Bir kâğıt oyunudur, karışık hesapları, ,zekâya dayanan incelikleri olmadığı, herkes tarafından kolaylıkla öğrenildiği ve umumiyetle işçi ve amele ve esnaf kahvehânelerinde oynandığı için İstanbul ağzında bu adı almıştır. Konçina denilen üçlü, dörtlü, beşli ve altılıları çıkarılmış otuz altı kâğıtlık deste ile oynanır; çift yani iki, dört ve en çok altı kişi oynar; oyuncular ikiden fazla olursa ikişer ikişer veya üçer üçer ortak olurlar; ortaklar yanyana oturamazlar. Kâğıtların renk ve şekil üstünlüğü yoktur. Sadece sıra üstünlüğü vardır. En kuvvetliden en zayıf kâğıda göre sıra şudur: Birli, ikili, papaz, kız, oğlan, onlu, dokuzlu, sekizli, yedili. Oyunun kazanılmasını temin eden sayılı kâğıtlar şunlardır: Birliler on birer, ikililer onar, papazlar dörder, kızlar üçer ve oğlanlar ikişer sayıdır. Oğlana ekseriya bacak denilir. Bütün sayı tutarı yüz yirmidir. Oyun sonunda alınan kâğıtlardaki sayılar sayılır, kim çok almışsa oyunu o kazanır. Bir oyun bir puvandır; bir parti, kararlaştırmasına bağlı, 3, 5, 7, ve ekseriya 11 puvanda biter. Sayı yarı yarıya alınmış ise “pata” denilir; yenik tarafın, bütün sayı tutarı olan yüz yirminin dörtte birinden bir fazla yani otuz bir sayı alması lâzımdır, alamazsa karşı taraf iki gider, yani iki puvan kazanır; yenik taraf hiç kâğıt tutmazsa kapu...

Bir kâğıt oyunudur, karışık hesapları, ,zekâya dayanan incelikleri olmadığı, herkes tarafından kolaylıkla öğrenildiği ve umumiyetle işçi ve amele ve esnaf kahvehânelerinde oynandığı için İstanbul ağzında bu adı almıştır. Konçina denilen üçlü, dörtlü, beşli ve altılıları çıkarılmış otuz altı kâğıtlık deste ile oynanır; çift yani iki, dört ve en çok altı kişi oynar; oyuncular ikiden fazla olursa ikişer ikişer veya üçer üçer ortak olurlar; ortaklar yanyana oturamazlar. Kâğıtların renk ve şekil üstünlüğü yoktur. Sadece sıra üstünlüğü vardır. En kuvvetliden en zayıf kâğıda göre sıra şudur: Birli, ikili, papaz, kız, oğlan, onlu, dokuzlu, sekizli, yedili. Oyunun kazanılmasını temin eden sayılı kâğıtlar şunlardır: Birliler on birer, ikililer onar, papazlar dörder, kızlar üçer ve oğlanlar ikişer sayıdır. Oğlana ekseriya bacak denilir. Bütün sayı tutarı yüz yirmidir. Oyun sonunda alınan kâğıtlardaki sayılar sayılır, kim çok almışsa oyunu o kazanır. Bir oyun bir puvandır; bir parti, kararlaştırmasına bağlı, 3, 5, 7, ve ekseriya 11 puvanda biter. Sayı yarı yarıya alınmış ise “pata” denilir; yenik tarafın, bütün sayı tutarı olan yüz yirminin dörtte birinden bir fazla yani otuz bir sayı alması lâzımdır, alamazsa karşı taraf iki gider, yani iki puvan kazanır; yenik taraf hiç kâğıt tutmazsa kaput olur; yani gelip taraf üç puvan kazanır; yenik taraf kâğıt tutar da hepsi sayısız kâğıt olursa, karşı taraf yine iki puvan kazanmış olur. Aşçı iskambili ellere alınan üçer kâğıt ile oynanır; kâğıdı karan, sağındaki oyuncudan başlıyarak üçer kâğıt dağıtır, iki kişi oynuyorsa yedinci kâğıdı, dört kişi ise on üçüncü kâğıdı, altı kişi ise on dokuzuncu kâğıdı yere açar ve geri kalan kâğıtları, bir deste halinde yüzleri yere gelmek üzere çaprazlama bu kâğıdın üzerine kapar. Yere açılan kâğıt koz olur; yani onun cinsi, o oyun devamınca diğer üç cins kâğıtları alır. Oyuna, kâğıdı karıp dağıtanin sağındaki oyuncunun yere bir kâğıt atmasile başlanır; ve herkes yere birer kâğıt atar; oyun, yere atılan ilk kâğıdı kendi cinsinden üstün sayılı bir kâğıt yahut bir koz kâğıdı ile tutmaktan ve bu arada sayı kaldırmaktan ibarettir. Yere atılan ilk kâğıdı ancak kendi üstün sayılı kâğıdı yahut bir koz kâğıdı tutup kaldırır. Yere oynanan kâğıtlar, oyunu kaç kişi oynuyorsa, herkes kâğıdını oynadıktan sonra kaldırılır, yani dört kişi ise dört kâğıt olarak, altı kişi ise altı kâğıt yerden alınır veya verilir; buna bir el tâbir edilir. Oyun altı kişi oynanıyorsa bir oyun altı el sürer. Birinci el yerden kalktıktan sonra, yerdeki kâğıtları kim tutmuş ise ondan başlamak üzere herkes sıra ile yerdeki kapalı desteden birer kâğıt çekerek elindeki kâğıtları yine üçe tamamlar ve yeni ele de birinci eli tutan başlar; ve bundan sonra her yeni ele, ondan evvelki eli tutan başlar. Oyun dört kişi veya altı kişi ise, karşılıklı iki tarafın birer oyun idarecisi vardır; bunlara “usta” denilir; oyuncuların ustanın emrine göre kâğıt oynamaları oyuna zevk ve lezzet verir. Ustaların da sadece hüner sahibi değil neşeli. tatlı dilli kimseler olması gerekir. Oyuncular, ellerindeki kâğıtları karşı tarafa hissettirmiyerek bir işaretle ustaya haber verir: Tek gözü kırpmak “koz birlisi var”, çift gözü kırpmak “koz ikilisi var”, çene oynatmak “koz papazı”, dil çıkarmak “koz kızı var”, omuz oynatmak “koz oğlanı var” demektir. Aşçı iskambilinin başlıca ıstılâhları, oyun tâbirleri şunlardır: İskambil, koz iskambili (birliler, ikililer, kozun birlisi, ikilisi) — Ver iskambilini!.. kozdan gayri kâğıdın, iskambilini oyna) — Bacak kır, kız kır, papaz kır! (kozun bacağını, kızını, papazını oyna). — Geç!.. (karşı tarafın oynadığı kozun büyüğünü oyna) — Sayı ver! — Boş ver! (Ençok iki sayı, yani bir bacak ver...) — Su boş ver!.. (Hiç sayı verme) — Tutulma!.. (yerde kozun birlisi veya ikilisi yattığına göre bu kâğıdı almak için bir evvelki eli karşı tarafa vermek..) — Tutuluyorum!.. — İskambil vereceğim!.. — Kaputa gitmek — İkiye dönmek — Helvacı kâğıdı!.. (elimde ne koz ne de bir sayılı kâğıt..) — Çektin mi haber ver! (kozun birlisini veya ikilisini çekersen haber ver!) — El tutmazsınız — Gelin güvey etmek (karşı tarafın elinde bulunan koz ikilisini kaçırtmayıp koz birlisiyle almak) — Pata sürmek (diğer oyunda bir giden iki, iki giden üç puvan saymak). Aşçı iskambili, kalabalık ailelerde kahvehanelerde, bilhassa kış geceleri ve Ramazan geceleri teravihten sonra oynanır. Ortaklar da değiştirilmez, oyunda acemilikleri ve ufak tefek ihmalleri, hataları görülse de bir oyuncu, ertesi akşam ayni ortakları tarafından bilhassa davet edilir. Basit olduğu kadar tatlı oyundur, hele oyuncular neşeli insanlar olursa pek hoşça bir zaman geçirilir Esnaf çırakları, kendi has ustalariyle oyuna oturmuş ise aslâ karşı tarafta yer alamaz, kendisi daha güzel de idare etse oyun ustalığını da ustasına bırakır. Burhan Olker