Ayvansarayda, Loncanın üstünde, Yatağan hamamı sokağındadır; bir tek hamamdır; Yatağan hamamı adiyle de anılır. Bu satırların yazıldığı sırada 1938 denberi kapalı, bir dokuma atölyesi haline konulmuş, bu atölye de faaliyetini tatil etmiş bulunuyordu. Hadikatül cevamiin kaydına göre Çelebi Mehmed Paşanın zevcesi ve Karahasanzade Mustafa Paşanın kızı Fatma Hanım tarafından yaptırılarak civarındaki Yatağan yahut Hacıilyas Mescidinin şadırvanı üzerine bina ettiği mektebine vakfetmiştir. Sonra malûm yollarla satılarak şahsî mülk olmuştur. Hamam olarak işleten son sahibi Hoca Şükriye (Ayşe) Hanımdır; bu kadından Münir Bey adında bir zat satın almış ve hamam yapı ve teşkilâtını bozmadan dokuma atölyesi yapmıştır; fakat iplik buhranı yüzünden tezgâhlar durmuş, o da, 1946 da adı tesbit edilemiyen Zonguldaklı bir zata satmıştır. Mahalleli, bu son sahibinin Arabacılar Hamamını tekrar hamam olarak işletmesini dilemekdir; semt gayet kalabalıktır. Vaktiyle gündüz kadınlara, pazar günleriyle geceleri de erkeklere mahsus olan Arabacılar Hamamında yirmi sene hizmet eden kıbti taifesinden natır Nazmiye, bu hamamın, padişahlardan birinin arabacıbaşısı tarafından yaptırıldığını söyledikten sonra, camekânda asıl hamama açılan orta kapının üstünde bir resim bulunduğunu kaydetmiş bu resmi de şöyle tasv...

Ayvansarayda, Loncanın üstünde, Yatağan hamamı sokağındadır; bir tek hamamdır; Yatağan hamamı adiyle de anılır. Bu satırların yazıldığı sırada 1938 denberi kapalı, bir dokuma atölyesi haline konulmuş, bu atölye de faaliyetini tatil etmiş bulunuyordu. Hadikatül cevamiin kaydına göre Çelebi Mehmed Paşanın zevcesi ve Karahasanzade Mustafa Paşanın kızı Fatma Hanım tarafından yaptırılarak civarındaki Yatağan yahut Hacıilyas Mescidinin şadırvanı üzerine bina ettiği mektebine vakfetmiştir. Sonra malûm yollarla satılarak şahsî mülk olmuştur. Hamam olarak işleten son sahibi Hoca Şükriye (Ayşe) Hanımdır; bu kadından Münir Bey adında bir zat satın almış ve hamam yapı ve teşkilâtını bozmadan dokuma atölyesi yapmıştır; fakat iplik buhranı yüzünden tezgâhlar durmuş, o da, 1946 da adı tesbit edilemiyen Zonguldaklı bir zata satmıştır. Mahalleli, bu son sahibinin Arabacılar Hamamını tekrar hamam olarak işletmesini dilemekdir; semt gayet kalabalıktır. Vaktiyle gündüz kadınlara, pazar günleriyle geceleri de erkeklere mahsus olan Arabacılar Hamamında yirmi sene hizmet eden kıbti taifesinden natır Nazmiye, bu hamamın, padişahlardan birinin arabacıbaşısı tarafından yaptırıldığını söyledikten sonra, camekânda asıl hamama açılan orta kapının üstünde bir resim bulunduğunu kaydetmiş bu resmi de şöyle tasvir etmiştir: “Bir payton arabası.. Arabada Sultan Hanım.. Karşısında bir şehzade oturmuş, kırmızı fesi başında... Arabacıbaşı ayağa kalkmış, bir haremağası da elpence divan duruyor...” Mahiyeti ne olduğu tesbit edilemiyen bu resmin, hamamdan çıkarken Hoca Hanım tarafından alındığı muhakkaktır. Hamamın yatağan külhanı sokağına açılan kapısı üzerinde de bir oyuk vardır ki, burada vaktiyle bir kitâbe taşının bulunduğu kuvvetle tahmin olunabilir. Merhum Osman Cemal Kaygılı, “Çingeneler” adındaki derin tetkik mahsulü romanında, bir çingene düğünü alayını bu hamamın önünden geçirir: “Loncadan Yatağan mahallesine ve oradan Eğrikapıya doğru bükülen daracık sokaklar binlerce seyirci ile iki tarafındaki evlerin pencerelerinden alayın üzerine çiçekler, lâvantalar, kolonyalar serpiliyor; eller çırpılıyor...”. 1313 tarihli, imzasız ve hezel yollu yazılmış olup Yanyada bulunan bir zata gönderilen bir mektubun İstanbul havadisleri arasında şöyle bir bend vardır: “Güzelin adı var, esmerin tadı diyen yadigâr Kıbrıstan gelirken Arabacılar Hamamındaki saçlı İbo’ya hediyesini unutmayıp şeddei müşeddidesi ile bir eşşek getirmiş: Gerçi Kıbti idi ol servi sehi Aşk anı kıldı gönül pâdişehi deyip ruhi Fâzılı şad eylemiştir.” Bibl. : Hadikatül Cevâmi, I; REK, Gezi notu. Ayvansarayda Arabacılar Hamamı (Resim: Reşad Sevinçsoy)