HOCAPAŞA ,KARA ÜVEYS PAŞA – Onaltıncı Yüzyıl vezirlerinden ,Osmanlı İmparatorluğunun azamet ve şevhet devrinin ünlü başdefterdarlarından (maliye bakanlarından),halk tarafından “Hoca Paşa” lakabı ile anılmışdır. Aslı Aydınlıdır,Mehmed Efendi adında bir kadının oğludur ;sağlam bir medrese tahsilinden sonra ilmiye mesleğine girmişdir.Üçüncü Sultan Murad veliahd şehzâde olarak Magnisa Vâliğinde bulunur iken Kara Üveys Çelebi de Tire kadısı idi.Zekâsı,dirâyeti,bilgisi ile şehzâdenin güven ve muhabbetini kazanmış ve Magnisa Defterdarlığı ile yanına almışdı,ve kültür yolunda ondan çok faydalandığı için halk Üveys Çelebiye Hoca Paşa lakabını takmışdı,Üveys Çelebi de ilmiye mesleğinden mülkiye mesleğine geçmişdi . Sultan Muradın imparatorluk tahtına oturduğunda İstanbula getirilmiş,üçüncü defterdar,az sonra ikinci defterdar,1575 de de Lâleizar Mehmed Çelebinin yerine başdefterdar olmuşdu. 1578 de Sokollu Mehmed Paşanın amıcası oğlu ve Budin Vâlisi Mustafa Paşanın idamı üzerine Başdefterdar Kara Üveys Paşaya mîrimiranlık(paşalık) verilerek Budin Vâliliğine tayin edildi. 1581 de ikinci defa başdefterdar oldu,fakat bir sene sonra azledilerek dört kadar açıkda kaldı,1586 da üçüncü defa başdefterdar oldu,1587 de Mısır Vâliliğine tayin edildi,1591 kendisine vezir pâyesi verildi ve aynı yıl için...

HOCAPAŞA ,KARA ÜVEYS PAŞA – Onaltıncı Yüzyıl vezirlerinden ,Osmanlı İmparatorluğunun azamet ve şevhet devrinin ünlü başdefterdarlarından (maliye bakanlarından),halk tarafından “Hoca Paşa” lakabı ile anılmışdır. Aslı Aydınlıdır,Mehmed Efendi adında bir kadının oğludur ;sağlam bir medrese tahsilinden sonra ilmiye mesleğine girmişdir.Üçüncü Sultan Murad veliahd şehzâde olarak Magnisa Vâliğinde bulunur iken Kara Üveys Çelebi de Tire kadısı idi.Zekâsı,dirâyeti,bilgisi ile şehzâdenin güven ve muhabbetini kazanmış ve Magnisa Defterdarlığı ile yanına almışdı,ve kültür yolunda ondan çok faydalandığı için halk Üveys Çelebiye Hoca Paşa lakabını takmışdı,Üveys Çelebi de ilmiye mesleğinden mülkiye mesleğine geçmişdi . Sultan Muradın imparatorluk tahtına oturduğunda İstanbula getirilmiş,üçüncü defterdar,az sonra ikinci defterdar,1575 de de Lâleizar Mehmed Çelebinin yerine başdefterdar olmuşdu. 1578 de Sokollu Mehmed Paşanın amıcası oğlu ve Budin Vâlisi Mustafa Paşanın idamı üzerine Başdefterdar Kara Üveys Paşaya mîrimiranlık(paşalık) verilerek Budin Vâliliğine tayin edildi. 1581 de ikinci defa başdefterdar oldu,fakat bir sene sonra azledilerek dört kadar açıkda kaldı,1586 da üçüncü defa başdefterdar oldu,1587 de Mısır Vâliliğine tayin edildi,1591 kendisine vezir pâyesi verildi ve aynı yıl içinde Mısır Vâlisi iken orada öldü. İstanbulda hayır eseri olarak iki camii vardır ;biri Hocapaşa diye anılan meşhur semtde Hocapaşa Sokağında,bu sokağın İbnikemal Caddesi ile kavuşağı köşesindedir,Hocapaşa Camii adı ile meşhurdur.Diğeri de Mesihpaşa semtindedir ve Hocaüveys Mescidi diye anılır (B.:Hocapaşa Camii ;Hocaüveys Mescidi). Hadikatül Cevâmi Hocapaşa Camii maddesinde bu Kara Üveys Paşa için şunları yazıyor :“.. Mısır vâlisi olub bâdehu İstanbulda maktûlen vefat etmişdir(idam edilmişdir,İstanbulda diger mescidinin mihrabı önünde medfundur ”. Hadika müellifinin bu İstanbulda idam hikâyesini nereden çıkardığını bilemeyiz.Tekrar edelim ki Kara Üveys Paşa Mısır Vâlisi iken orada eceliyle ölmüşdür.Devrinin ünlü müverrihi Selânikli Mustafa Efendi meşhur vekaayinâmesinde paşanın ölümünü müstakil bir bend olarak kaydediyor,aşağıya aynen alıyoruz : “Mısırda Üveys Paşanın ölümü – 999 recebinde (nisan-mayıs 1591) Mısırda vezir Üveys Paşa hastalandı,hatırını sormak için İstanbuldan defterdar Yahya Çelebi Efendi gönderildi.Üveys Paşa biraz kendine geldiğinde bir servet beyanında bulundu ,para ve sâire bütün malım ancak yirmibin kese tutar dedi,dört beş gün sonra da öldü ”. Büyük müverrihlarimizden Peçevili İbrahim Efendi de Kara Üveys Paşanın nâşinin İstanbula getirilmiş olacağını da tahmin etmiyoruz.İstanbulda Mesihpaşa semtinde Hocaüveys Mescidinin mihrab duvarı önündeki kabrin kime aid olduğu bizce karanlık bir meseledir.Bizce aydın olan hakikat,Kara Üveys Paşanın İstanbula getirilip idam edilmesi keydinin fâhiş bir hatâ oluşudur . Büyük müverrih Peçevili İbrahim Efendi de bir çocukluk hâtırası arasında,Kara Üveys Paşanın bir lutfu ve merhameti bol kişi olduğunu anlatmasıdır : “ Yakın akrabamız olan Budin vâlisi Mustafa Paşa idam edildiğinde Başdefterdar Üveys Paşa onun yerine vâli olarak Budine gelmişdi.Ben o zaman çok küçükdüm,ama rüyâ gibi hatırımdadır.İki yetişkin erkek kardeşim bir biri peyinden ölmüşdü.Birinin zeâmeti,birinin de onaltıbin akçelik timarı mahlul oldu.Rahmetli babam yeni vâli Üveys Paşaya giderek o zemâmet ve timarın âilemizden alınmaması için yalvarmış ve Üveys Paşaya onların karşılığı olarak 3500 kuruş câize vermiş,Üveys Paşa da iki kardeşimden mahlul olan zeamet ve timarı babama vermiş.Babam şöyle anlatmışdı : - O gece yatsıdan sonra paşanın kapucular bölükbaşısı paşaya verdiğim keseleri bir kaç herife yüklemiş,aynı ile geri getirdi ve paşa yine size gönderdi dedi.Çünki câizemiz alınmadı,zâhie zeamet ile timar başkasına verilmişdir diye saha kadar gözüme uyku girmedi.Alesseher huzuruna vardım,yalvardım,ocağımı söndürme beni azil eteşine atma dedim.Ne oldu ?.. timar ile zeameti sana verdik ya dedi. Câizemizin geri gönderildiği söyledim.Yok vallahi,vergimizden dönmedik..senin yiğit iki oğlun gitsin,üötelik ben de bu kadar malını alayım,bu mürüvvetsizliği kâfir etmez..paranı onun için geri gönderdim..dedi. “İnsaf olunsun,bu asırda bulutfu kim gösterir.Cenâbı Hak Üveys Paşaya cennetlerle ivaz versin..”(Peçevili Tarihi). Kara Üveys Paşanın Hasan Efendi ve Ramazan Efendi adında iki erkek kardeşi vardı.Ramazan Efendi maliye mesleğine girdi,başdefterdarlığa kadar yükselmişdir,Hasan Efendi ilmiyede kalmış,kadılıklarda bulunmuş,her ikisi de Üveys Paşadan önce vefat etmişlerdir .