İmparatorluk devrinin son Sadırazamı; Babası Tuna havalisi komutanı Ferik İsmail Hakkı Paşadır ki, o da Arslanoğullarından Bahçesaraylı Mirza Mustafa ile Kırım Hanı Ahmed Girayın kerimesinin oğludur. Anası Diyarbakırlı Ayşe Gülşinas Banûdur. 11 Şubat 1845 senesinde Üsküdarda doğmuş ve Topkapı semtindeki iptidaî mektebinden başlayarak 1862 yılında Harbiye mektebinden süvari mülâzımı çıkmıştı; fakat 1866 yılında askerlikten istifa ederek Hariciye Nezaretine intisap eylemiştir. 1871 yılında o zaman idare merkezi Floransa şehrinde bulunan İtalyan hükûmeti nezdindeki Türkiye sefaretine ikinci kâtip olmuştur. Bundan sonra 1872 de Viyana sefaretinde, 1873 de Berlin sefaretinde ve 1874 de başkâtiplikte Atina sefaretinde bulunmuştur. 1876 yılında Petersburg sefiri Kabuli Paşaya vekâlet etmek üzere Petersburg sefareti maslahatgüzarlığına nasbolunmuştur. Harp ilânına dair Prens Gortchakofun notası üzerine İstanbula avdetle siyâsî memur vazifesile karargâhı Şumnuda bulunan Serdarı-Ekrem Abdülkerim Paşa nezdine gönderilmiştir. Harp akabinde Atina sefirliğine tayin edilmişti ve 1885 senesinde Paristeki Süveyş kanalı konferansına birinci Osmanlı Murahhası olarak iştirak etti; konferans akabında Berlin büyük elçiliğine tayin edildi. Bu sefirliği on sene devam etmiştir. Bu esnada Alman maliyecile...

İmparatorluk devrinin son Sadırazamı; Babası Tuna havalisi komutanı Ferik İsmail Hakkı Paşadır ki, o da Arslanoğullarından Bahçesaraylı Mirza Mustafa ile Kırım Hanı Ahmed Girayın kerimesinin oğludur. Anası Diyarbakırlı Ayşe Gülşinas Banûdur. 11 Şubat 1845 senesinde Üsküdarda doğmuş ve Topkapı semtindeki iptidaî mektebinden başlayarak 1862 yılında Harbiye mektebinden süvari mülâzımı çıkmıştı; fakat 1866 yılında askerlikten istifa ederek Hariciye Nezaretine intisap eylemiştir. 1871 yılında o zaman idare merkezi Floransa şehrinde bulunan İtalyan hükûmeti nezdindeki Türkiye sefaretine ikinci kâtip olmuştur. Bundan sonra 1872 de Viyana sefaretinde, 1873 de Berlin sefaretinde ve 1874 de başkâtiplikte Atina sefaretinde bulunmuştur. 1876 yılında Petersburg sefiri Kabuli Paşaya vekâlet etmek üzere Petersburg sefareti maslahatgüzarlığına nasbolunmuştur. Harp ilânına dair Prens Gortchakofun notası üzerine İstanbula avdetle siyâsî memur vazifesile karargâhı Şumnuda bulunan Serdarı-Ekrem Abdülkerim Paşa nezdine gönderilmiştir. Harp akabinde Atina sefirliğine tayin edilmişti ve 1885 senesinde Paristeki Süveyş kanalı konferansına birinci Osmanlı Murahhası olarak iştirak etti; konferans akabında Berlin büyük elçiliğine tayin edildi. Bu sefirliği on sene devam etmiştir. Bu esnada Alman maliyecilerini Anadolu Demiryollarının inşasına alâkadar etmeğe muvaffak olmuştu ve binnetice İngilizler tarafından inşasına başlanmış ve İzmite kadar ikmal edilmiş olan demiryolu Devlete rücu etmişti. 1895 den itibaren Osmanlı Devletinin dahilî ve haricî çok müşkil bir zamanında 14 yıl müddetle Hariciye Nezaretini ifa eylemişti ve 31 Mart vak’ası esnasında Sadırazam olmuştu. Yeni Pâdişah Sultan Reşad tarafından sadarette ipka edilmiş ise istifası üzerine 1909 yılında Londra sefaretine tayin edilerek Osmanlı devletinin umumî harbe iştirâkine kadar Londrada ikamet eylemişti. Bu esnada İngiltere ile samimî bir anlaşma zemininin teminine çalışmış ise de Sadırazam İbrahim Hakkı Paşanın iştirâkile ilerlemiş bir safhada bulunmuş olan müzakerat İtalyanın Trablusa taarruzu ve Balkan harbinin zuhuru ile muallâkta kalmıştı. Balkan harbinden sonra mezkûr anlşama teşebbüsüne kadar girişmiş ise de bir taraftan devletin askerî itibarının azalmış bulunması diğer taraftan Almanyanın ihatası yolunda İngilterenin Rusya ile sıkıca anlaşmış olması keyfiyetinden Osmanlı Devletinin yalnızlığını gördü ve umumî Harbin başlangıcında Devletin silâhlı bitaraflığının muhafazasını tavsiye etmişti. Umumî Harp esnasında âzası bulunduğu Âyana devam eylemiş ve 1918 de mütarekeyi müteakip Teşrinisanide Sadırazam olmuş ise de İstanbulun işgalinden mütevellit vaziyetten dolayı istifa etmiş, Âyan Reisi olmuştur. 1919 da Haziranda Parise giden ilk heyete riyaset etmişti, fakat Clemenceau tarafından fena kabul görerek neticesiz avdet etmişti. İtilâf devletlerinin sulh şeraitini almak üzere 1 Mayıs 1920 gününde tekrar Parise gönderilmişti ve tebellüğ eylemiş olduğu şartların müstakil devlet mefhumu ile gayri kabili telif olduğunu bildirerek dönmüştü. 1920 ekim ayında tekrar sadaret mevkiini deruhte ederek 15 Ağustosta imzalanmış bulunan Sèvres muahedesinin padişah tarafından tasdik edilmemesine dikkat etmekle beraber İstanbulu Yunanlıların emellerine karşı korumakla meşgul bulunmuştu. 1921 yılında şubat ayında Londra Konferasına giden İstanbul heyetinin riyasetini deruhde etmişti ve konferansın resmî içtimaında Ankaradan gelmiş bulunan millî murahhasların noktai nazarına iştirâk ettiğini beyan etmişti. Heyetin avdetinde Parisde Cumhur Reis ve Romada Kral tarafından kabul olunmuş ve bu vesile ile italya hükûmetinin güney batı Anadoluda tanınmasını talep ettiği rüçhaniyeti reddetmişti. Mudanya mütarekesinden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin hâkimiyeti 2 Kasım 1922 gününde 101 pâre top endahtile ilân edilmiş, Babıâli Hükûmetine son verilmiş, bu suretle Ahmed Tevfik Paşa da Osmanlı Devletinin son Sadırazamı olmuştur. Ahmed Tevfik Paşa bu suretle 87 yaşında iken 60 yıl fiilî hizmeti hitamında yurdun tam istiklâl ile sulha kavuşmuş olduğunu görmek saadetine nail oldu. 8 Ekim 1936 gününde İstanbulda Nişantaşındaki evinde ölmüştür. Kabri Beşiktaşta Yahya Efendidedir. Ahmet Tevfik Paşanın iki oğullarından biri emekli kurmay yarbayı ve Dışişleri Bakanlığının maslahatgüzarlarından İsmail Hakkıdır. İkinci oğlu emekli kurmay binbaşılarından Ali Nuri ticaret ile meşguldür. Kızı Fatma Zehra Moran İstanbulda Taksimde oturmaktadır. İki oğlu soyadı olarak Kırım Giray ailesinin ceddine işaretle “Okday” ismini intihap etmişlerdir (1946). Ailesi efradından biri Ahmed Tevfik Paşa (Resim: S. B.)