HIDIRELLEZ , HIDIR İLYAS – Hıdırellez,Hıdır ve İlyas isimlerinin birleştirilerek halk ağzı söylrnişidir ;yüz yıllar boyunca devam edegelmiş rivâyete göre Hıdır ve İlyas iki kardeş peygamberin isimleridir,Tanrının lutfu olarak ölümsüz hayata sâhib olmuşlardır,bunalmış temiz kişilerin yardımına koşarlar,Hıdır karada,İlyas denizde bunalmışlara yardım eder,ve senede bir gün buluşurlar,o gün de baharın başlangıcı bilinen ve bizde halkın “Hıdırellez” dediği eski mâlî takvim ile 23 nisan,milâdî takvim ile 6 mayıs günüdür. Yakın geçmişe kadar Hıdırellez Günü,memleketimizde,bilhassa İstanbulda halk tarafından bir Bahar Bayramı olarak kutlanırdı.Öncelikle ayak takımı çayırlara,mesirelere dökülürdü,başda Kâğıdhâne Çırpıcı Çayırı,Göksu Çayırı,Sultâniye Çayırı,Beykoz Çayırı yaşlı çocuk,kadın erkek,uzak yakın semtlerden gelmiş halk ile dolar idi.Davul zurnadan ince saza,çengilerle,köçeklerle,sabahın erken saatlerin gün batıncaya,ortalık kararıncaya kadar eğlenilirdi.Hıdırellez Gününün bir bahar bayramı olarak kutlanması geleneği zamanımızda unutulmuş gibir.Kibar takımı da haremli selâmlıklı o eğlence yerlerine arabalarla giderlerdi.Kâğıdhâneye ise bilhassa kayıklar ve sandallar ile gidilir,gidiş de dönüşde ayrıca bir eğlence vesîlesi olurdu. Eski türk toplum hayatını çok iyi bildiği iddia edil...

HIDIRELLEZ , HIDIR İLYAS – Hıdırellez,Hıdır ve İlyas isimlerinin birleştirilerek halk ağzı söylrnişidir ;yüz yıllar boyunca devam edegelmiş rivâyete göre Hıdır ve İlyas iki kardeş peygamberin isimleridir,Tanrının lutfu olarak ölümsüz hayata sâhib olmuşlardır,bunalmış temiz kişilerin yardımına koşarlar,Hıdır karada,İlyas denizde bunalmışlara yardım eder,ve senede bir gün buluşurlar,o gün de baharın başlangıcı bilinen ve bizde halkın “Hıdırellez” dediği eski mâlî takvim ile 23 nisan,milâdî takvim ile 6 mayıs günüdür. Yakın geçmişe kadar Hıdırellez Günü,memleketimizde,bilhassa İstanbulda halk tarafından bir Bahar Bayramı olarak kutlanırdı.Öncelikle ayak takımı çayırlara,mesirelere dökülürdü,başda Kâğıdhâne Çırpıcı Çayırı,Göksu Çayırı,Sultâniye Çayırı,Beykoz Çayırı yaşlı çocuk,kadın erkek,uzak yakın semtlerden gelmiş halk ile dolar idi.Davul zurnadan ince saza,çengilerle,köçeklerle,sabahın erken saatlerin gün batıncaya,ortalık kararıncaya kadar eğlenilirdi.Hıdırellez Gününün bir bahar bayramı olarak kutlanması geleneği zamanımızda unutulmuş gibir.Kibar takımı da haremli selâmlıklı o eğlence yerlerine arabalarla giderlerdi.Kâğıdhâneye ise bilhassa kayıklar ve sandallar ile gidilir,gidiş de dönüşde ayrıca bir eğlence vesîlesi olurdu. Eski türk toplum hayatını çok iyi bildiği iddia edilen Müsâhibzâde Celâl Bey,ki biz o kanaatde değiliz,“Eski İstanbul Yaşayışı” isimli eserinde Hıdır İlyas'ı bir isim imiş gibi yazıyor ve bir de sıfat ekleyerek “Hızır İlyas Baba” yapıyor,ve “Ecnebilerin Noel Babasına teşbih edebileceğimiz bizim de bir babamız vardır,Hızır Baba (Hızır İlyas) deriz” diyor,tamamen uydurma bir benzetişdir. Ondan mülhem olacakdır,ünlü yazarlarımızdan,bilhasssa Türk Tiyatrosu tarihi üzerinde çalışmışdı,Aylık Ansiklopediye yazdığı Hıdırellez maddesinde aynı şeyi yazıyor. Hıdırellez âlemlerinin mutlakaa aranan bir neş'e kaynağı da zurnacıları ile,köçek oğlanları ve çengi karıları kızları ile Çingeneler olmuşdur,konar göçer oba çingeneleri Hıdırelleze yakın İstanbula akın etmeye başlarlardı. Yakın geçmişin İstanbulu anlatan bütün yazarlar,o arada Ahmed Rasim,Münir Süleyman Çapanoğlu,Osman Cemal Kaygılı,Vâsıf Hoca,Üsküdarlı Âşık Râzi Hıdırellezden bahsetmeyi unutmamışlardır.Aşağıya bâzı parçalar alıyoruz : “..Hıdırelleze Çingenelerin Bayramı da denilirdi..yeldirmelerinin etekleri uçuyormuş gibi yürüyen ,eller belde,karaya yakın esmer,güzel,çapkın,şuh çingene kızları gezerler,dolaşırlar,göbek atarlar..dere kenarında içki sofraları kurulur..gazeller okunur,şarkılar söylenir..hıdırellezde yenilen makbul yemekler kuzu çevirmesi,kuzud olması,irmik helvası,yaprak dolması..rengârenk çarşaflı,ferâceli,yeldirmeli,ağır başlı,fettan,hanım hanımcık,âşifte,kadınlar ve kızlar..mektub alır verirler,genclerle işâretleşirler..sakallı,bıyıklı,perçemli,boyunlarında renk renk ipekli mendillerle tulumbacılar,mahalle bıçkınları,esnaf çırakları,aşcılar,aşcı yamakları,fırın uşakları,kalem efendileri,müzellef sakallı genc softalar,genc paşa yâverleri göz süzerek,gülerek,sırıtarak zanparalık yaparlar..çıplak ayaklı şoparlar hampir hampir diye bağrışılır..Kâğıdhâne dönüşü büsbütün başka bir âlemdi,eğlence idi..dönüş karadan ziyâde denizden olurdu,kırmızı kadife döşemeli kenarları altın zıhlı piyâdeler,iki çifte üç çifte sandallar,kara alamanalr Karağaç ve Südlüceye doğru âdetâ birbirine karışırdı,kayıkdan kayığa,sandaldan sandala atlayarak Halic'in bir yakasından öbürüne geçilebilirdi (?)..tulumbacılar,bıçkınlar meşalelerle aydınlattıkları alamanalarda bir yandan rakı içerler bir yandan da klarinet veya zurna ile çifte telli oynarlardı..”(M.S.Çapanoğlu). “ Hıdırellez için bir tekerlemedir: Tavuğun büyüğü kazdır Hıdırellezden sonra yazıdr “ Darda kalanlara,sıkıntı çekenlere yardım elini uzatmeş olanlara : Hızır Gibi yetişdi denilirdi.. Hıdırellaz bir bahar bayrıma olarak yalnız İstanbulda değil, İstanbul ve Rumelinde de kutlanırdı..İstanbulda bir hafta öncesinden hazırlıklara başlanırdı.Zenginler,hâli vakti yerinde olanlar akrabâlara ve yakın dostlara Hıdırellezda gidecekleri mesîreler için dâvetiyeler gönderirlerdi..dar gelirli,geçimli olanlar da ne yaparsa yapar Hıdırellez için gereken masraf parasını mutlakaa tedarik ederdi,ondan kinâye İstanbulda halk arasında evinin damındaki kiremitleri satmış da gelmiş diye bir laf vardı.. Kâğıthânede Hıdırellez safâsına gitmiş diye bir laf vardı..İstanbul hıdırellezi dört gözle bekleyenler kenar mahallelerin genc kızları idi.Hıdırellez gecesi ellerine tâze kına yakarlar ve hıdırellez sabahı için ,içini mânilerle doldurdukları niyet çömleklerini hazırlarlardı,hıdırellez sabahı mahallenin bütün kızları ve kadınları en müsâid bir evde toplanıp bir bâkireye çömlekden niyet çekdirirlerdi,çömlek de o gece mutlakaa bir gül ağacının dibinde dururdu.Meselâ kocası kaç yıldır İstanbuldan uzakda bulunan bir tâze mâni niyetini çeker,ve tesâdifin azizliğine kahkahalarla gülünürdü : Bir dalda iki ceviz Aramız deryâ deniz Sen orada ben burada Ne bet kaldı ne beniz.. (M.S.Çapanoğlu) İstanbulun meşhur bir mesîresi olarak Kâğıdhâne,zengin tarihcesi ile bu kütükde ayrıca kaydedilecekdir(B.:Kâğıthâne ;Göksu,cild ,sayfa ;Çırpıcı Çayırı,cild 7,sayfa 3951;Beykoz Çayırı,cild 5,sayfa 2646 ;Sultaniye Çayırı).