Asya ve Avrupa kıtalarını İstanbul suları üzerinde kurulacak bir asma köprü ile birleştirmek fikri asrımızın başlarında ortaya atılmışdır; meşrutiyetin ilânı ile başlayan felâketli harbler devrinde kâh unutulan ve kâh hatırlanan bu fikir dâimâ tahakkuku imkânsız bir hayal telâkki edilmiştir. İmparatorluğun son elîm yıllarında hakikat de bu idi. Cumhuriyet devrinde asmaköprü meselesini ilk açan 1944 - 1946 yılları arasında büyük iş adamlarından merhum Nuri Demirağ oldu, fakat fikri taraftar kazanamadı ve mesele günün düşünceleri arasından çıktı. O zamanlar bu meseleye İstanbulda çok ciddî îmar hareketlerine girişmiş olan vali ve belediye reisi Dr. Lütfi Kırdar da kayıtsız kalmışdı. Ord. Prof. Fahreddin Kerim Gökay İstanbul valisi ve belediye reisi olunca asmaköprü meselesi tâzelendi ve birden hayâli olmakdan sıyrıldı. 1959 da İstanbulun asmaköprüsü tahakkuk edecek bir iş olarak çok yaklaşmış görünmekte idi. Bu büyük dâvânın inkişaf safhalarını şöylece tesbit edebildik: 1 — Evvelâ Hürriyet Gazetesi baş muharriri merhum Sedad Simavi “Gökaydan beklediklerimizin başında bir asmaköprü gelir” diye bir yazı yazdı, gazetesinde bu yolda neşriyatı devam ettirdi. 2 — Gökay, vâli olmadan önce, İstanbulu bilen adamdı, İstanbulun tarihçesinde düşünülmüş, türlü sebeplerle tahakkuk edememiş, faka...

Asya ve Avrupa kıtalarını İstanbul suları üzerinde kurulacak bir asma köprü ile birleştirmek fikri asrımızın başlarında ortaya atılmışdır; meşrutiyetin ilânı ile başlayan felâketli harbler devrinde kâh unutulan ve kâh hatırlanan bu fikir dâimâ tahakkuku imkânsız bir hayal telâkki edilmiştir. İmparatorluğun son elîm yıllarında hakikat de bu idi. Cumhuriyet devrinde asmaköprü meselesini ilk açan 1944 - 1946 yılları arasında büyük iş adamlarından merhum Nuri Demirağ oldu, fakat fikri taraftar kazanamadı ve mesele günün düşünceleri arasından çıktı. O zamanlar bu meseleye İstanbulda çok ciddî îmar hareketlerine girişmiş olan vali ve belediye reisi Dr. Lütfi Kırdar da kayıtsız kalmışdı. Ord. Prof. Fahreddin Kerim Gökay İstanbul valisi ve belediye reisi olunca asmaköprü meselesi tâzelendi ve birden hayâli olmakdan sıyrıldı. 1959 da İstanbulun asmaköprüsü tahakkuk edecek bir iş olarak çok yaklaşmış görünmekte idi. Bu büyük dâvânın inkişaf safhalarını şöylece tesbit edebildik: 1 — Evvelâ Hürriyet Gazetesi baş muharriri merhum Sedad Simavi “Gökaydan beklediklerimizin başında bir asmaköprü gelir” diye bir yazı yazdı, gazetesinde bu yolda neşriyatı devam ettirdi. 2 — Gökay, vâli olmadan önce, İstanbulu bilen adamdı, İstanbulun tarihçesinde düşünülmüş, türlü sebeplerle tahakkuk edememiş, fakat hem büyük şehir için, hem de bu beldenin vatan sathı üzerindeki ehemmiyeti dolayısı ile memleket için hayatî ehemmiyetini muhafaza etmiş meselelere vukufu vardı. Sedad Simâvinin ikaazını ehemmiyetle telâkki etti. 3 — Üsküdar yakasında Şemsipaşa Rıhtımını yaptırmak ve Büyükçamlıca turistik yolunu yapmakla işe başlayan Gökay iki kıtanın bir köprü ile birleştirilmesindeki zarureti ele alarak harekete geçti. 4 — 1952 de şahsî dostu R. E. Koçuya “İstanbulun beşyüzüncü fetih yılı münasebeti ile asmaköprünün temelini atmak imkânını aradığını” söylemişti. 5 — Bu sıradır ki valiye fevkalâde şayânı teklifler yapıldı. Bunların başında Krup Reinhausen tarafından 29 mayıs 1953 de yazılı bir teklif vardır. İkinci dünya harbinden sonra bir müddet büyük plasmanlar dışında kalan alman sermâyesi için İstanbul Asmaköprüsü muhakkak ki çok müsaid bir çalışma mevzuu idi. 6- Teknik Üniversite profesörleri Prof. Paul Bontazın iştirâki ile Ortaköy-Beylerbeyi arasında kurulacak bir asmaköprünün projesini hazırlayarak resmini mümessilleri Sühâ Fazli vasıtasıyla valiye verdiler. 7 — Asmaköprünün İstanbul ve Türkiye ticaret ve iktisadî hayatı için âcil ihtiyac olup olmadığı münakaşa mevzuu oldu: a. 1953 deki belediye istatistikleri hergün 1500 - 2000 nakil vasıtasının denizi aşdığı gösteriyordu, ve bu rakam yıldan yıla büyüyordu. b. Denizcilik Bankasının en mühim gelir kaynaklarından biri araba vapurları nakliyatı idi. Boğaz içinde ilk defa vapur işletileceği zaman kayıkcıların gadre uğrayacakları ileri sürülmüşdü. Asma köprü meselesinde Denizcilik Bankasını düşünmek ayni ibtidâi endişe idi. 8 — Asmaköprünün kurulacağı yer münakaşa mevzuu oldu. a. Sarayburnu - Üsküdar arası. İstanbulun liman güzelliğini bozacağı ileri sürüldü b. Hisarlar arası. Hisarlar manzumesinin güzelliği bozulacakdı. c. Sarayburnu - Haydarpaşa arası. Sarayburnu pilonu Sultanahmed, Ayasofya ve Topkapu Sarayı siluetini zedeliyecekdi. Üstelik mesâfe 2500 metre uzunluğunda idi, birkaç orta ayak tesisi lüzumu vardı. d. Teknik Üniversitenin projesindeki Ortaköy - Beylerbeyi arası en uygun yer görüldü. 9 — Adana Barajını yapan bir amerikan firması da İstanbul asmaköprüsü için vilâyete bir teklifte bulundu. 10 — İstanbulun asmaköprüsü İstanbul Vâliliği ile yüksek resmi makamlar arasında üzerinde ciddiyetle durulan bir mesele olmuşdu. 11 — 1954 seçimleri sırasında Reisicumhur Celâl Bayar Haydarpaşa Limanının temel atma töreninde asmaköprü inşasının zaruret olduğunu söyledi, “gelecek seçime kadar” diye kesin bir cümle kullandı. 12 — 1957 seçimlerinde bir fransız firması ile proje mukavelesinin imzalandığı resmen açıklandı. Bu suretle asmaköprü inşasının kuvveden fiile çıkmak üzere olduğu ğörüldü. Asmaköprü aleyhdarlarının ileriye sürdükleri iki mühim hipotez vardır: 1 — Bir harb vukuunda ağır masraflarla tahakkuk etmiş köprünün tahrib edileceği. Bir harb âfeti, yerine konulması imkânsız Süleymaniyeyi de hâk ile yeksan edebilir. Allah o âfetten bütün insanlığı korusun, harb korkusu, îmara ve medeniyete engel olsaydı yeryüzünde âbideler yükselemezdi. Nesiller, yurdlarını ellerindeki imkân ölçüsünde îmar ile mükellefdirler. 2 — İstanbulun tabiat güzelliğini bozacağı. İki dev kulenin arasında gerilip uzanacak azametli çelik gövdeyi muhakkak ki bir sanat dehâsı yerleşdirecektir. İstanbul asma köprüsünü asrımız medeniyetinin temsil edileceği bir eser olarak düşünmek gerekir. Bir proje resmine göre Boğaziçi Asma Köprüsü.