gezmemiş, görmemiş, olduğu yerler azdır. Fakat ne kadar yazıktır ki zengin seyahat notlarının pek cüz’î bir kısmı münteşirdir. Avrupada irfanımızın yüz akı bir Türk şöhretidir: 1907 ile 1939 seneleri arasında Avrupanın siyasî ve edebî en büyük şahsiyetlerini tanımak, kendileri ile dostâne münasebetler tesis etmek fırsatını bulmuştur. Bunlarla kıymetli muhabereleri vardır. Reşid Safvet Atabinen’in portresini tamamlamak için, burada, edip, şair, muharrir ve diplomat ağzından çıkmış sözler kaydetmek lâzımdır. Onun hakkında Hâlid Ziya Uşaklıgil: “Bütün bir kalemin işini tek başına çıkarır; istihzalı, zehirli sözleri ile iyi dostlarını kırar”; Ahmed Hâşim de: “Reşid Safvet’le, dostluk da, düşmalık da bir meseledir” demişlerdi. Sadrâzam Tevfik Paşa, aceleciliğini telmih ederek: “Torpido mizaçlı” hükmünü vermişti. Lozan Konferansında Rusya murahhası Çiçerin, çapraşık müzakerelerde telif-ibeyn edici formülleri bulmasını takdiren Reşid Safvet Beyi: “l’homme aux formules apaisantes” diye tarif etmişti. Bir gün de Maurice Barrès, Paris elçisi Naumpaşâzade Said Beye: “Ahmed Riza Beye söyleyiniz, artık onun zamanı geçmiştir, Türkiyenin kalkınması Reşid Safvet gibi tam Avrupa zihniyetli gençlerle olabilir” demişti. Reşid Safvet Atabinen hakkında en zarif sözlerden biri de Cavid Beye hitaben Talât Paşa merhumundur; Paşa, onun, Avrupa kültürü ile koyu Türk milliyetçiliğini ve an’aneperestliğini telmih ederek: “O gâvur müslüman!” demişti. Reşid Safvet Atabinen muharrir olarak da, velûd bir kalem sahibidir: 1902 den 1945 e kadar Paris matbuatında Temps, Figaro, Eclair, Ere Nouvelle, Patrie, İnformation gazeteleri ile, Mercure de France, Revue de Hongrie mecmualarında; Türk matbuatında Levand Herald, İstanbul, Jeune Turc, Beyoğlu, İkdam, Sabah, Turan, Hâkimiyeti Milliye gazeteleri ile Türk Ocağı, Ülkü, Aydabir mecmualarında bine yakın makale nşretmiştir. Kitap şeklinde neşredilmiş eserleri de şunlardır: Fransızca: 1) L’Effort Otoman, Rudeval éd. Paris (1906); 2) L’Agitation Bulgare, Rudeval éd. Paris (1907); 3) Mélanges littèraires et politiques, 3 Vol.- Ed. Levant-Herald (1906 - 1911); 4) Les Turcs de Perse, Ed. Revue de Hongrie, Budapest (1911); 5) Enquête économique en Anatolie, en collaboration avec H. Philouze - İstanbul (1912); 6) La libération d’Andrinople, Rome (1913); 7) Lettres ouvertes à Clemenceaus, Genève (1918); 8) Les Turcs et la Panhellénisme, Genève (1918); 9) Le Proletariat turc a la Confernacce Socialiste İnternationale, Berne (1919); 10) L’Islam, les Turcs et la Société des Nations, Genève (1919); 11) L’Occupation de Smyrne, Genève (1919); 12) Turcs et Arméniens, 2 volumes, Genève (1919). 13) Bilan économique et financier de la Turquie, Ankara (1927); 14) Les Türk - Odjaghis, İstanbul (1931); 15) La politique économique de la Turquie Kemaliste, Libr. Fresco, Paris (1934); 16) Contribution a l’histoire d’Attila, Libr. Fresco, Paris (1934); 17) Bulletins économiques et financiers — Gazette Financière et Economiste d’Oerinet (1912 - 1939); 18) Les Caractérisitques de l’architecture turque, Lib. Fresce, Paris (1936). 19) Souvenirs turcs en İtaile; 20) Lamartine (fervent ami des turcs) İstanbul 1940; 21) Les Turcc en Europe depuits 24 siècles; 22) Les Turcs sur les côtes d’Angleterre; la base de Lundy; N. R. De Hongrie, Budapest (1944). 23) Pierre Loti, İstanbul (1950); 24) Contribution turques à la Sécurité et à la Civilisation Méditerranéennes, Paris (1951). 25) Les Apports turcs dans le peuplement et la civilisation de l’Europe Oriental, İstanbul (1952); 26) Les Turcs à Constantinople du V au XVe. Sièecle, Paris (1954); 27) La Question de Chypre, İstanbul (1956); 28) Les Turcs Occidentaux et la Mediterranée (1956); 29) Revision historiques (1958); Türkçe: 30) Osmanlı tarihi-malî dersleri, İstanbul (1913); 31) Siyasî levhalar (Turan ve Sabah) İstanbul (1914 - 1918); 32) Umumî harbin menşeleri, İstanbul (1916); 33) Kafkas etekleri Türk ticaret yolları, İstanbul (1918); 34) Türklük ve Türkçülük izleri (Türk Ocakları neşriyatı) Ankara (1931); 35) Avrupada eski Türkler (T. Tarih Ceyeti neşriyatı) Ankara (1931); 36) Çekeller ve Tuna Türkleri, Ankara (1934); 37) Hazar Türkleri Avrupa Devleti, İstanbul (1934); 38) Turizmin Faydaları, İstanbul (1934); 39) Kaybolan Türkler, Aydabir neşriyatı, İstanbul (1936). 40) Şarkî Avrupada Türk kanı ve medeniyeti izleri (1046). Reşid Safvet Atabinen 1953 de İstanbul fethinin beşyüzüncü yıl dönümü münasebeti ile Venedik, Roma, Napoli, Marsilya, Barcelone, Madrid, Lizbon, Londra, Bonn, La Haye ve Zurich Üniversiteleri ile tam 29 mayıs 1953 günü Paris’de Sorbonne’da, Fransa Enstitüsü âzasından Lucien Fabre’in riyasetinde verdiği konferans üzerine, bu meşhur Fransız müverrihi: “Reşid Safvet Atabinen’in eseri Umum Dünya Tarihinin lüzumlu tashihi sahasında ilk safhaya geçecektir” demiştir. 1956 da Reşid Safvet Atabinen üç asır evvel tesis olunan Fransa Enstitüsünün “Academie des Sciences Morales et Politiques” in tarih şubesine ilk defa Türk muhabir âza intihap olunmuştur ki, Fransız gazeteleri ile, dünya tarih mecmuaları bunu memleketimiz için bir iftihar vesilesi telâkki etmişlerdir. Reşid Safvet Atabinen (Resim: H. Çizer)