Türkiyede ve bu arada İstanbuldaki yahudi ekalliyetinin kültür alanında büyük rol oynamış bir cemiyettir. Eski belediye mektubcusu müverrih Osman Nuri Ergin, uzun yıllar sürmüş bir tetebbü mahsulü olan “Türkiye Maarif Tarihi” nde, bu teşkilât hakkında şu malûmatı veriyor: “Türkiyedeki Yahudilerin çoğu İspanyadan gelmiş olduğu için yakın zamana kadar ve hâlâ aralarında o dili konuşmakta ve mekteplerinde de bu dil ile tedrisatta bulunmakta idiler. Fakat (H. 1276) 1860 da Fransada kurulan Alyans İsraelit Cemiyeti, Fransız dilini bunlara aşılamağa başladığı ve daha sonra Fransızları kıskanan Alman ve İtalyan teşekkülleri de kendi dillerini bunlara öğretmeğe kalkıştığı için, beş asır önce İspanyadan getirmiş oldukları dil ve kültür sönmiye başlamış ve yahudiler garbin belli beş büyük dillerine ve o diller sayesinde garp kültürüne intibaka muvaffak olmuşlardır. “Alyans İsraelit, tedris dili (Bir nevi resmî dil) olarak fransızcayı kabul ve şarkta tamim etkmeleri suretiyle Fransız harsına ettiği hizmet büyüktür. Bu büyük cemiyet, her şeyden evvel terbiye ve tedris işi ile uğraşır. Açtırdığı mekteplerde türkçeyi ihmal ettirmiştir, yahudice (İspanyolca) yı söndürmüş, Türkiye yahudilerini lsan ve kültür sahasında Fransaya mal etmiştir. Cemiyeti, bütün dünya yahudilerinin taahhüt ettikleri t...

Türkiyede ve bu arada İstanbuldaki yahudi ekalliyetinin kültür alanında büyük rol oynamış bir cemiyettir. Eski belediye mektubcusu müverrih Osman Nuri Ergin, uzun yıllar sürmüş bir tetebbü mahsulü olan “Türkiye Maarif Tarihi” nde, bu teşkilât hakkında şu malûmatı veriyor: “Türkiyedeki Yahudilerin çoğu İspanyadan gelmiş olduğu için yakın zamana kadar ve hâlâ aralarında o dili konuşmakta ve mekteplerinde de bu dil ile tedrisatta bulunmakta idiler. Fakat (H. 1276) 1860 da Fransada kurulan Alyans İsraelit Cemiyeti, Fransız dilini bunlara aşılamağa başladığı ve daha sonra Fransızları kıskanan Alman ve İtalyan teşekkülleri de kendi dillerini bunlara öğretmeğe kalkıştığı için, beş asır önce İspanyadan getirmiş oldukları dil ve kültür sönmiye başlamış ve yahudiler garbin belli beş büyük dillerine ve o diller sayesinde garp kültürüne intibaka muvaffak olmuşlardır. “Alyans İsraelit, tedris dili (Bir nevi resmî dil) olarak fransızcayı kabul ve şarkta tamim etkmeleri suretiyle Fransız harsına ettiği hizmet büyüktür. Bu büyük cemiyet, her şeyden evvel terbiye ve tedris işi ile uğraşır. Açtırdığı mekteplerde türkçeyi ihmal ettirmiştir, yahudice (İspanyolca) yı söndürmüş, Türkiye yahudilerini lsan ve kültür sahasında Fransaya mal etmiştir. Cemiyeti, bütün dünya yahudilerinin taahhüt ettikleri teberrüler besler. Meşhur Roçild ve Baron Hirş Alyans İsraelitin sayılı büyük hâmilerinden idi. Alyans, Türkiyede ve İstanbulda çok faal olmuştur. Açtığı mekteplerde, tahsile amelî bir mahiyet vermiştir. Çocuk, hem tahsil görmüş, lisan öğrenmiş, hem de piyasada ekmeğini çıkarmıştır. Kız çocukları için sanayi atölyeleri açmıştır. Alyans İsraelitin yetiştirdiği simalardan Türk kültürüne hizmet edenler de çıkmıştır; fakat bunlar, Türk mekteplerinde de ayrıca okumak fırsatını bulanlardır ki, Gad Franko, profesör Avram Galanti, profesör Mişon Ventura, mebus Nesim Mazliyah, şair İsak Ferara, hahambaşı Hayim Naom ve Becerano efendiler başlıca şöhretlerdir. “Alyans İsraelit, İstanbuldaki ilk mektebini 1875 de açtı. Musevi cemaatinin şiddetli bir mukavemeti ile karşılaştı. Alyans aleyhine bir aforoznâme kaleme alındı. Bunun üzerine, Alyans, Museviliğe karşı herhangi bir kasdı olmadığını isbat için, mekteplerinde birer de ibadethane açtı; çocuklar burada, sabahleyin derslerden evvel, akşam üzeri derslerden sonra muallimlerinin riyaset ve nezaretinde ibadet ederlerdi” (Osman Nuri Ergin, Türkiye Maarif tarihi, II).