KARABAŞ MESCİDİ – 1934 Belediye Şehir Rehberi haritasına göre Karagümrükde Keçeci Karabaş Mahallesindedir. Armudlu ve Nikâh sokakları ile Melekhoca caddesinin çevirdiği dil üzerindedir. Hadikatülcevamide mevcut malûmat şudur: “Bânisi Şeyh Abddürrahman Karabaş efendi denmekle marufdur ki, Sultan Osman Saninin hocası Ayasofya Şeyhi Ömer efendinin biraderlerindendir. Sengi mezarındaki tarih 940 M. 1533; mihrab önünde medgundur. Vazifei lâzimesinden bir mikdarını Sultan Bayazıd vakfından e maadası Şehzade Sultan Mehmed vakfından eda eder. Meşhur tecvid, bunların te'lifidir. Minberini, Edirneden mazulen vefat iden Kilisi Hoca Hüseyin efendi vazeylemiştir ki, rihleti Sultan Mustafayı Sâlisdedir. İttisalindeki mekteb Edirnekapusu Camii vakifesinin hayrıdır. Mahallesi vardır.” Hoca Ömer efendi hicrî 1046, M. 1636 da vefat ettiğine göre, Hadikanın, kendisinden 103 yıl evvel ölen Karabaş Abddurrahman efendinin “biraderlerindendir” diye gösterilmesi, fahiş hatalardandır. 1947 Martında ziyaret edildiğinde şu notlar tesbit edilmiştir: Hadikanın Mihrimah Sultana atfettiği mektep ki, yeri Melekhoca caddesi ile Armudlu sokağı kavuşağına düşer, yıkılmış, yer ile bir olmuş idi. Mescidin hazinesi bir meydancık halini almış, iki büyük çitlenbik ağacı ve ayakta durabilen sekiz on kabir taşı pek garip...

KARABAŞ MESCİDİ – 1934 Belediye Şehir Rehberi haritasına göre Karagümrükde Keçeci Karabaş Mahallesindedir. Armudlu ve Nikâh sokakları ile Melekhoca caddesinin çevirdiği dil üzerindedir. Hadikatülcevamide mevcut malûmat şudur: “Bânisi Şeyh Abddürrahman Karabaş efendi denmekle marufdur ki, Sultan Osman Saninin hocası Ayasofya Şeyhi Ömer efendinin biraderlerindendir. Sengi mezarındaki tarih 940 M. 1533; mihrab önünde medgundur. Vazifei lâzimesinden bir mikdarını Sultan Bayazıd vakfından e maadası Şehzade Sultan Mehmed vakfından eda eder. Meşhur tecvid, bunların te'lifidir. Minberini, Edirneden mazulen vefat iden Kilisi Hoca Hüseyin efendi vazeylemiştir ki, rihleti Sultan Mustafayı Sâlisdedir. İttisalindeki mekteb Edirnekapusu Camii vakifesinin hayrıdır. Mahallesi vardır.” Hoca Ömer efendi hicrî 1046, M. 1636 da vefat ettiğine göre, Hadikanın, kendisinden 103 yıl evvel ölen Karabaş Abddurrahman efendinin “biraderlerindendir” diye gösterilmesi, fahiş hatalardandır. 1947 Martında ziyaret edildiğinde şu notlar tesbit edilmiştir: Hadikanın Mihrimah Sultana atfettiği mektep ki, yeri Melekhoca caddesi ile Armudlu sokağı kavuşağına düşer, yıkılmış, yer ile bir olmuş idi. Mescidin hazinesi bir meydancık halini almış, iki büyük çitlenbik ağacı ve ayakta durabilen sekiz on kabir taşı pek garip bir manzara arzetmekte idi. Küçük, dört dıvar üstüne kiremit örtülü bir çatıdan olan mescide dar ve kasvetli bir son cemaat yerinden girilmekte idi ki, üstü seydimli bir çatı ile örtülmüş ve kapısından girilince sol tarafında sakaların taşıdığı su ile doldurulan üç musluklu betondan bir abdest teknesi bulunmakta idi; buradan mescide girerken medhal kapısı üzererinde bir kitabe vardır ki, rivayete göre, Mescidin, semt halkı ve bu arada bilhassa binbaşı Bekir efendinin himmeti ile 1300 – 1305 arasındaki tamirinde konulmuştur; yukarıda kaydedilen ziyaret tarihinde ışık kifayetsizliğinden okunamamıştır. Mescidin içinde kayde değer bir hususiyet yoktur. Şayanı dikkat nokta, mihrabın iki yanında bal mumlarının bulunmayışıdır; emsali mescidlerde tahtadan yapılıp balmumunu takliden boyanmışlarına rastlandığı halde, bu mescidin mihrabının iki yanında iki adet ayaklı petrol lâmbası bulunuyordu. Ahşap minberinin ve vâiz kürsüsünün hiçbir sanat kıymeti yoktur. Mihrabın solunda bulunan ve Karabaş efendinin türbesine açılan kapı örülmüş bulunuyordu. Bu kapının solunda dairevî bir madalyon içine, mısraların istiklâli gözetilmeden sadece bir istif endişesi ile “Ol Resulü mücteba hem...” İlâhisinin ilk iki mısraı tâlik hat ile yazılmış olup altında 1351 tarihini ve Ali Recai imzasını taşımaktadır. Mescidin bânisi Karabaş Abdurrahman efendinin türbesinin çatısı kaldırılmış, adam boyundan az aşağı bir duvar ile çevrilmiş bulunuyordu. Efendinin ahşap sandukası çinko ile kaplanarak muhafaza altına alınmıştı. Sandukanın baş tarafında rastlayan duvarda, güzel bir hat ile ve yeşile boyanmış şu kitabe vardır: “Merhum eşşeyh Abdürrahman eşşehir be Karabaş Veli” Türbenin içinde, şimale bakan duvardaki bir pencereye karşı da bir kitabe taşı dayanmış idi ki, manzum olan bu kitabenin ikinci mısralarının yarısından fazlası kırılmış bulunuyordu. Okunabilen kısımları şudur: Ne alâ yaptı Bekir bey sarfı himmetle Harab olmuşken.............. Kıyamı haşredek ruhi şerifin şâd ide Mevlâ Vucuhten............ Dü engüşli işaretle Nebilâ söyledim tarih “Karabaş Velinin.................” Karabaş Mescidinin bir hususiyeti, bodur ahşap minaresinin serapa çinko ile kaplanmış olmasıdır. Minaresinin kaidesinde ve son cemaat yerinin çatısı üstünde şu kitabe vardır: “Minareyi ihya eden Canime Hanıma mükâfat ihsan eyliye Mevlâ. Zevci merhum Hacı Emin ruhi şerifini şâd ide Mevlâ. 10 şaban 1343, 6 mart 1341”. Camiin bulunduğu meydancığın, mihrab tarafına düşen kenarında beş altı tane ahşap kulübe-evceğizden mürekkep bir yapı kümesi bulunmakta idi ki, bunların müşterek ayakyolları da, mescidin hemen mihrabı karşısına gelen bir yere kazılmış bulunuyordu ; bu şenî gaflet kulübelerin sakinlerine ihtar edilmiş, kendilerini şimdiye kadar irşad eden çıkmadığını söyleyen biçareler, ayakyolunu oradan kaldırmak için hemen hazırlığa başlamışlardır.