İstanbul esnafının ayak takımından; Büyükşehrin, semt semt, sokak sokak, süprüntü yığınlarını, enkaz molozlarını, deniz kenarlarını, deniz kenarlarında lâğam ağızlarını, eşeleyip araştırarak bulabildikleri hırdavat ile maişetini temin eden insanlardır ki, içlerinde, nadir istisnalarla, pek kıymetli şeyler bulanlar olur derler. Sokak sokak dolaşan takımı, umumiyetle sırtında bir küfe taşır, elinde ucu gayet sivri bir çivi ile teçhiz edilmiş uzun bir sopa taşır; yollar boyunca rastladığı çöplükleri bu sopalarla eşerler ve velevki bir para edecek bir şey bulurlarsa, bunları sopasının çivisiyle mıhlayarak arkalarındaki sepetlere doldururlar. Sahillerde, bilhassa İstanbulun Marmara sahillerinde dolaşan arayıcılar âdeta seyyar bir atölyeye sahip gibidirler; yanlarında, umumiyetle kardeş veya oğul yahut evlâtlik pırpırı bir oğlan, çapa kürek, bir iki teneke veya kova, biri seyrek biri sık iki tel elek ve bir tahta tekne bulunur. Sahilleri, lâğam ağızlarını kazarlar, kum ve taş çakıl karışık topağı teneke ve kovalarla deniz kenarına koydukları teknelere taşıyıp doldururlar, kaba pisliğini deniz suyunda yıkadıktan sonra ve toprağını akıttıktan sonra geri kalanı evvel kalın, sonradan ince bir elekten geçirirler. Arayıcı esnafının bu ikinci elek üzerinde, yüzük, küpe ve iğne gibi tezyinat e...

İstanbul esnafının ayak takımından; Büyükşehrin, semt semt, sokak sokak, süprüntü yığınlarını, enkaz molozlarını, deniz kenarlarını, deniz kenarlarında lâğam ağızlarını, eşeleyip araştırarak bulabildikleri hırdavat ile maişetini temin eden insanlardır ki, içlerinde, nadir istisnalarla, pek kıymetli şeyler bulanlar olur derler. Sokak sokak dolaşan takımı, umumiyetle sırtında bir küfe taşır, elinde ucu gayet sivri bir çivi ile teçhiz edilmiş uzun bir sopa taşır; yollar boyunca rastladığı çöplükleri bu sopalarla eşerler ve velevki bir para edecek bir şey bulurlarsa, bunları sopasının çivisiyle mıhlayarak arkalarındaki sepetlere doldururlar. Sahillerde, bilhassa İstanbulun Marmara sahillerinde dolaşan arayıcılar âdeta seyyar bir atölyeye sahip gibidirler; yanlarında, umumiyetle kardeş veya oğul yahut evlâtlik pırpırı bir oğlan, çapa kürek, bir iki teneke veya kova, biri seyrek biri sık iki tel elek ve bir tahta tekne bulunur. Sahilleri, lâğam ağızlarını kazarlar, kum ve taş çakıl karışık topağı teneke ve kovalarla deniz kenarına koydukları teknelere taşıyıp doldururlar, kaba pisliğini deniz suyunda yıkadıktan sonra ve toprağını akıttıktan sonra geri kalanı evvel kalın, sonradan ince bir elekten geçirirler. Arayıcı esnafının bu ikinci elek üzerinde, yüzük, küpe ve iğne gibi tezyinat eşyasından düşmüş elmaslar vesair kıymetli taşlar buldukları dahi rivayet edilir. Tarihî bir olaydır ki, Osmanlı hazinesinin en kıymetli taşlarından “Kaşıkçı Elması” on yedinci asırda Marmara sahilinde bir arayıcı tarafından bulunmuştur (B. : Kaşıkçı Elması). Evliya Çelebi, on yedinci asır ortası için, arayıcı esnafından şu satırlarla bahsediyor: “Arayıcıyan esnafı — Bu taife çöplek subaşısına mensuptur. Kârları, nefsi İstanbulda (saray ve konaklarda) ve şahrahlarda ne kadar mezbele ve harü hâşâk var ise zenbillerle taşıyıp derya kenarında tenekeler içre yıkayıp içinde akçe ve mangır ve mismar (çivi) ve gayri gûna eşya bulup kefaflenirler. Amma bazı mahalde üstüfan ve sorguç ve cevahirli kuşak zîkıymet yüzük taşlarından düşmüş cevahir makûlesi zîkıymet şeyler bulurlar ki tâbir olunmaz. Bu taife çöplük sübaşısına senevî altmış bin akçe avaid verip İstanbul içre arayıcılık ederler. Pîrleri Verrad Berberî dir ki Zünnûn Mısrı ile Hazret huzuruna gelip şerefi İslâm ile müşerref olmuştur. Kabri Abbasiyede bir bağ içindedir. Bu arayıcı esnafı 500 nefer kadar olup tâ kasıklarına kadar battal siyah çizmeler giyerler. Üzerlerinde kırmızı ve siyah meşin kaftanlarla başlarında Teke ve Hamid külâhları ve omuzlarıinda uzun sırıklar üzerinde çapa demir ve arkalarında müdevver ağaç tekneler ve ellerinde kazmalar ve bazılarının ellerinde süpürge ve kürekler ve omuzlarında zenbil ve gararlar ve harü hâşâk sepetleri bir hay ve huy ederek geçerler..”. Yine Evliya Çelebiden öğreniyoruz ki, eski büyük esnaf alaylarında, arayıcı esnafı, acemi oğlanlarından sonra geçerler, kendilerini de mezar kazıcılar esnafı takip ederdi.