Yurdumuzda metre sisteminin resmen kabul edildiği Cumhuriyet devrine kadar kullanılagelmiş uzunluk ölçüsü, ki bir arşın 68 santim idi; avâmi bir târif ile de bir arşın, dirsekten elin orta parmağı ucuna kadar olan uzunluktur. Mubalâğalı iddiaların isbâtını isteme yolunda veya başkalarına böyle görünen iddiaları bilfiil isbat yolunda: “Haleb orada ise, arşın burada” darbı meseli, arşının kendisi kalktığı halde günlük sohbet dilimizde hâlâ kullanılmaktadır. Yine bir darbı mesel olarak “bir işin, bir sözün tam hak ettiği karşılık” yerinde: “Arşınına göre bezin...” sözü de sohbet dilimizden atılmış değildir. İstanbul argosunda arşın “bacak”, arşınlık da “bacakları açıp yürümek” yerinde kullanılırdı, hattâ sonuncusunda söz gelimine göre bazan, “boş, beyhûde dolaşma”, bazan da “mecburiyet altında dolaşma” mânâları gizli idi; arşının kendini bilmeyen dahi el’an kulnır. Meselâ, 1958 yılında, amme hakkına saygı telkin edilmemiş Kartallı genç bir bahçıvan ara titreninin üçüncü mevkiinde bacaklarnı kanapeye uzatmış oturur iken: “Delikanlı!.. Arşınları topla!..” ihtarı üzerine derlenmiş, toplanmıştır. “Arşın ne demek?” sualine ise “bacak..” cevâbını vermiştir; tâmik edildiğinde eski bir uzunluk ölçüsü olduğunu erbabı esnaf tarafından mâdenî veya tahta çubuklar üzerinde tesbit edilerek kulla...

Yurdumuzda metre sisteminin resmen kabul edildiği Cumhuriyet devrine kadar kullanılagelmiş uzunluk ölçüsü, ki bir arşın 68 santim idi; avâmi bir târif ile de bir arşın, dirsekten elin orta parmağı ucuna kadar olan uzunluktur. Mubalâğalı iddiaların isbâtını isteme yolunda veya başkalarına böyle görünen iddiaları bilfiil isbat yolunda: “Haleb orada ise, arşın burada” darbı meseli, arşının kendisi kalktığı halde günlük sohbet dilimizde hâlâ kullanılmaktadır. Yine bir darbı mesel olarak “bir işin, bir sözün tam hak ettiği karşılık” yerinde: “Arşınına göre bezin...” sözü de sohbet dilimizden atılmış değildir. İstanbul argosunda arşın “bacak”, arşınlık da “bacakları açıp yürümek” yerinde kullanılırdı, hattâ sonuncusunda söz gelimine göre bazan, “boş, beyhûde dolaşma”, bazan da “mecburiyet altında dolaşma” mânâları gizli idi; arşının kendini bilmeyen dahi el’an kulnır. Meselâ, 1958 yılında, amme hakkına saygı telkin edilmemiş Kartallı genç bir bahçıvan ara titreninin üçüncü mevkiinde bacaklarnı kanapeye uzatmış oturur iken: “Delikanlı!.. Arşınları topla!..” ihtarı üzerine derlenmiş, toplanmıştır. “Arşın ne demek?” sualine ise “bacak..” cevâbını vermiştir; tâmik edildiğinde eski bir uzunluk ölçüsü olduğunu erbabı esnaf tarafından mâdenî veya tahta çubuklar üzerinde tesbit edilerek kullanıldığını, benzetme ile bacağa arşın denildiğini bilmediği anlaşılmıştır. Yine 1958 yılında 16-17 yaşlarında yalın ayaklı, ayakları koşarlı, sevimli ve zekâ bir gazete müvezzii, bir liman vapurunun ikinci mevki güvertesinde karşımızdaki kanepeye çöker oturduğunda: — Yorulmuşsun küçük!.. hitabına: — Bütün gün arşınlıyoruz amca!.. cevabını vermiştir. “Ne demek arşınlamak?” sualini karşısında da gülümsiyerek: — Koşmak, yürümek, ayakta durmak!.. demiştir; arşın için de “ayak, bacak” karşılıklarını yakıştırmış, fakat tâmik edildiğinde Kartallı bahçıvandaki neticeye varılmıştır. Antikacı merhum Nureddin Rüşdi Büngül “Eski Eserler Ansiklopedisi” adındaki alfabetik kitabına arşını bir madde olarak koymuş ve şu satırları yazmıştır: “Usulen demirden, çelikten ve tahtadan yapılır. Harb içinde bunlardan bir tanesi Bedestene gelmişti; üzerinde “Mehmet Ağa Koyunlu” yazılı ve câbecâ oymalı ve fakat kaba bir tarzda işlemeleri vardı. Hususî bir müzâyedede 22 liraya alınmış ve Parisli bir yahudi antikacıya 200 liraya satılmıştır. Başka eski ve antikasına rastgelmedim. Ankara Müzesinde fildişinden mâmul ve Sultan Mecid devrine aid bir arşın vardır”.