Büyük romancı, hikâyeci, gazeteci; Türk edebiyatında realizmin öncülerinden mümtaz bir kalem sâhibi; İstanbul’un nev’i şahsına münhasır sîmalarından biri; 1892 yılında, bir jandarma subayı olan babası Ahmet Enis Beyin vazifesi icabı bulunduğu Antalya’da dünyaya gelmiştir. Jandarma albaylığından emekli merhum Enis Bey aslen Artvinli olup Gürcistan’ın Atabek hânedanındandır. Annesi Naime Hanım ise İzmirin Çeşme eşrafındandır. Meş’um Sevr muahedesini Şûrayı Saltanatta reddeden tek simâ Âyan Meclisi âzasından Topçu Feriki rahmetli Ali Rıza Paşa, Salâhaddin Enis’in amcası olur. Ayrıca kalemi ve radyo konuşmaları ile mâruf kıymetli spor adamımız Eşref Şefik Atabey ile kardeş çocuklarıdır; Zeynep Kâmil hastahanesi Başhekimi Dr. Fahri Atabey de ayni ailenin kökünden gelmektedir. Salâhaddin Enis ailesinin üç çocuğundan ortancasıdır. Küçük kardeşi Yahya pek küçük bir yaşta vefat etmiştir. Ablası Enise Hanım da kendisinden çok evvel hayata gözlerini kapamıştır. Çocukluk yıllarını babasının vazifesi icabı Anadolunun muhtelif şehirlerinde geçiren Salâhaddin Enis pek küçük yaşta muharirliğe merak sarmış ve henüz 11 yaşında iken Konyanın “Anadolu” gazetesinde ilk yazısı intişar etmiştir; ilk romanını da 17 yaşında iken kaleme almıştır; yirmi yaşında iken kitap hâlinde bastırdığı bu romanının is...

Büyük romancı, hikâyeci, gazeteci; Türk edebiyatında realizmin öncülerinden mümtaz bir kalem sâhibi; İstanbul’un nev’i şahsına münhasır sîmalarından biri; 1892 yılında, bir jandarma subayı olan babası Ahmet Enis Beyin vazifesi icabı bulunduğu Antalya’da dünyaya gelmiştir. Jandarma albaylığından emekli merhum Enis Bey aslen Artvinli olup Gürcistan’ın Atabek hânedanındandır. Annesi Naime Hanım ise İzmirin Çeşme eşrafındandır. Meş’um Sevr muahedesini Şûrayı Saltanatta reddeden tek simâ Âyan Meclisi âzasından Topçu Feriki rahmetli Ali Rıza Paşa, Salâhaddin Enis’in amcası olur. Ayrıca kalemi ve radyo konuşmaları ile mâruf kıymetli spor adamımız Eşref Şefik Atabey ile kardeş çocuklarıdır; Zeynep Kâmil hastahanesi Başhekimi Dr. Fahri Atabey de ayni ailenin kökünden gelmektedir. Salâhaddin Enis ailesinin üç çocuğundan ortancasıdır. Küçük kardeşi Yahya pek küçük bir yaşta vefat etmiştir. Ablası Enise Hanım da kendisinden çok evvel hayata gözlerini kapamıştır. Çocukluk yıllarını babasının vazifesi icabı Anadolunun muhtelif şehirlerinde geçiren Salâhaddin Enis pek küçük yaşta muharirliğe merak sarmış ve henüz 11 yaşında iken Konyanın “Anadolu” gazetesinde ilk yazısı intişar etmiştir; ilk romanını da 17 yaşında iken kaleme almıştır; yirmi yaşında iken kitap hâlinde bastırdığı bu romanının ismi “Neriman” dır. 1912 yılında “Tanin” gazetesine girerek gazeteciliğe başlamış ve tam otuz yıl müddetle Babıâliye emek vermiştir. Salâhaddin Enis sırası ile “İkdam”, “İleri”, “Vakit”, “Son Saat”, “Payitaht”, “Cumhuriyet” ve “Son Posta” gazetelerinde çalışmıştır. 1942 yılında vefat ettiği zaman da “Son Posta” gazetesinde çalışmakta idi. Mütâreke yıllarında “Kaplan” adında bir mecmua neşretmiş ise de dolu dizgin giden bu mecmuayı sansürün devamlı tazyiki karşında kapatmak mecburiyetinde kalmıştır. İstanbul basınına otuz yıl muharrir, muhabir, musahih, yazıişleri müdürü ve patron olarak emek veren Salâhaddin Enis şöhretini romanları ile yapmış, nesli arasında “Türkiyenin Zola’sı” nâmiyle şöhret bulmuştu. “Zaniye”, “Sârâ”, “Cehennem yolcuları”, “Orta malı”, “Bataklık çiçeği”, “Endam aynası”, “Ayarı bozuklar” ve “Mahalle”, edebiyatımızda realizmin ilk şaheserleridir. Salâhaddin Enis’in ayrıca muhtelif gazete ve mecmualarda münteşir birbirinden güzel yüzlerce hikâyesi vardır. Hukuk Fakültesini bitiren edîbin gazetecilik ve romancılık hayatı ile birlikte götürdüğü bir de memuriyet hayatı vardır. Bir müddet Âyân meclisinde kâtiplik yaptıktan sonra Seyrisefain’e intisap etmiş ve ömrünün sonuna kadar bu müessesede hizmet görmüştür; son vazifesi Devlet Denizyolları Neşriyat Müdürlüğü idi. O devrin İstanbulunun tipik bir şahsiyeti olan Salâhaddin Enis giyimi ile de hayli alâka toplamıştır. Dar kısa paçalı ve yukarı tarafa doğru gittikçe genişleyen pantalonu ve kalın bastonu ile İstanbula yepyeni bir moda getirmiştir. Kocaman tabakaları, boy boy ağızlıkları ve ceblerini dolduran dolmakalemleri de pek meşhurdur. Ayrıca kadınlar aleyhine yazdığı yazılarla bir ara “kadın düşmanı” diye anılmış; daha sonraları spor aleyhtarı yazıları onun adını “1 numaralı spor düşmanı” na çıkarmıştır. Kısacası Salâhaddin Enis uzun yıllar kendisinden bahsedilen ve İstanbulun unutulmaz bir sîması olmuştur. 1923 yılında, emekli alay kumandanlarından Mustafa Beyin kızı ve Vehbi Paşanın torunu Suat Hanım ile evlenen Salâhaddin Enisin 1925 yılında bir oğlu olmuştur. Tek evlâdı olan Cem, ekmeğini baba mesleği olan gazetecilikte aramıştır. Babasının vefatını müteakip henüz 16 yaşında iken “Son Posta” ya intisapla bu mesleğe atılan Cem Atabeyoğlu 1945 de “Cumhuriyet” e geçmiştir. Hâlen bu gazetenin Yazıişleri Müsür muavinliğini yapmaktadır. İstanbul basınının genç nesli arasında vekarı ve temiz ruhu ile tanınan Cem Atabeyoğlunu, bir baba dostu olarak yetiştiren tanınmış gazetecilerden Cevad Fehmi Başkut olmuştur ki zamanımızda unutulmuş bilinen sıdkü vefânın elhak en necîb eserini göstermiştir. Salâhaddin Enis 1942 yılı haziran ayında yakalandığı Zatürrieden kurtulamıyarak bu ayın onbirinci günü Cağalağlundaki evinde ölmüştür. Feriköy mezarlığında “Salâhaddin Enis Atabeyoğlu - 1892-1942” yazılı mütevâzı bir taşın altında ebedî uykusunu uyumaktadır. S. Enis Atabeyoğlu (Resim: Nezih)