İstanbul limanı vapurları arasında, kara nakil vasıtalarını deniz aşırtarak geçiren vapurlara verilmiş isimlerdir. Araba vapurunun başı kıçı yoktur, iki ucu kesik kara nakil vasıtalarının gemiye alınması için kalkar iner birer köprü ile mücehhezdir. kara nakil vasıtaları geminin bir ucundan girer, diğer iskelede öbür ucundan çıkarlar; kıçından tek köprülü araba vapurları da vardır ki içindeki nakil vasıtaları, ulaştırdığı iskelede geri geri yürüyüp çıkma zorundadırlar. “Araba Vapuru” adı ile kara nakil vasıtalarını su üstünde taşıyan bir gemi inşası fikri, dünyada evvelâ memleketimizde doğmuş, İstanbulda Şirketi Hayriye idârecileri ve mutahassısları tarafından çizilen resim ve plânlarla 1869 da İngiltereye “Suhûlet” ve “Sahilbend” adında iki vapur sipariş edilmiş, ve şirketin ananesince Suhûlete 26, Sahilbende de 27 numaralar verilmiştir; bunlardan “Suhûlet” 1870 de, dünyanın ilk araba vapuru olarak İstanbul limanı sularında sefere başlamıştır; Avrupanın ve Amerikanın en azametli feribotlarının dedesi, 89 yaşında hâlâ çalışmakta olan bu gemidir. Şirketi Hayriye lâğvi tarihine kadar bu iki gemiden başka araba varupu yaptırmamıştır (B. : Şirketi Hayriye). Şirket lâğvedilip bütün tesisleri ve gemileri Devlet Denizyolları İdâresine devredildikten sonra yeni ve büyük araba vapurları y...

İstanbul limanı vapurları arasında, kara nakil vasıtalarını deniz aşırtarak geçiren vapurlara verilmiş isimlerdir. Araba vapurunun başı kıçı yoktur, iki ucu kesik kara nakil vasıtalarının gemiye alınması için kalkar iner birer köprü ile mücehhezdir. kara nakil vasıtaları geminin bir ucundan girer, diğer iskelede öbür ucundan çıkarlar; kıçından tek köprülü araba vapurları da vardır ki içindeki nakil vasıtaları, ulaştırdığı iskelede geri geri yürüyüp çıkma zorundadırlar. “Araba Vapuru” adı ile kara nakil vasıtalarını su üstünde taşıyan bir gemi inşası fikri, dünyada evvelâ memleketimizde doğmuş, İstanbulda Şirketi Hayriye idârecileri ve mutahassısları tarafından çizilen resim ve plânlarla 1869 da İngiltereye “Suhûlet” ve “Sahilbend” adında iki vapur sipariş edilmiş, ve şirketin ananesince Suhûlete 26, Sahilbende de 27 numaralar verilmiştir; bunlardan “Suhûlet” 1870 de, dünyanın ilk araba vapuru olarak İstanbul limanı sularında sefere başlamıştır; Avrupanın ve Amerikanın en azametli feribotlarının dedesi, 89 yaşında hâlâ çalışmakta olan bu gemidir. Şirketi Hayriye lâğvi tarihine kadar bu iki gemiden başka araba varupu yaptırmamıştır (B. : Şirketi Hayriye). Şirket lâğvedilip bütün tesisleri ve gemileri Devlet Denizyolları İdâresine devredildikten sonra yeni ve büyük araba vapurları yaptırmayı bu idare de düşünmemiş, ancak 1950 yılında, yandan çarklı “Bağdad” yolcu vapuru bir araba vapuru şekline konmuş idi ki o da hayli eski, emekdar bir tekne idi, pek az çalıştı, tekrar yolcu gemisi oldu, bir müddet sonra da kadra dışı edildi. Dört yeni ve büyük araba vapuru Devlet Denizyolları İdaresinin son zamanlarında Fransada yaptırılarak 1951-1952 de sefere kondular. D. Denizyolları İdaresi kaldırılıp tesisleri ve gemileri Denizcilik Bankasına devredildikten sonra da Bankasının liman işletmesi tarafından İstanbul tezgâhlarında 1954, 1956, 1957 yıllarında üç yeni araba vapuru yaptırıldı. 1959 da asır dîde iki tekne ve hükûmetten devren alınan ve çıkarma gemisi iken araba vapuru yapılan iki vapur ile beraber Denizcilik Bankasının elinde 11 gemi bulunuyordu ve bunlar kadimden beri mevcut Kabataş - Üsküdar hattı ile Sirkeci Kadıköy, Sirkeci - Yalova ve Kartal - Yalova arasında işletilmekte idiler. Vapurlar inşa tarihleri sırası ile şunlardır: 26 numaralı Suhûlet Vapuru — 1870 de İngilterede yaptırılmıştır. Kömür - istimle çalışırken en son yıllarda mazotla çalışır motor olmuştur. Yandan çarklıdır, 200 yolcu alır, sür’ati 7 mildir, 10 kamyon, yahut 22 otomobil taşır. 1959 da Zülküfül Erkan ve Ahmed Him kaptanların idrasinde, makinistleri de Muzaffer Karaoğuz ile Receb Bora idi. 27 numaralı Sahilbend Vapuru — 1871 de İngilterede yaptırılmıştır. Kömür - İstimle çalışır, yandan çarklıdır, 200 yolcu alır, sür’ati 7 mildir, 10 kamyon yahut 22 otomobil taşır. 1959 da Bahri Varol ve Necati Çaylak kaptanların idaresinde, makinistleri de Râşid Şevik ile Hüseyin Aykut idi. Mudanya Vapuru — Hükûmetten devren alınmıştır. 1940 da İngilterede çıkarma gemisi olarak yapılmış, ön ve arka kapakları kaldırılıp araba vapuru tipine konmuştur. Açık denizlerde seyrü sefere kabiliyetli bir teknedir. 200 yolcu alır, sür’ati 10 mildir, 13 kamyon yahut 23 otomobil taşır. Kömür - istimle çalışır tek pervâneli gemidir; 1959 da Ahmet Bilgin ve Mustafa Tufan kaptanların idaresinde, makinistleri de Hayri Soybay ile Zeki Alçın idi. Çardak Vapuru — Mudanya’nın eşidir. 1959 da Remzi Taneri ve Mustafa Bayraktutan kaptanların idaresinde, makinistleri de Mehmet Göker ile Orhan Ayberk idi. Kızkulesi Vapuru — 1951 de Fransada inşa edilmiştir, boyu 60 metre, genişliği 14,84 metredir. Dört katlıdır, dip katta motor dairesi, kaptanlar ve makinistler dairesi, mürettebat koğuşu ve iki ikinci mevki salon, ana güvertede kara nakil vasıtalarını almak için bir tünel-platform, tünelin iki yanında yolcu için bir koridor güverde, dördüncü katta da birinci mevki yolcular için iki koridor ve iki balkon güverte ile ortada büyük bir salon, salonda da bir Amerikan bar vardır; ve uçak gemilerini andıran iki yan tarafında yassı ve geniş iki bacalıdır. Gemi 700 yolcu alır, 16 kamyon yahut 32 otomobil taşır, mazotlu motorlarla çalışır, iki başında ikişerden dört pervanesi ve dört dümeni vardır, manevra kabiliyeti son derecede üstündür, durduğu yerde topaç gibi dönebilir, sür’ati 14 mildir. 1959 da Cemal Ödilek ve İlyas Sivri kaptanların idaresinde, makinistleri de Bedri Bingöl ile Mustafa Toploğlu idi. Kasımpaşa Varupuru — Kızkulesinin eşidir, ayni resim ve evsaftadır. 1959 da Salih ve Ömer Kars kaptanların idaresinde, makinistleri de Muzaffer Yayla ile İrfan Kıvırcık idi. Karaköy Vapuru — Resim ve plân bakımından Kızkulesi - Kasımpaya tipinin aynıdır, onların biraz daha küçüğüdür, 1952 de Fransa da ayni tezgâhlarda yapılmıştır. Boyu 55 metre, genişliği 12,20 metredir. Büyükleri gibi dört pervaneli, dört dümenlidir. 550 yolcu alır, 12 kamyon yahut 26 otomobil taşır. 1959 da Mustafa Yarkın ve Osman Yazman kaptanların idaresinde, makinistleri de Fazıl Karaer ile Abdülkadir Bilekli idi. Kuruçeşme Vapuru — Karaköy Vapurunun eşidir, ayni resim ve evsaftadır. 1959 da Salih Öztürk ve Habib Mahmudoğlu kaptanların idaresinde, makinistleri de Halil ile Mehmet Akbulut idi. Kartal Vapuru — 1954 de Denizcilik Bankasının İstanbulda Haliç Tersânesinde inşa edilmiştir, dış görünüşü Fransada yaptırılan araba vapurlarını andırır ise de ortada tek silindir bacalıdır, ana plâtform-güvertesi de iki tünellidir, dibdeki makina dairesi ilepersonel kamara ve koğuşlarına ve iki ikinci mevki salona tüneller ortasındaki bloktan girilir. En üstte iki balkon ve iki koridor birinci mevki salonu ile salonda bir amerikan barı vardır. Geminin boyu 58,20 metre ve genişliği 13,50 metredir, 480 yolcu taşır, 16 kamyon yahut 43 otomobil alır, makinaları kömür-istimle çalışır, sür’ati 10 mildir. İki başında birer pervanesi ve ikişerden dört dümeni vardır. 1959 da Fazli ve Hasan kaptanların idaresinde, makinistleri de Mehmet Kübiç ile Fahri Güneri idi. Kabataş Vapuru — Kartal Vapurunun eşidir, 1959 da ayni tersânede inşa edilmiştir. 1959 da Abidin Yılmaz ve Seyfi Topçu kaptanların idaresinde, makinistleri de Talât Altkaya ile Mehmet Kavut idi. Karamürsel Vapuru — 1957 de İstanbul Haliç Tersanesinde inşa edilmiştir. Mevcut araba vapurlarının en büyüğüdür, yolcu istiabı çok azdır ve yalnız otomobil nakleder, 54 otomobil alır. Ortadan tek silindir bacalıdır, bacanın bulunduğu blok istisnâ edilirse gemi bir platform-güverteden ibarettir, kadro dışı edilen yandan çarklı iki yolcu vapurunun sağlam makina ve çarklarından istifade edilerek yapılmıştır, yandan çarklı olub iki başında ikişerden dört çarkı vardır, sür’ati 8 mildir. 1959 da Bahaeddin Ümid ve Kemal Kanbak kaptanların idaresinde makinistleri de Hüsyin Erdoğan ile Bahaeddin Yanık idi. (Daha etraflı bilgi için bütün bu vapur isimlerine bakınız). İstanbulda, banliyösünde ve Yalova kazasında olmak üzere yedi arabavapuru iskelesi vardır: Sirkeci İskelesi, Hayreddin iskelesi, Kabataş İskelesi, Üsküdar İskelesi, Kadıköy İskelesi, Kartal İskelesi ve Yalova İskelesi (Bütün bu iskele isimlerine bakınız). Seferler Sirkeci-Üsküdar, Hayreddin İskelesi - Üsküdar, Kabataş - Üsküdar, Sirkeci - Kadıköy, Sirkeci - Yalova ve Kartal - Yalova olmak üzere alt hat üstünde yapılır. Şiddetli lodoslarla Sirkeci - Kadıköy, Kabataş - Üsküdar ve Hayreddin iskelesi - Üsküdar seferleri yapılamaz. 27 numaralı Sahilbend Araba Vapuru, eski hâli (Resim: Nezih) Karamürsel Araba Vapurunun modeli (Resim: Behcet) 27 numaralı Sahilbend Araba Vapuru, son hâli (Resim: Nezih) Kartal Araba Vapurunun modeli (Resim: Behcet)