İkinci Mahmud ile Zernigâr kadının kızı, 30 mayıs 1826 (H. 22 şevvel 1241) da doğdu, 1845 (H. 1261) de Tophane Müşiri Mehmed Ali Paşa ile evlendi, bir hafta süren düğünleri, on dokuzuncu asrın en parlak saray düğünlerinden biri oldu. Âdile Sultan divan sahibi olacak kadar şiirle meşgul olmuş; cömertliği, fıkaraya geniş ölçüde yardımları, san’at ve bilgi sahiplerini himayesi ve dindarlığı ile tanınmış bir kadındır. 12 şubat 1899 (1 şevval 1316) da öldü. Eyyübde Bostan iskelesinde kocasının kabri yanına gömüldü. Ölümüne söylenmiş olan aşağıdaki tarih beyti kütüphaneler tasnif heyetinden merhum Bay Sabrinindir. Çâr yâr imdad îd-i visâl itti bugün Ruhi pâki Âdil Sultanı Cennetmekân (H. 1316) İkinci Abdülhamidin, halası olan bu yaşlı Sultana fevkalâde hürmeti olduğu söylenir, ölümünden birkaç ay evvel Yıldızda padişahı ziyarete gittiğinde hükümdarlara mahsus merasim ve bando ile karşılanmıştı. Mehmed Ali Paşa ile evlenmesi üzerine şöyle bir rivayet dolaşır: Abdülmecid kızkardeşini çok severmiş, evlendirmeği ister, kimi teklif etse Âdile Sultan reddedermiş; meğer Sultan bir gün “Sandıkçı Güzeli” denilen Mehmed Ali isminde bir delikanlının medhini duymuş, merak edip, dükkânının önünden geçince de bu esnaf dilberine gönül vermiş.. Keyfiyet hünkâra aksetmiş, ve delikanlı hemen Enderunu ...

İkinci Mahmud ile Zernigâr kadının kızı, 30 mayıs 1826 (H. 22 şevvel 1241) da doğdu, 1845 (H. 1261) de Tophane Müşiri Mehmed Ali Paşa ile evlendi, bir hafta süren düğünleri, on dokuzuncu asrın en parlak saray düğünlerinden biri oldu. Âdile Sultan divan sahibi olacak kadar şiirle meşgul olmuş; cömertliği, fıkaraya geniş ölçüde yardımları, san’at ve bilgi sahiplerini himayesi ve dindarlığı ile tanınmış bir kadındır. 12 şubat 1899 (1 şevval 1316) da öldü. Eyyübde Bostan iskelesinde kocasının kabri yanına gömüldü. Ölümüne söylenmiş olan aşağıdaki tarih beyti kütüphaneler tasnif heyetinden merhum Bay Sabrinindir. Çâr yâr imdad îd-i visâl itti bugün Ruhi pâki Âdil Sultanı Cennetmekân (H. 1316) İkinci Abdülhamidin, halası olan bu yaşlı Sultana fevkalâde hürmeti olduğu söylenir, ölümünden birkaç ay evvel Yıldızda padişahı ziyarete gittiğinde hükümdarlara mahsus merasim ve bando ile karşılanmıştı. Mehmed Ali Paşa ile evlenmesi üzerine şöyle bir rivayet dolaşır: Abdülmecid kızkardeşini çok severmiş, evlendirmeği ister, kimi teklif etse Âdile Sultan reddedermiş; meğer Sultan bir gün “Sandıkçı Güzeli” denilen Mehmed Ali isminde bir delikanlının medhini duymuş, merak edip, dükkânının önünden geçince de bu esnaf dilberine gönül vermiş.. Keyfiyet hünkâra aksetmiş, ve delikanlı hemen Enderunu Hümayuna alınmış... İtinalı bir tahsil ve terbiye devresinde sonra Âdile Sultanla nikâhları kıyılmış... Aslı Rizeli olup Galata Başağası hacı Ömer ağanın oğlu bulunan Mehmed Ali Paşa, pek küçük yaşta İstanbula gelmiş ve hemşehrilerinden Kaptanı Derya Papuççu Ahmed Paşa delâletile Enderuna verilmişti. Âdile Sultanın Hayriye isminde bir kızı olmuştu, 1869 (H. 1286) da, babası Mehmed Ali Paşadan az sonra ve dört yıllık yeni gelin iken ölmüştür. Halk ağzında bu Hanım Sultan için de şöyle bir menkibe dolaşır: Kız pek güzelmiş. Babası çok severmiş. Anası da kıskanır, çok hırpalarmış.. Pek küçükken Şûrayı Devlet âzasından İşkodralı Mustafa Şerif Paşazade Rıza Beyle evlendirilmiş. Fakat anasının eza ve cefasına dayanamıyarak verem olmuş. Sermed Muhtar Alus, Âdile Sultandan bahsederken: “Gayet kapalı, horozdan kaçan takımdan olduğu söylenirdi. Halbuki sarayındaki saraylı cariyeler, içlerinde kartları bile boyalı, süsler içinde seyir yerlerinden ayrılmazlardı” diyor. Âdile Sultanın yazlık köşkü, Küçük Çamlıca civarında, Validebağında idi. Yalısı da Fındıklıda idi. Kütüphaneler tasnif komisyonu üyelerinden Bay Sabri: “Fındıklıdaki sarayı mecmai huffaz ve meşayih ve ülema ve eytamü erâmil ve fukara idi” diyor. Âdile Sultan nakşibendiye tarikatından idi. Bâlâ dergâhı şeyhi Ali Efendiye müntesip idi; Sultanın tekkeye geldiği günler pek coşkun âyinler yapıldığı anlatılır. Âdile Sultan Fûzulî, Muhibbi (Kanunî Süleyman), Şeyh Galib gibi şöhretlere nazireler yazmış olmasına rağmen ne duygu ne de teknik bakımından seçkin bir şair olamamıştır. En çok münacat, nait, medhiye, mersiyeler ve kendi hayatını nakleden manzumeler yazmıştır; bir miktar da gazeli vardır. İftiraknameden bir parça Başka bir acı da gösterdi bana zâlim felek Ya’ni kim zevcim Ali Paşa da gitti adne dek Yâdigârı kalmış idi Hayriye Sultan bana Kalbi mahzunum anınla eğlenürdi daima. Nûri çeşmimdi surûri kalbi virânım idi Hemdemü yâri şefikim sînede cânım idi. Hüsnü hulki veş cemalî pek güzel idi kızım Hayre mâil merhametlü bî bedel idi kızım. Ah kim ol nev cevânü gülfidanım nâgehan Uğradı bin derde aslâ bulmadı çâre heman. Bülbüli ruhi lâtifi uçtu bâği cennete Mâderiyle zevcini yandırdı nâri firkate. Bir gazelden bir beyit Goncei hüsnün bıraktı cânıma geçti firak Rahm kıl mürgi dile kurtar bu firkatten beni Bibl. : S. N. Ergun, Türk şairleri; S. M. Alus, Not. Gülcamii civârında Âdilesultan Mektebi (Resim: Nezih)