Tanzimat Devri denilen münevver mutlakiyet devrinin gazetecilerinden; 1838 de doğdu, tahsilini küçük yaşta alındığı Enderunu Hümâyunda yaptı, mizacı saray hayatına intibak edemediğinden yirmi iki yaşında, 1860 da ehemmiyetsiz bir memuriyetle saraydan çıkarıldı, 1863 de Maliye Nezâreti Tahsilât Kalemine girdi. Bilgisi mahdut fakat son derece zekî ve iş adamı kaabiliyetine sahipti, Türkiyede yeni başlamış olan gazeteciliğin verimli istikbalini, kuvvetli kalemlerle meslek ciddiyetini temsil eden siyasî bir gazetenin hem kuvvet, hem de servet temin edeceğini gördü, devrin birkaç seçkin münevverinin müzaharetini temin ederek 1869 da «Basiret” gazetesini çıkardı ve kısa bir zamanda İstanbulun en çok satan gazetesi hâline getirdi (B. : Basiret Gazetesi). 1870 - 1871 Fransa - Prusya Harbi başladığı zaman Avrupa basınında Prusyanın gaalib geleceği yolunda ilk tahmin İstanbuldaki Basiret Gazetesinde çıkmıştı, gazetenin sahibi Prens Bismarkın nazarı dikkatini çekti ve Basiretçi Ali Efendi zaferden sonra Almanya Başvekili olmuş bulunan bu büyük devlet adamı tarafından hususî misafiri olarak Almanyaya dâvet edildi. Ali Efendi bu seyahat ve ziyaretten dönerken gazetesi için Bismark’ın hediyesi olarak o devrin en modern bir makinasını getirdi. 1878 de Basiret, muharrirleri arasında bulunan Ali...

Tanzimat Devri denilen münevver mutlakiyet devrinin gazetecilerinden; 1838 de doğdu, tahsilini küçük yaşta alındığı Enderunu Hümâyunda yaptı, mizacı saray hayatına intibak edemediğinden yirmi iki yaşında, 1860 da ehemmiyetsiz bir memuriyetle saraydan çıkarıldı, 1863 de Maliye Nezâreti Tahsilât Kalemine girdi. Bilgisi mahdut fakat son derece zekî ve iş adamı kaabiliyetine sahipti, Türkiyede yeni başlamış olan gazeteciliğin verimli istikbalini, kuvvetli kalemlerle meslek ciddiyetini temsil eden siyasî bir gazetenin hem kuvvet, hem de servet temin edeceğini gördü, devrin birkaç seçkin münevverinin müzaharetini temin ederek 1869 da «Basiret” gazetesini çıkardı ve kısa bir zamanda İstanbulun en çok satan gazetesi hâline getirdi (B. : Basiret Gazetesi). 1870 - 1871 Fransa - Prusya Harbi başladığı zaman Avrupa basınında Prusyanın gaalib geleceği yolunda ilk tahmin İstanbuldaki Basiret Gazetesinde çıkmıştı, gazetenin sahibi Prens Bismarkın nazarı dikkatini çekti ve Basiretçi Ali Efendi zaferden sonra Almanya Başvekili olmuş bulunan bu büyük devlet adamı tarafından hususî misafiri olarak Almanyaya dâvet edildi. Ali Efendi bu seyahat ve ziyaretten dönerken gazetesi için Bismark’ın hediyesi olarak o devrin en modern bir makinasını getirdi. 1878 de Basiret, muharrirleri arasında bulunan Ali Suavî’nin müthiş hodbinlik eseri korkunç bir suikastine uğradı ve kapatıldı; Ali Efendi tevkif edildi, uzun istintaklardan sonra, Çırağan Sarayı baskını maznunlarından bir kafilenin içinde Kudüs’e sürüldüğü (B. : Ali Suavî; Basiret Gazetesi). Birkaç sene sonra gazete çıkarmamak şartı ile af edilen Ali Efendi İstanbula döndü ise de çok kalmadı, maişet kaygusu ile taşra memuriyetine razı oldu, kaymakamlıkla Anadoluda dolaştı, son memuriyeti de Erdek kaymakamlığı oldu, 1908 de meşrutiyet ilân edilince hemen istifa ederek İstanbula geldi ve Basireti çıkardı. İstanbul gazete sağnağı altında idi, muvaffak olmak için sonsuz bir enerji lâzımdı, Ali Efendi ise mesleğine otuz yıllık bir fasıladan sonra yorgun dönmüştü, Erdek’den ayrıldığına pişmanlık duyarak beş altı nusha çıkardığı ikinci Basireti kendi eliyle kapayarak inzivâya çekildi, 1912 de Kalamıştaki evinde öldü. Cemalnâdir Sokağında Akşam Gazetesinin binası Basiretci Ali Efendinin konağıdır. «İstanbulda yarım asırlık vekaayii mühimme” adındaki eseri, hacmen küçük olmasına rağmen devrinin tarihi bakımından kıymetli bir vesikadır. Basiretli Ali Efendi (Resim: H. Çizer)