Fransız Aktörü, tiyatro adamı; İstanbul Şehirtiyatrosunun temeli olan Darülbedyiin ilk teşkilâtını yapan ve İstanbulda maalesef faaliyetine devam edememiş bir Tiyatro Mektep - Akademisini açan sanatkâr idareci: 1857 de Limojda doğdu; dokuz yaşında öksüz kaldı, dul anası ve kardeşleriyle Parise geldi. Sahne hayatına pek genç yaşta iken heves etmiş, fakat ailesini geçindirme kaygusiyle başka sahalarda çalışmış, Tiyatroya girebilmek için bazan figüranlar arasına, bazan da para ile tutulan alkışçılara karışmıştı; ve geceli gündüzlü eline geçirebildiği Tiyatro eserlerini okumuştu; ve tanıştığı aktörlerle bazan sabahlara kadar eserin sahneye konuş sanatı üzerinde münakaşalara katılmıştı ve otodidakt olarak zamanının bir Tiyatro müceddidi olmuştu. 1887 de “Serbest Tiyatro = Théatre Libre” adı ile küçük bir sanat topluluğu kurdu. Biletlere yapıştıracak damga pulu parası dahi bulunmadığı için ilk müşterilerini dâvetiyelerle topladı ve bu dâvetiyeleri san’at muhiblerine kapı kapı dolaşarak bizzat dağıttı. Hiç tanınmamış muharrirlerin sahneye koyduğu realist eserleriyle Fransız Tiyatrosuna öylesine yepyeni bir hava getirdi ki Théatre Libre ağır, fakat emin bir muvaffakiyete doğru yürüdü. Yıldan yıla seyircisi ve taraftarları arttı; yetiştirdiği genç muharrirler ve aktörlerle yeni bir çığır ...

Fransız Aktörü, tiyatro adamı; İstanbul Şehirtiyatrosunun temeli olan Darülbedyiin ilk teşkilâtını yapan ve İstanbulda maalesef faaliyetine devam edememiş bir Tiyatro Mektep - Akademisini açan sanatkâr idareci: 1857 de Limojda doğdu; dokuz yaşında öksüz kaldı, dul anası ve kardeşleriyle Parise geldi. Sahne hayatına pek genç yaşta iken heves etmiş, fakat ailesini geçindirme kaygusiyle başka sahalarda çalışmış, Tiyatroya girebilmek için bazan figüranlar arasına, bazan da para ile tutulan alkışçılara karışmıştı; ve geceli gündüzlü eline geçirebildiği Tiyatro eserlerini okumuştu; ve tanıştığı aktörlerle bazan sabahlara kadar eserin sahneye konuş sanatı üzerinde münakaşalara katılmıştı ve otodidakt olarak zamanının bir Tiyatro müceddidi olmuştu. 1887 de “Serbest Tiyatro = Théatre Libre” adı ile küçük bir sanat topluluğu kurdu. Biletlere yapıştıracak damga pulu parası dahi bulunmadığı için ilk müşterilerini dâvetiyelerle topladı ve bu dâvetiyeleri san’at muhiblerine kapı kapı dolaşarak bizzat dağıttı. Hiç tanınmamış muharrirlerin sahneye koyduğu realist eserleriyle Fransız Tiyatrosuna öylesine yepyeni bir hava getirdi ki Théatre Libre ağır, fakat emin bir muvaffakiyete doğru yürüdü. Yıldan yıla seyircisi ve taraftarları arttı; yetiştirdiği genç muharrirler ve aktörlerle yeni bir çığır açıldı; on sene sonra da pariste kendi yeni binasında bir “Antuvan Tiyatrosu = Théare Antoine” kuruldu. Bir müddet sonra da, 1906 da devlet tahsisatiyle çalışan Odéon Tiyatrosuna Müdür tayin edildi. Fakat André Antoine’ın sanatkâr hüviyeti o kadar kuvvetli, san’at endişesi o derecede coşkun idi ki sahneye koyduğu eserlerin mükemmeliyeti için hiçbir masraftan kaçınmazdı, dolayısiyle, fevkalâde rağbet gören Tiyatrosunun geliri giderini karşılayamaz oldu, 1913 de Odéon müdürlüğünden çekilmek zorunda kaldı. Bu sıradadır ki kendisiyle Pariste tanışmış olan İstanbul Şehiremini (Belediye reisi) Cemil Paşadan (Cemil Topuzlu) bir teklif mektubu aldı. Cemil Paşa İstanbulda bir Konservatuvar kurmak istiyordu, bunun da ancak bir ecnebi tiyatro adamı tarafından tahakkuk edilebileceği kanaatinde de, Antoine Paşanın hususi ve Şehiremanetinin resmî tekliflerini derhal kabul etti ve İstanbula geldi. Mevcut İstanbul Tiyatroları üzerinde tetkiklerini yaptı ve şu kanaate vardı: Konservatuvardan evvel Garbteki san’at müesseseleri âyarında Türk Tiyatrosunu kurmak ve onu besliyecek bir Sahne Mektebi - akademisi tesis etmek lâzımdı. Raporu kabul edildi ve 1914 de “Dârülbedâyii Osmanî” adı ile ilk Tiyatrosunun temeli atıldı; André Antoine da Tiyatro Müdürlüğüne tayin edildi. Konservatuvar, şimdilik bu Tiyatronun bir musiki mektebi olacak, aktör ve aktris yetiştirmek için de ayrıca bir mektep açılacaktı. Sahneye konulacak eserleri seçmek için de bir heyeti edîbe kuruldu. Mektep binası olarak Şehzadebaşındaki Letâfet Apartmanı seçildi ve gazetelere bir ilân verilerek talebe kaydine başlandı; kadın ve erkek 197 kişi müracaat etti, yapılan imtihandan sonra da bunlardan ancak 63 genç kabul edildi. Tiyatro mektebinde okunacak dersler: Konuşma, sesi söze âyarlama, manzume okuma sanatlariyle Türk edebiyatı, Türkiye tarihi ve sahne tekniği idi. Derslerin muallimleri de tayin edildi. Fakat o sırada Türkiye Almanyanın yanında Birinci Cihan Harbine girdi ve André Antoine memleketine dönmek mecburiyetinde kaldı; gazetelerde: “Ahvâli hâzirei fevkalâde ilcâsı ile Darülbedayi derslerinin tasnifi ve mektebin küşadı ilânı ahîre kadar tâlik edilmiştir”. diye, bir ilân verildi. Fransaya dönen Antoin ömrünün son yıllarını Tiyatro münekkitliği ile geçirdi; İkinci Cihan Harbi sonunda 1943 de 87 yaşında öldü. Bibl. : İnönü Ansiklopedisi, S.M. Alus Not. André Antoine (Resim Nezih)