Pek tanınmış Rum filosof ve ilâhiyatçılarından; 1851 de Kayserinin İncesu kasabasında doğmuştur, ilk tahsilini memleketinde yapmış, 1863 de on yaşında iken ailesinden, bilhassa pek sevdiği anasından ayrılarak okumak için İstanbula gelmiş; anasının bir yıl sona ölümü de, Vasiliosun içinde, hayatı boyunca derin izleri görülen bir hasret duygusu yaratmıştır. 1866 da Fener Rum Mektebi Kebirinde talebe olarak görülmektedir; ince ve hassas mizaclıdır, arkadaşlarından tamamen ayrılmış, “fânî eğlenceler, zevkler” yerine “bâki, ebedî hakikatı” aramaya çalışmaktadır; kendisi şöyle yazıyor: “Tabiatın sırrını rüyâlarda aradım, gördüğüm rüyâların çoğu hakikat oluyordu!..” Bu yola düşünce Heybeliada Rum Rühban Mektebine girdi. O zamanlar bugünkü modern binanın yerinde eski, ahşap ve köhne bir manastır vardı; talebeler geceleri yağ kandillerinin ışığında çalışıyordu, temiz fakat kasvetli koğuşlarda yatıyordu; perhizler ve bedenî riyâzetlerle sıkı disiplin altında keşiş hayatı yaşıyorlardı; 1870 de hastalandı, izin alarak Kayseriye sılaya gitti; 1872 de yine çok sevdiği babasını kaybetti, 1874 de Ruhban Mektebini birincilikle bitirdi, müderrisler heyetince kabul edilen bir tezi üzerine din dersleri muallimliği izinnâmesi aldı ve Zapyon Kız Mektebine din dersleri muallimi tâyin edildi; 1879 da ta...

Pek tanınmış Rum filosof ve ilâhiyatçılarından; 1851 de Kayserinin İncesu kasabasında doğmuştur, ilk tahsilini memleketinde yapmış, 1863 de on yaşında iken ailesinden, bilhassa pek sevdiği anasından ayrılarak okumak için İstanbula gelmiş; anasının bir yıl sona ölümü de, Vasiliosun içinde, hayatı boyunca derin izleri görülen bir hasret duygusu yaratmıştır. 1866 da Fener Rum Mektebi Kebirinde talebe olarak görülmektedir; ince ve hassas mizaclıdır, arkadaşlarından tamamen ayrılmış, “fânî eğlenceler, zevkler” yerine “bâki, ebedî hakikatı” aramaya çalışmaktadır; kendisi şöyle yazıyor: “Tabiatın sırrını rüyâlarda aradım, gördüğüm rüyâların çoğu hakikat oluyordu!..” Bu yola düşünce Heybeliada Rum Rühban Mektebine girdi. O zamanlar bugünkü modern binanın yerinde eski, ahşap ve köhne bir manastır vardı; talebeler geceleri yağ kandillerinin ışığında çalışıyordu, temiz fakat kasvetli koğuşlarda yatıyordu; perhizler ve bedenî riyâzetlerle sıkı disiplin altında keşiş hayatı yaşıyorlardı; 1870 de hastalandı, izin alarak Kayseriye sılaya gitti; 1872 de yine çok sevdiği babasını kaybetti, 1874 de Ruhban Mektebini birincilikle bitirdi, müderrisler heyetince kabul edilen bir tezi üzerine din dersleri muallimliği izinnâmesi aldı ve Zapyon Kız Mektebine din dersleri muallimi tâyin edildi; 1879 da tahsilini tamamlaması için Heybeli Ruhban Mektebinden burslu olarak Avrupaya gönderildi, Haïdelberg ve Leipsig Üniversitelerine devam etti, felsefe ve ilâhiyat doktoru oldu. 1884 de Kudüs İlâhiyat Mektebine felsefe ve edebiyat muallimi tayin edildi. 1888 de Paris, Londra ve Moskova Üniversitelerini dolaştı, 1889 da Moskova Üniversitesi Vasiliosa ilâhiyat doktorluğu unvanını verdi; kadim yunanca, lâtince, ibrânice, türkçe, fransızca, almanca ve rumca eski ve yeni yedi dil bilmekteydi. 1890 da Patrikhânenin dâveti üzerine İstanbula dönerek Heybeli Ruhban Mektebine müderris tâyin edildi; ilâhiyat derslerinde: Mukaddes Tefsir, Mukaddes kitablar başlangıcı, Okuma ve şerh, İbrânice, Hıristiyan Ahlâkı; felsefe derslerinde de: Felsefe Târihi, Felsefe Ahlâk, Tefekkür, Mantık, Felsefe Başlangıcı okuttu. Bu büyük âlim aile hayatında ağır acılar gördü, üç oğlunu genç yaşlarında üst üste kaybetti; tesellisini, eserlerini onların ruhlarına ithafta aradı. Velûd kalemi büyük bir kütüphane bırakmıştır; biz burada İstanbulda basılmış eserleri ile iktifa edeceğiz: “Kadim ve Yeni Mukaddes Tarih” (1897); “İncil” (Patrikhânenin emri ile neşredilen bu metinde bir mukaddime), “Mukaddes Tefsir Dersleri” (1921); “Hıristiyan Ahlâkı”, “Felsefe Tarihi, 3 cild” (1929 - 1930). İstanbulda çıkan Tahidromos (1871-1874) ve Neologos gazetelerile “Savatica Epitheorisis” (1877 - 1878), Ekklisiastiki Alithia” (1875), Neis Pimin (1919 - 1923) ve Orthodokia (1925) mecmualarında da kabarık bir sayı tutan makaleler neşretmiştir; son üç mecmuanın da başmuharrirliğini yapmıştır. Derin bilgisini tezyin eden sağlam ahlâkından ötürü Patrik Üçüncü Yoakim ile Beşinci Konstantin tarafından hususî müşâvir seçilmişti. 1923 de Heybeliada Ruhban Mektebinin müdürlüğünü “geçici bir devir için muvakkat” şartı ile kabul etmiş; ayni yıl içinde İstanbulda toplanan (20 Mayıs - 8 Haziran) Milletlerarası Ortodoks Konseyinde de Patrikhâne mümessili olarak bulunmuştu. 1926 da 75 yaşında Ruhban Mektebindeki muallimliğinden ayrıldı; 1927 de Yunanistana giderek Atinada yerleşti ve 1932 de 81 yaşında orada öldü. Neoklis Sarris