Geçen asır sonlarının ilmiye ve hukuk mensubları arasında «Büyük Haydar Efendi” diye anılır; islâm hukukunda derin âlimlerden idi; 1837 de İstanbulda doğdu, Rumeli eşrâfından ve Seraskerlik dâiresi kâtiblerinden Numan Efendi adında bir zâtin oğludur. Pek küçük yaşda Fâtih Camiinde Şeyh Mustafa Efendiden fıkıh ve tefsir okumuş, bir taraftan da rüşdiye tahsili görmüş, Mustafa Efendi ölünce, Tikveşli Yusuf Efendinin cami derslerine devam etmiş ve devrinin bu namlı hocasından icâzetnâme almıştı; rüşdiyeden sonra girdiği Mektebi Nüvvab’dan birincilikle mezun olmuştu. İlmiye, mesleğinde kademe kademe yükseldi, Tuna ve İzmir vilâyetleri kadılıklarında ve yine bu iki vilâyetin Divânı Temyiz reisliklerinde bulundu; Meclisi Tedkikatı Şeriye âzâlığı ile İstanbula geldi ve 1884 de Hukuk Mektebinin Mecelle muallimi, 1885 Meclisi kebiri Maarif Reisi, 1900 de, Hukuk Mektebindeki mecelle dersini adaşı Akşehirlizâde Ali Haydar Efendiye bırakarak bu mektebin usulü fıkıh muallimi, ayni yıllar içinde Şarkî Rumeli İslâm Cemaati nâzırı oldu; ve bu vazifelerde ölünceye kadar kaldı. Her aldığı işde liyâkat ve iktidârını tevâzu ve nezâketi ile tezyin etmiş idi, fakat asıl şöhretini Hukuk Mektebindeki muallimliğinde kazanmıştı; devrinin gençliği belâgatinin hayrânı idi; yukarda adı geçen adaşından ayırd e...

Geçen asır sonlarının ilmiye ve hukuk mensubları arasında «Büyük Haydar Efendi” diye anılır; islâm hukukunda derin âlimlerden idi; 1837 de İstanbulda doğdu, Rumeli eşrâfından ve Seraskerlik dâiresi kâtiblerinden Numan Efendi adında bir zâtin oğludur. Pek küçük yaşda Fâtih Camiinde Şeyh Mustafa Efendiden fıkıh ve tefsir okumuş, bir taraftan da rüşdiye tahsili görmüş, Mustafa Efendi ölünce, Tikveşli Yusuf Efendinin cami derslerine devam etmiş ve devrinin bu namlı hocasından icâzetnâme almıştı; rüşdiyeden sonra girdiği Mektebi Nüvvab’dan birincilikle mezun olmuştu. İlmiye, mesleğinde kademe kademe yükseldi, Tuna ve İzmir vilâyetleri kadılıklarında ve yine bu iki vilâyetin Divânı Temyiz reisliklerinde bulundu; Meclisi Tedkikatı Şeriye âzâlığı ile İstanbula geldi ve 1884 de Hukuk Mektebinin Mecelle muallimi, 1885 Meclisi kebiri Maarif Reisi, 1900 de, Hukuk Mektebindeki mecelle dersini adaşı Akşehirlizâde Ali Haydar Efendiye bırakarak bu mektebin usulü fıkıh muallimi, ayni yıllar içinde Şarkî Rumeli İslâm Cemaati nâzırı oldu; ve bu vazifelerde ölünceye kadar kaldı. Her aldığı işde liyâkat ve iktidârını tevâzu ve nezâketi ile tezyin etmiş idi, fakat asıl şöhretini Hukuk Mektebindeki muallimliğinde kazanmıştı; devrinin gençliği belâgatinin hayrânı idi; yukarda adı geçen adaşından ayırd edilmek için kendisine «Büyük” lâkabı verilmişti. 8 ramazan 28 Kasım 1903 (8 ramazan 1321) de Koskadaki konağında vefat etti; ölümü haberi Büyükşehirde çok derin bir teessür uyandırdı, cenâze merâsiminde öyle bir cemaati kübrâ toplandı ki İstanbulun o günkü hayatı felce uğradı. Baş eseri olan «Usûlü fıkıh dersleri” seçkin talebelerinden Hacı Âdil Bey tarafından kitab halinde bastırıldı; ömür mahsulü azametli eserdir. Bibl. : İnönü Ansiklopedisi. Büyük Ali Haydar Efendi (Resim: H. Çizer)