Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
AHMED PAŞA (Kara)
On altıncı asır vezirlerinden, Kanunû Süleymanın Sadırazamlarından; aslen Arnavuddur; Enderundan yetişti, saraydan kapıcıbaşılık ile çıktı. (H. 927) 1521 de yeniçeri ağası oldu, Rumeli beylerbeyliğinde bulundu, (H. 950) 1543 Macaristan seferine iştirak etti ve orduda cesur ve kahraman bir kumandan olarak tanındı, ikinci vezir oldu; (H. 955) 1548 de İran üzerine açılan seferde serdar oldu, Kemah civarında parlak bir meydan muharebesi kazandı, Gürcistanı fethetti. (H. 959) 1552 de Macaristan serdarı tayin edildi, Tameşvar kalesini fethetti. (H. 960) 1553 de, İran şahı Tahmasb’ın tecavüzlerine karşı orduyu hümayun ile şark seferine çıkan Kanunî Süleyman, Konya Ereğlisinde oğlu ve kanunen veliahdı Şehzade Mustafayı bir saray entrikasının kurbanı olarak idam ettirdiğinde, (B. : Hurres Sultan; Rüstem Paşa), bu cinayet dolayısile Sadırazam Rüstem Paşa da askerin nefretine uğradığından padişah tarafından azledilince, devrin siyasî ananesine uyularak ikinci vezir bulunan Kara Ahmed Paşa Sadırazam tayin edildi. Bu sefer içinde, Sadırazam ve serdar sıfatile büyük muvaffakıyetler gösterdi, Nahcivan ve Karabağ havalisini fethetti, İranlılar sulha razı olarak 1555 Amasya sulh muahedesi imzalandı. Fakat orduyu hümayunla İstanbula döndüğünün tezine, İstanbul tahtını oğlu Şehzade Selime temin et...
⇓ Read more...
On altıncı asır vezirlerinden, Kanunû Süleymanın Sadırazamlarından; aslen Arnavuddur; Enderundan yetişti, saraydan kapıcıbaşılık ile çıktı. (H. 927) 1521 de yeniçeri ağası oldu, Rumeli beylerbeyliğinde bulundu, (H. 950) 1543 Macaristan seferine iştirak etti ve orduda cesur ve kahraman bir kumandan olarak tanındı, ikinci vezir oldu; (H. 955) 1548 de İran üzerine açılan seferde serdar oldu, Kemah civarında parlak bir meydan muharebesi kazandı, Gürcistanı fethetti. (H. 959) 1552 de Macaristan serdarı tayin edildi, Tameşvar kalesini fethetti. (H. 960) 1553 de, İran şahı Tahmasb’ın tecavüzlerine karşı orduyu hümayun ile şark seferine çıkan Kanunî Süleyman, Konya Ereğlisinde oğlu ve kanunen veliahdı Şehzade Mustafayı bir saray entrikasının kurbanı olarak idam ettirdiğinde, (B. : Hurres Sultan; Rüstem Paşa), bu cinayet dolayısile Sadırazam Rüstem Paşa da askerin nefretine uğradığından padişah tarafından azledilince, devrin siyasî ananesine uyularak ikinci vezir bulunan Kara Ahmed Paşa Sadırazam tayin edildi. Bu sefer içinde, Sadırazam ve serdar sıfatile büyük muvaffakıyetler gösterdi, Nahcivan ve Karabağ havalisini fethetti, İranlılar sulha razı olarak 1555 Amasya sulh muahedesi imzalandı. Fakat orduyu hümayunla İstanbula döndüğünün tezine, İstanbul tahtını oğlu Şehzade Selime temin etmek için damadı Rüstem Paşayı tekrar sadarete getirmek istiyen Hurrem Sultan ile Kanunînin bu kadından doğmuş ve Rüstem Paşanın zevcesi bulunan Mihrimah Sultanın entrikalarile, (13 zilkade 962) 28 eylûl 1555 e rastlıyan bir divan günü, sarayda arz odasının önünde, devlete fedakârane çalışmış ve pek büyük hizmetlerde bulunmuş olmasına rağmen, idam olundu. Bu ölüm Kanunînin muhteşem hatırasında silinmez bir kan lekesi olarak kaldı. O sırada Almanya imparatorunun elçisi olarak İstanbulda bulunan Busbecq, meşhur mektuplarından birinde bu ölümden şu satırlarla bahsetmektedir:
“Ahmed Paşanın ölümü hakkında da benden malûmat istiyorsunuz. Size kısaca şunları yazacağım: Bazılarının rivayetine göre Mustafaya (Şehzade Mustafa) pek merbut olduğundan ve Düzmece Mustafaya el altından yardım ettiğinden, Bayezidi (Şehzade Bayezid) bu teşebbüsünde teşvik eylediğinden dolayı öldürülmüştür. (B.: Süleyman II. Kanunî). Bazıları da Ahmed Paşanın iptida adî bir eşkiya olduğunu (tamamen yanlış); fakat cür’eti, değeri ve mahareti sayesinde askerlikte ilerlediğini, bu yüksek makama eriştiğini söylüyorlar ve hayatının ilk devirlerinde işlediği fenalıkların şimdi cezasını çektiğini temin ediyorlar. Bir takımları ise sadece Rüstem Paşaya yol açılmak için öldürüldüğü mütalâasındadırlar. Çünkü Süleyman, Ahmed Paşaya, yaşadığı müddetçe ondan hiçbir zaman mührünü almıyacağını vadetmiş. Vaka şu suretle cereyan etmiştir: Sabahleyin erkenden Ahmed Paşa divana geldi. Hazırlanan şeyden hiç haberi yoktu. Yanına Sultan tarafından biri gelerek öleceğini tebliğ etti. Ahmed Paşa gayet cesur ve metîn bir adamdı. Sanki kendisine hiç taallûku yokmuş gibi bu haberi fütursuzca karşıladı. Yalnız cellâdlar vazifelerini görmek üzere yanına yaklaştıkları zaman onları kovdu. Kendisi gibi bir adamın adî cellâd elile ölmesini şerefine yakıştıramadı. Gözlerini etrafta gezdirerek değerli bir adam aradı. Bu onun dostu idi. Kendisinin bu son hizmetinde onun bulunmasını istiyordu. Onun elinden ölüme kavuşmak için lûtuf olacaktı. Ahmed Paşanın mükerrer ricaları üzerine dostu bu işi yapmağa razı oldu. Yalnız Ahmed Paşa, kemendi birdenbire sıkmamasını dostundan rica etti. Azıcık sıktıktan sonra durup biraz nefes almasına müsaade etmesini, sonra bütün kuvvetile kendisini öldürmesini istiyordu. Arzusu dairesinde hareket edildi. Ahmed Paşa ölmeden evvel ölümü tatmak arzusunda bulunmuştu. Onun vefatı üzerine Rüstem vezir oldu” (Türk Mektupları, Hüseyin Cahid Yalçın Tercümesi).
Busbecq’in naklettiği sahne, muhakkak ki bir hayal mahsulüdür.
Peçevili İbrahim Efendi: “Halkın tam rey ve rızası üzerine adil ve insaf ile hareket edip mekadiri nâşa riayet ederdi. Mekri zeman ile fetva olundu. Bîgünah iken asla katil değil, azli icap etmez iken şahadet rütbesine eriştirdiler. Rahmetullahü Taalâ aleyh” diyor.
Yavuz Selimin kızı Fatma Sultanla evlenmişti. Topkapıda kendi ismile anılan camii İstanbulu tezyin eden âbidelerimizdendir (B.: Ahmedpaşa Camii).
Theme
Person
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM010908
Theme
Person
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Volume 1, pages 416-417
See Also Note
B. : Hurres Sultan; Rüstem Paşa; B.: Süleyman II. Kanunî; B.: Ahmedpaşa Camii
Theme
Person
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.